1962 yilda Fil Nayt ismli talaba Stenford universitetini bitiradi. Bilamizki, ushbu universitet bugun dunyo miqyosida eng nufuzlilaridan biri

Nike
Qariyb 60 yil avval amerikalik universitet bitiruvchisi sifatli sport oyoq kiyimlari yaratishni orzu qiladi va o‘shanda u boshlayotgan ishi 60 yildan so‘ng, qariyb 50 mlrd dollarlik dunyoning eng katta bizneslaridan biriga aylanib ketishini tasavvur ham qilmagan bo‘lsa kerak. Keling, ushbu kompaniyaning kelib chiqish tarixiga nazar tashlaymiz.
1962 yilda Fil Nayt ismli talaba Stenford universitetini bitiradi. Bilamizki, ushbu universitet bugun dunyo miqyosida eng nufuzlilaridan biri. Bunga Fil Nayt kabi muvaffaqiyatga erishgan bitiruvchilar sabab bo‘lgani tabiiy. Lekin o‘tgan asrning 60-yillarida yaxshi daromad topish uchun Stenford universitetini tamomlash yetarli bo‘lmagan. Sizda, albatta, yaxshi g‘oyalar bo‘lishi kerak.
Fil universitetda yugurish sporti bilan shug‘ullanardi. Yugurishda orttirgan tajribalari orqali Nayt universitetdagi biznes darslarining birida quyidagi mavzuda chiqish qiladi: “Yapon kameralari nemis mahsulotlarini surib chiqardi. Yapon poyabzallari ham Amerika bozorini nemis brendlari “Adidas” va “Puma”dan tortib ola biladimi?”
Uning bu chiqishi universitet sahnasidagina qolib ketmadi. Stenfordni bitirar ekan, Fil o‘z g‘oyasi haqida jiddiy bosh qotira boshlaydi. Uning dastlabki maqsadi yapon oyoq kiyimlarini AQSh bozoriga olib kelishdan iborat edi. Bu paytga qadar u birorta sifatli yapon oyoq kiyimlarini ko‘rmagandi. U ko‘rganlari amerikaliklar Ikkinchi jahon urushi paytida qo‘shma shtatlarga olib kelgan eski oyoq kiyimlar edi.
Lekin bu narsa Filni to‘xtatib qola olmadi, aksincha o‘zi kabi oddiy amerikaliklar uchun noma'lum bo‘lgan yapon poyabzallari AQShda muvaffaqiyat qozonishiga ishondi. U yapon kompaniyalari bilan aloqaga kirishishi va ularning mahsulotlarini Amerikada sotish bo‘yicha kelishuvga erishishi kerak edi. Bularning barchasida Fil Naytning tajribasi yo‘q edi. Lekin bir ishga chin dildan kirishar ekansan, bunday bahonalar senga kulgili eshitiladi.
1962 yilning noyabrida u Yaponiyaga oddiy turist sifatida yo‘l oladi va ularning poyabzal ishlab chiqarish sanoatini yaqindan bilib olishga harakat qiladi. Kobe shahrida “Onitsuka Tiger” kompaniyasiga tegishli oyoq kiyimlar do‘koniga ko‘zi tushadi. Ushbu poyabzallarning sifati Filni hayratda qoldiradi va ularni Amerikaga import qilishni maqsad qiladi. U yapon kompaniyasi asoschisi Kiachiro Onitsuka bilan uchrashuvda o‘zini amerikalik poyabzal sotuvchisi sifatida tanishtiradi. U Onitsukadan mahsulotining AQShdagi sotuvchisi bo‘lishni so‘raydi va eksklyuziv sotish huquqini qo‘lga kiritadi. U birinchi gal 12 juft oyoq kiyimlarni olib ketadi va o‘z shahrida yugurish treklari atrofida o‘z mashinasi orqa bagajida sotadi.
