171-biologiya shaxribonu Abdukarimova

171-BIOLOGIYA Shaxribonu Abdukarimova

1. 
   Elyirlash usuli. Ko'pkomponentli aralashmani ajratish texnikasini ishlab chiqish jarayonida elüsyon rejimi masalasini hal qilish kerak. Suyuq xromatografiyaning hozirgi tendentsiyalarini tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, kimyoviy mahsulotlarni tahlil qilish uchun gradient ellyusiyasi kamdan-kam qo'llaniladi, ammo bu biologik kelib chiqishning murakkab aralashmalarini ajratish uchun zarurdir. Gradient elusiyaning muhim kamchiligi shundaki, ajralish oxirida dastlabki elusiya holatiga qaytish ancha vaqtni talab qiladi (ko'pincha 15-30 min). P
   
2. 
   Eng oddiy elusiya varianti izokratikdir, bunda elimning tarkibi o'zgarmaydi. U statsionar fazaga yaqin yaqinligi bo'lgan birikmalarni ajratishda ishlatiladi. Ba'zi hollarda, gradient ellyusiyasi qo'llaniladi, unda tarkibiy qismlarni ajratish jarayonida elimning tarkibi oldindan belgilangan qonunga muvofiq o'zgartiriladi. Bunday holda, harakatlanuvchi fazaning elutsiyasi kuchayadi, natijada kuchli sorblangan moddalarni ushlab turish vaqti kamayadi va aralashmaning ajralishi yaxshilanadi
   
3. 
   Hozirgi kunda YSSX ning bir necha turlari rivojlanib bormoqda. Adsorbsion xromatografiya. Suyuqlik xromatografiyasining adsorbsion turida qo‘zg‘almas faza va qo‘zg‘aluvchi fazaning qutbiga bog‘liq holda normal fazali (NFX) va teskari fazali (TFX) xromatografiyaga ajratiladi. NFX da qutbli qo‘zg‘almas faza va qutbsiz qo‘zg‘aluvchi faza qo‘llaniladi, TFX da aksincha. Ikkala usulda ham qo‘zg‘aluvchi fazani tanlash muhim hisoblanadi. Odatda qo‘zg‘aluvchi faza elyuirlovchi kuchi o‘zgarganda ajralish sodir bo‘ladi. Taqsimlanuvchi xromatografiya. Bu usulda modda ikki bir-biriga aralashmagan suyuqlikda erish darajasiga qarab taqsimlanadi. Hozirgi kunda qo‘zg‘almas tashuvchi yuzasiga kimyoviy ulangan qo‘zg‘almas fazadan foydalaniladi. Ion almashinuv, ionli, ion-juftli xromatografiya. Bu usul qattiq fazaga bog‘langan ionlarning kolonkaga tushadigan elyuent ionlari bilan surib chiqaruvchi dinamik jarayonga asoslanadi. Bunda organik va noorganik ionlarni ion almashgichda bir belgi zaryadi bilan ajratish amalga oshiriladi. Eksklyuzion xromatografiya – komponentlarni ajralishi molekulalarning sorbent g‘ovaklaridagi erituvchi va kolonkadan o‘tuvchi erituvchida o‘lchamiga muvofiq holda taqsimlanishiga asoslanadi. ajratish jarayonida mayda zarralar polimer to‘rda ushlab qolinadi, kattalari qo‘zg‘aluvchi faza bilan yuvib chiqariladi. Avval katta zarralar, so‘ng o‘rtacha, oxirida mayda zarralar elyuirlanadi.
   
4. 
   Sifat tahlilini standart uchun va tahlil qilinayotgan aralashma uchun ko‘chish tezligini qiyoslash orqali amalga oshiriladi. Sifat tahlili ikki usulda amalga oshiriladi: 1) To‘g‘ridan-to‘g‘ri xromatogrammada dog‘ o‘lchamiga ko‘ra (yarim miqdoriy tahlil); 2) Tahlil qilinayotgan modda zonasi qirqib olinganidan so‘ng sorbent qatlamidan yuvib olinadi va boshqa bir usul bilan tahlil qilinadi. SHunday qilib, QX va YQX murakkab bo‘lmagan aralashmalarni tahlil qilishga mos keladi, bir biriga yaqin tarkibli birikmalarni ajratishda oddiy analitik usullar kam qo‘llaniladi.
   
5. 
   Tegishli ustunni tanlab, shunday rejimda gradient elusiyani bajaringki, kuchli erituvchi kontsentratsiyasi O dan 1001% gacha chiziqli o'zgaradi va erituvchi hajmi Y ga nisbatan 10-15 baravar yuqori bo'ladi. Agar barcha tepaliklar gradient davomiyligining 25% dan ko'p bo'lmagan qismida paydo bo'lsa, ehtimol ma'lum bir aralashma uchun izokratik elusiya sharoitlarini tanlash mumkin. Aks holda, gradient elüsyon kerak va rejimni yanada takomillashtirish xromatogrammada tepaliklarning tarqalishini tahlil qilish asosida amalga oshiriladi. Gradient elusiya uchun erituvchi tozaligiga talablar izokratiknikiga qaraganda ancha yuqori. Gradient elüsyon jarayonida, erituvchilar tarkibidagi aralashmalar kolonnaning boshida to'planib, harakatlanuvchi fazaning eluting kuchi oshishi bilan undan yuviladi. Bunday holda, kuchli boshlang'ich siljishi kuzatiladi va ba'zi iflosliklar tor zonalarda siljiydi va detektor tomonidan mustaqil tepaliklar shaklida qayd etiladi.