16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

3
Июнь
17
AMIR TEMURNING OQSAROY TARIXI
Risbayeva Zilola Bahodirovna
Toshkent viloyati Bo`stonliq tumani 
12-umumta`lim maktabi tarix fani o`qituvchisi 
Telefon: [phone]
Annotatsiya: O`zbekiston hududida tarixiy obidalar va uzoq tarixga ega bo`lgan qadamjolar 
ko`p. Ularni ziyorat qilar ekanmiz ajdodlarimiz bosib o`tgan ulug` yo`llarni, ularning qudratini 
his qilamiz. Ushbu maqola orqali Amir Temur barpo ettirgan Oqsaroy tarixiga to`xtalib o`tilgan. 
Kalit so`zlar: Oqsaroy, Rui Gonsales de Klavixo, Herman Vamberi, Qadimshunoslar, G.Ya. 
Dresvyanskaya, S.B. Lunina, H.S. Sultonov Z.I. Usmonova, Shahrisabz, tarx, peshtoq 
O`zbekiston. Prezidenti. Shavkat. Mirziyoyev. aytib. o`tganlaridek,. 2700. yildan. ziyod. tarixga,.
ega. qadimiy. madaniyat. va. sivilizatsiya. durdonalariga. ega. bo`lgan. Qashqadaryo. zamini. bizga.
Yaratganning.marhamati.bilan.ato.etigan.zamindir..
Qashqadaryoning.shonli.tarixi.haqida.gap.ketganda,.hech.shubhasiz,.avvalo.buyuk.sohibqiron.
Amir.Temur.bobomizni.yodga.olamiz..
Milliy.davlatchiligimiz,.g`urur-iftixorimiz.timsoli.bo`lgan.bu.ulug`.zotning.xalqimiz,.Vatanimiz.
oldidagi.tarixiy.xizmatlarini.baholashning.o`zi.qiyin..Mustaqillik.yillarida.buyuk.ajdodimizning.
xotirasini.tiklash.borasida.qanday.katta.ishlar.amalga.oshirilgani.ma`lum...
Oqsaroy.qasri.Sohibqiron.Amir.Temur.hazratlari.barpo.ettirgan.ulug`vor,.muhtasham,.tengsiz.
me`moriy.obidadir..Amir.Temur.hukmronligining.ilk.davrida.Kesh.shahrini.poytaxtga.aylantirish.
niyatida.bo`lib,.uning.obodonligiga.katta.ahamiyat.berdi..Unda.dunyoga.dong`i.ketgan.mashhur.
Oqsaroy.qad.ko`tardi..Eroniy.me`morlarning.mahorati.bilan.bino.qilingan.bu.muhtasham.saroyning.
peshtoqi,.toq-u.ravoqlari.va.devorlari.zangori.va.oltin.rangdagi.arabiy.naqshli.koshinlar,.guldor.
o`ymakor.parchinlar.bilan.ziynatlandi..
Oqsaroy.Amir.Temurning.hayotligida.barpo.etigan.eng.salobatli,.eng.hashamatli,.osmono`par.
ma`muriy-boshqaruv. binosi. sifatida. qurilgan. edi.. Sharq. me`morchiligining. eng. noyob. jihatlari.
bilan. Movaraunnahr. muhandislari. topqirligi. uyg`unlashgan. saroy. binosi,. aytish. mumkinki,.
ulug`vorligi,.ichki-tashqi.bezatilishi,.devoriy.yozuvlari.–.kitobalari.bilan.jahonda.yagona.edi.
Shahrisabzda.old.tomoni.shimolga.–.Samarqandga.qarab.qurilgan.Oqsaroy.tarixini.mukammal.
tiklash. mushkul.. Buyuk. sarkarda. va. davlat. arbobi. Amir. Temur. 1380-1404. yillar. oralig`ida.
bunyod.ettirgan..
“Oqsaroy”.atamasi.qadimiyligi.va.katta.hududlarga.yoyilganligi.bilan.e`tiborni.tortadi..Necha.
asrlar. muqaddam. poklik,. ulug`vorlik. tashishi. niyat. qilingan. ashyolarga,. daryolarga,. yerlarga,.
binolarga,. xatto. butun. boshli. shaharlarga,. mahallalarga. “Oqsaroy”. nomi. berilgan.. Bu. udum.
bizning.davrimizda.ham.amalda..
Oqlikda. beg`uborlik,. ulug`lik,. buyuklik,. barokot,. osudalik,. donishmandlik. singari. ezgu.
tushunchalar.jamlangan.deb.qaralgan..
Ispan.elchisi.Rui.Gonsales.de.Klavixo.1404-yilda.Shahrisabzda.bo`lganida,.Oqsaroy.qurilishida.
odam.ko`pligi.va.qurilish.jadal.davom.etayotganligini.aytadi..Herman.Vamberi.“Buxoro.yohud.
Movaraunnahr. tarixi”. kitobida. Oqsaroyning. 12. yildan. ortiqroq. vaqtda. qurib. tamomlanganini.
uqtiradi..
Oqsaroy. qasrining. haybatli,. ulug`vor. va. yuksakligi. to`g`risida. betinim. gapirilgan.. Ammo.
Oqsaroy.binosining.eni,.uzunligi.qanday.bo`lgan,.bu.xususda.jim.o`tish.afzal.bo`lgan..Buning.
uchun.obida.xarobalarini.qadam-baqadam.o`lchash,.relefini.mushohada.etish,.ilmiy.xulosalarga.
kelish.talab.etilar.edi..
Qadimshunos.olimlar.G.Ya..Dresvyanskaya,.S.B..Lunina,.H.S..Sultonov.va.Z.I..Usmonovalar.
o`tgan. asrning. 90-yillari. boshida. Shahrisabz. obidalari. qatori. Oqsaroy. me`moriy. majmuasini.
ham.sinchiklab.o`rganganlar..Ularning.mehnati.samarasi.o`laroq,.ikki.jildli.“Shahrisabz”.kitobi.
dunyoga.kelgan..“Shahrisabz”ning.2-bo`limi.32-varag`ida.bu.haqda.quyidagilarni.o`qish.mumkin.

---

191