Ochig‘i, bu o‘z mahsulotini sotishning eng sodda va samara berishi qiyin yo‘li edi. Shuning uchun, u bu sohani yaxshiroq biluvchi inson, universitetdagi murabbiyi Bill Bauermennga murojaat qiladi. Bu paytda Bill Amerikadagi eng mashhur yugurish murabbiylaridan biri edi. U bir qator olimpiyachilarni shug‘ullantirgandi. Unga “Onitsuka” poyabzallari juda yoqib qoladi va hamkorlik qilishni xohlaydi. Shunday qilib, Fil va Bill 1964 yilning yanvarida yangi “Blue Ribbon Spors” kompaniyasiga asos solishadi. Ikkalasi ham 500 AQSh dollaridan pul tikib, yangi biznesni yo‘lga qo‘yishadi. Ular bu pullarini har jufti 3,33 dollar bo‘lgan 300ta oyoq kiyimga buyurtma berishga sarflashadi.
Billning sport olamidagi tanishlari sharofati bilan iyul oyigacha xarid qilingan poyabzallar sotib bo‘linadi. Birinchi yilning o‘zida yigitlar 8000 ming dollarlik oyoq kiyimlarni sotishga muvaffaq bo‘ladilar. Bu pullar evaziga Fil o‘z kompaniyasiga sotuvchilarni yollaydi. Ikkinchi yilda sotuv hajmi 20000 dollarga yetadi va kompaniya Santa Monikada o‘zining ilk do‘konini ochadi. Fil mahsulotning sotilishi masalalari to‘g‘risida bosh qotirayotgan bir paytda, Bauermen yugurish texnikasi haqida kitob yozdi va u millionlab nusxada sotildi. Bu “Blue Ribbon Spors” uchun haqiqiy innovativ reklama bo‘ldi.
Bill doim yangilikka o‘ch edi. U “Onitsuka” oyoq kiyimlarini yanada takomillashtirishni xohlardi. Ularni yana ham yengilroq va yumshoq materiallardan tayyorlashni maqsad qilayotgandi. O‘z loyihasini Yaponiyadagi rahbarlarga yuboradi. Bauermen ularga mukammal poyabzal dizaynini yaratib beradi va uni “Kortez” deb nomlaydi.
1968 yilda “Kortez” eng ko‘p nusxada sotilgan oyoq kiyim bo‘ladi. Sababi shu yilda Mexikoda yozgi Olimpiada o‘yinlari bo‘lib o‘tgandi. 1969 yilda “Kortez” 300000 AQSh dollari miqdorida sotildi. U shu qadar muvaffaqiyat qozondiki, kompaniya amerikaliklarning mahsulotga bo‘lgan talablarini qondira olmay qoldi. Yaponiyadan qancha ko‘p nusxada “Kortez” kelsa, unga bo‘lgan talab shunday ko‘pligicha turaverardi. “Onitsuka” rahbariyati esa avvalo, yapon bozorini mahsulot bilan ta'minlab, ortganlarinigina AQShga yuborar edi.
Fil va Bill Amerikadagi dilerlar maqomidan qutulish payti keldi, deb hisoblashdi. “Kortez” Bauermenning loyihasi edi, biroq “Onitsuka” egalari ularni yetarlicha mahsulot bilan ta'minlay olishmadi. Ularning baxtiga, o‘zaro shartnoma muddati yakunlanib borayotgandi. Ular asos solish arafasida bo‘lgan yangi kompaniyaning muvaffaqiyati 1972 yilda o‘tkazilgan Myunxen Olimpiadasi bilan chambarchas bog‘liq.
