18-mavzu: Agrar siyosat va oziq-ovqat xavfsizligida halqaro tashkilotlar. Reja

Butunjahon savdo tashkiloti: unga a`zo bo`lishning afzalliklari va chiqimlari.
Jahon Savdo Tashkiloti (JST; ing. World Trade Organization (WTO), fr. Organisation mondiale du commerce (OMC), isp. Organización Mundial del Comercio) - 1995-yilda aʼzo-davlatlar oʻrtasidagi xalqaro savdoni liberallashtish, savdo va siyosiy munosabatlarini tartibga solish maqsadida tashkil etilgan. JST 1947-yil tuzilgan xalqaro bitim - GATT(ing. General Agreement on Tariffs and Trade)ning davomchisi hisoblanadi. Xalqaro savdoda tashkilotga aʼzo va ishtirokchi mamlakatlar uchun majburiy boʻlgan tamoyillar va qoidalar belgilangan xukumatlararo koʻp tomonlama shartnomalar asosida faoliyat olib boradi. 1995-yilda 1948-94 yillarda ish olib borgan Tariflar va savdo boʻyicha Bosh kelishuv (General Agreement on Tarifs and Trade - GATT) negizida tashkil qilingan. BMT tizimiga kiradi. Idorasi Shveysariya (Jeneva)da. JST jahon savdosi qoidalarini ishlab chiqish yoʻli bilan davlatlar savdo siyosatiga taʼsir koʻrsatish, savdo munosabatlarini erkinlashtiradigan va qatiy tartib-qoidaga soladigan muzokaralar uchun yigʻilishlar oʻtkazish, davlatlararo savdoda yuzaga keladigan nizolarni hal qilish va b. vazifalarni bajaradi. JSTning oliy organi - barcha aʼzo mamlakatlar Vazirlar Konferensiyasi boʻlib, kamida 2 yilda bir marta oʻtkaziladi. Joriy ishlarga Bosh kengash (tovarlar savdosi boʻyicha kengash, xizmatlar savdosi boʻyicha kengash, intellektual mulk masalalari boʻyicha kengash), sekretariat, doimiy qoʻmitalar rahbarlik qiladi. JST faoliyati aʼzo mamlakatlarning oʻzaro manfaatlarini turli tadbirlar (asosan boj imtiyozlari, toʻsiqlari va b.)ni qoʻllash bilan himoya qilishga qaratilgan. Aʼzo mamlakatlar JST talablarini bajarish bilan birga tashkilotning boshqa aʼzolariga savdoda mumkin qadar qulaylik berish rejimini (birinchi navbatda boj tariflarini pasaytirish) qoʻllaydi, oʻz ichki bozorini chet el korporatsiyalari uchun ochiq qilish majburiyatini oladi. 133 mamlakat toʻla huquqli aʼzo, 30 mamlakat, shu jumladan Rossiya, Oʻzbekiston, Qozogʻiston JST da kuzatuvchi maqomiga ega va 1992-93 yillarda tashkilotga aʼzo boʻlish uchun ariza bergan.⁸
Jahon savdo tashkiloti va Xalqaro valyuta jamg'armasi kabi xalqaro iqtisodiy hamkorlikka bag'ishlangan boshqa yangi ko'p tomonlama tashkilotlar tomonidan Ikkinchi jahon urushidan keyin JSTga a'zo bo'lgan Tariflar va Savdo to'g'risidagi Bosh Shartnoma (GATT) oldindan tuzilgan.⁹ Shuning uchun GATT asta-sekin xalqaro tashkilotga aylandi. Xalqaro savdo tashkiloti deb nomlangan savdo bo'yicha o'xshash xalqaro institut hech qachon shartnoma AQSh va boshqa imzo chekuvchilar tomonidan tasdiqlanmagan.¹⁰