18-Маъруза. Электр занжирларининг ўтиш ва импульс тавсифлари

Сиғимдаги кучланишнинг ўзгариш қонуни ифодада ни қўйиб аниқланади: Ўткинчи ва импульс тавсифлар оператор усул ёрдамида ҳисобланганда ва функциялардан ва ўткинчи жараёнлар-ни ҳисоблаш (бобда келтирилган усулдан) фойдаланилади. 18.7-расм Мисол. Оператор усули ёрдамида 18.7-расмда келтирилган RC-занжир учун ўткинчи тавсифини ҳисобланг.

Ушбу занжир учун оператор шаклидаги Ом қонуни асоси-да қуйидагиларни ёзиш мумкин: бунда (18.6) Шу сабабли Бундан (18.7) яъни классик усул билан ҳисоблангандаги натижани оламиз. Шуни тагидлаш зарурки, (6) тенгликдаги қиймат сон жиҳатдан ўткинчи ўтказувчанликка тенг.

Импульс тавсифининг шунга ўхшаш тавсифи сон жиҳатдан оператор ўтказувчанлигига тенг: Масалан, 18.7-расмдаги RC-занжир учун қуйидагини ҳосил қиламиз: учун теорема разлоницияни татбиқ этиб қуйидагини ҳосил қиламиз: (18.8) Шуни таъкидлаш зарурки, (18.8) боғланиш бирлик импульс таъсиридаги занжир реакциясининг эркин ташкил этувчисини ифодалайди.

Умумий ҳолда, занжирнинг реакцияси таркибида, эркин режимнинг экслоненциал ташкил этувчиларидан ташқари бирлик импульснинг даги таъсирини акс эттирувчи импульс ташкил этувчиси ҳам мавжуд бўлади. Дарҳақиқат, агар 18.6-расмдаги RC-занжир учун бўлгандаги ток бўйича ўткинчи тавчифи га мувофиқ (18.9) эканлигини эътиборга олсак, (18.9)ни (4)га кўра дифференциал-лангандан сўнг RC-занжирнинг импульс тавсифини қуйи- даги шаклда ҳосил қиламиз: (18.10) яъни, реакция икки – импульс ва экспоненциал ташкил этувчидан иборат бўлади.

(18.10)даги биринчи ташкил этувчининг физик мазмуни шуни англатадики, занжирга онда импульс кучланишнинг таъсири натижасида зарядловчи ток бир онда ўзининг чексиз катта миқдорига эришади, бунда вақтнинг онидан онигача бўлган оралиғида сиғим элементига чекланган заряд етказилади ва унинг кучланиши сакраб гача ўзгаради. Иккинчи ташкил этувчиси занжирда t>0 вақтдаги эркин жараённи аниқлайди ва вақт доимсмийси билан конденсаторнинг киришда қисқа туташувидаги зарядсизланишидан ҳосил бўлади (чунки t>0 бўлганда, бу эса киришнинг қисқа туташувини англатади). Бундан шуни англаш мумкинки, RC - занжирга -импульс таъсири натижасида сиғимнинг узлуксиз зарядланиши (коммутациянинг иккинчи қонуни) бузилади. 18.1 жадвалда биринчи ва иккинчи тартибли занжирлар учун кучланиш ва ток бўйича ўткинчи ва импульс тавифларининг ифодалари келтирилган.