1971 yilda Fil yangi brend nomi ustida ishlay boshlaydi. U kompaniyani tashkil etganda ishga olgan birinchi xodimi unga yangi brendni «NIKE» deb nomlashni tavsiya qiladi. Bu qadimgi yunonlarda g‘alaba xudosining nomi sanalardi. Logo tanlashda ham Fil tavakkalchilikning eng sodda yo‘lini tutdi va bu ish berdi. U o‘ziga eng yaqin bo‘lgan universitetga bordi va grafik dizayn yo‘nalishida tahsil oluvchi ilk uchratgan talabasidan yangi kompaniyasi uchun logo yasab berishni so‘raydi. Karolin Devidson Fil Nayt taklif qilgan 35 dollar evaziga kelgusida daromadi 50 mlrd dollardan oshib ketuvchi kompaniya uchun tarixiy logoni yasaydi. Solishtirish uchun, Stiv Jobs qiymati yarim milliardga ham yetib bormagan “NeXT” brendi uchun logoni 150 ming dollar evaziga chizdirgan.
Brend masalasi to‘liq hal etilgach, Fil Olimpiadaga o‘zini to‘liq tayyor holatda his etdi. Endi unda mualliflik huquqi bilan bog‘liq muammolar, yapon rahbarlariga bo‘ysunish majburiyati kabi qiyinchiliklar yo‘q edi. U erkin biznesda muvaffaqiyatliroq bo‘lib chiqdi. 1989 yilga kelib “NIKE” dunyoning eng ommabop sport poyabzallari brendiga aylandi. Bunda muvaffaqiyatli brending va “Just do it” slogani katta o‘rin tutdi.
“NIKE” dunyoning eng mashhur sportchilari bilan shaxsiy shartnomalar yo‘lida juda faol bo‘ldi. Maykl Jordan bilan tuzilgan shartnoma va “Eyr Jordan” loyihasi kompaniyaga mislsiz muvaffaqiyat keltirdi. Afsonaviy golfchi Tayger Vuds va tennisdagi “maestro” Rojye Federer bilan tuzilgan shartnomalar ham kompaniya rivojida katta o‘rin tutdi. 2000 yildan e'tiboran “Nike” dunyoning eng tomoshabop chempionati – Angliya Premer-ligasi bilan shartnomaga ega. Ushbu kompaniyaning muvaffaqiyatida dunyo sportidagi katta nomlar bilan tuzilgan shartnomalar katta rol o‘ynadi.
2020 yilning may oyi natijalariga ko‘ra, “Nike” kompaniyasining bahosi 37,6 mlrd yevro, deb ko‘rsatilgan. Unda dunyo bo‘ylab jami 75400ta ishchi faoliyat olib boradi. 2020 yilda sof daromad 2,54 mlrd yevroni tashkil etdi. Ushbu yil statistikalariga ko‘ra, kompaniyaning jahon bo‘yicha 45ta davlatda rasmiy ofislari bor. 700dan ortiq do‘konlar tarmog‘i bilan shartnomalarga ega.
2021 yilda “Nike” do‘konlari Yer shari bo‘yicha 1048taga yetgan.
Sayt brauzeri 50 yil davomida afsonaviy sport brendini yaratgan kompaniya tarixini o'rgandi. Sport industriyasi, har qanday boshqa kabi, juda ko'p o'ziga xos xususiyatlarga ega va odatda begona odam aysbergning faqat uchini ko'radi, asosiy farqlar esa ancha chuqurroqdir. Ko'pchilik uchun sport - bu birinchi navbatda qiziqarli o'yinlar, kutilmagan natijaga olib keladigan musobaqalar, favoritlarni qo'llab-quvvatlash va raqiblarga nafrat. Ammo bu sanoatning faqat tashqi qismi. Sportchilarning muvaffaqiyati nafaqat ularning sa'y-harakatlariga, balki unga ega bo'lmaganlarga nisbatan afzalliklarga ega bo'lish imkonini beradigan jihozlarga ham bog'liq.
Nike asoschilari Fil Nayt va Bill Burman 1960-yillarning o‘rtalarida Nike’ni yaratishni boshlaganlarida shu g‘oyaga amal qilgan bo‘lishi mumkin. mashhur brend. Fil universitet jamoasida yuguruvchi bo'lgan va Bill ko'p yillar davomida mahalliy jamoaga murabbiylik qilgan. Ularning ikkalasi ham musobaqalar uchun yaxshi jihozlarning etishmasligini his qilishdi hamyonbop narx. Aslida, o'sha paytda bu sohada yagona jiddiy brend Adidas edi, ammo, afsuski, ularning sport poyabzali juda qimmat edi. Mahalliy kompaniyalarning mahsulotlari professional kasblar sport uchun mos emas.
Bir kuni Knight yana sifatli krossovkalarni qayerdan olish haqida o'yladi va bu bepul joy ekanligini tushundi. Ayrim manbalarning aytishicha, bu g‘oya unga Stenford biznes maktabidagi seminar vaqtida kelgan. Natijada, Knight o'zining modelini o'ylab topdi - Osiyoda mos poyabzal sotib oldi va AQShda sotdi. Biznesni boshlash uchun pul kerak edi va Knight sport poyabzali bilan bog'liq muammolarni biladigan odamga - Bill Burmanga murojaat qildi. Ular birgalikda kompaniya uchun Blue Ribbon Sports nomini o'ylab topishdi.
1974 yilda kompaniya rivojlanishining yangi muhim bosqichi boshlanadi. Nike AQShda ishlab chiqarishni ochadi va 250 kishigacha ishlaydi. Xuddi shu yili brendni boshqa mamlakatlar bozorlariga olib chiqish boshlandi, birinchisi Kanada yaqinida edi. Nike, birinchi navbatda, bozorni egallash bo'yicha tajovuzkor kampaniya tufayli matbuotda ko'p yoritilmoqda. Yil oxirida sotuvlar darajasi 5 million dollarga etdi, ammo brend haqiqatan ham taniqli bo'lishi muhimroq edi.
Kompaniya o'zi haqida birinchi marta jiddiy bayonot berganida, uning rahbarlari bir nechtasini anglab etdilar asosiy xususiyatlar ular faoliyat ko'rsatmoqchi bo'lgan bozor. Birinchidan, muhim sport tadbirlari oldidan yangi modellar ishlab chiqarilishi kerak. Ikkinchidan, hamma sportchilarni yaxshi ko'radi - agar yulduzlardan biri Nike krossovkalarini kiysa, ular kumir kabi bo'lishni xohlaydigan ko'plab muxlislar uchun orzuga aylanadi. Uchinchidan: sport moda bo'lishi mumkin, bunga erishiladi yuqori daraja sotish.
Kompaniya 1976 yilgi Olimpiada oldidan dastlabki ikkita tamoyilni namoyish etdi: yengil atletika musobaqalarida ko‘pchilik sportchilar gofrirovka qilingan Nike poyabzallarini kiyib yurishgan. Olimpiadadan ko'p o'tmay, uchinchi qoida ham ishladi: yugurish sog'lom bo'lishning mashhur usuliga aylandi, bu esa kompaniyaga juda ko'p yangi mijozlarni olib keldi. Ularning barchasi Nike kiygan butlariga qarashdi. Bu kompaniyaning 1977 yilda 25 million dollarga etgan daromadida o'z aksini topdi.
Brendning sport poyafzallariga bo’lgan talabning kuchliligi ishlab chiqarishningkengayishiga olib keladi. Nike AQSHda bir necha yangi zavodlar ochmoqda va Osiyoda ham o’z mahsulot turlari kengaytirmoqda.
1978 yilda dunyoning boshqa mamlakatlariga integratsiya boshlandi va bu juda oson muvaffiqatga erishadi: brendning poyabzallari Evropada yaxshi sotiladi . Osiyoda bozorida sotuvlarning boshlanishi , avvallari mutaxasislar orasida ijobiy bo’lmagan, kompaniyaga kata foyda keltiradi.
Bu vaqtda sport brendlari tarixi uchun muhim voqea yuz beradi : Nike o’sha davrning eng yaxshi tennischilaridan biri – jon Makerro bilan reklama shartnomasini imzoladi. O’shandan beri bunday shartnomalar kompaniya mahsulotlarini ilgari surish uchun odatiy holga aylandi. Xuddi shu yili sotuvda bolalar poyafzallari qatori paydo bo’ldi. Bundan tashqari, nike o’zining asosiy raqobatchisi Adidas muammolaridan foydalanishga muvaffaq bo’ldi va AQSH bozorining qariyb 50% egalladi.
1970- yillarning oxirida yana bir muhim voqea – NASAning sobiq xodimi Frenk Rudi Nike Air yostiqchasini ishlab chiqdi. Bu g’oya sport brendlariga darhol yoqmadi va ko’pchilik, shu jumladan Nike ham bu tashabbusdan vos kechdi. Natijada , Frank haligacha kompaniya rahbariyatini ishontira oldi, garchi u ilgari deyarli barcha asosiy raqobatchilardan o’tgan va ularning roziligini olmagan.
Bu Nike mahsulotining birinchi yaxshilanishlaridan biri edi. Keyingi bir nechta o’zgarishlar modellarning ko’rinishiga ta’sir qilidi, ayniqsa keyinchalik taniqli dizayner Tinker Xetfild bunga erishdi.
1980-yillarning boshlarida kompaniya birjaga chiqadi va aktsiyalardan pullarini brendning savdosini kengaytirish uchun ishlatdi. Asosiy yo’nalish va eng ommabop sport turlaridan biri- futbol sifatida Evropa tanlandi. Yevropa bozoriga qayta yo’natirish sababi AQSHda yugurish mashhurligining pasayishi edi. Ta’kidlash joizki kompaniya liniyani o’zgartirish bilan bilan hali kechikdi, bu esa oxir-oqibat foydaning pasayishiga olib keldi.
Brend uchun bu yo’nalishda muvaffaqiyatga erishish qiyin edi:Adidas va Puma Evropada kuchli pozitsiyalarga ega edi. Nike o’zini eng yaxshi sportchilar orqali targ’ib qilish uchun tasdiqlangan strategiyadan foydalangan. 1982- yilda Angilyaning o’sha paytdagi chempioni-‘’Aston Villa’’ klubi bilan shartnoma imzolangan.
AQSHda brend boshqa sport turlariga ham e’tibor qarata boshladi.Nike birinchi navbatda basketbolga qiziqardi. 1980-yillarning boshlarida kompaniyaning mahsulot assortimenti sezilarli darajada o’sa boshladi. Avvallari Nike asosan yugurish poyabzallarini yaratgan bo’lsa , endi u sport formalari, tennis raketkalari, etiklar va boshqa ko’p narsalarni yaratishni boshladi. Bundan tashqari, kompaniya asosan erkaklar uchun uskunalar yaratish kontseptsiyasidan uzoqlashdi va ayollar uchun bur nechta liniyalarni joriy qildi.Biroq, kursning o’zgarishi kompaniyani 1983-yilda boshlangan va nafaqat AQSH bozoriga, balki brendning pozitsiyasi zaif bo’lgan Evropaga ham ta’sir ko’rsatgan sotuvlar darajasining pasayishidan qutqara olmadi. Ko’ochilik Nayt kompaniya boshqaruvini marketing bo’yicha vitse-prezidentga topshirganini, uning bunday gigantlarni boshqarishda tajribasi yo’qligini ko’rsatadi. Natijada, 1985- yilda Knight yana bo’lishi kerak edi Bosh ijrochi direktor.
1984-yilda basketbolda allaqachon mustahkam o’rnashgan kompaniya eng mashhur futbolchilaridan biri- Maykl Jordan bilan shartnoma imzoladi. Ayniqsa sportchi uchun AIR Jordon poyabzal modeli ishlab chiqilgan bo’lib u barcha o’yinlarda kiyishi kerak edi. Liga poyabzallarni juda yorqin deb hisobladi va lordamiyaga ularni kortda kiyishda davom etib, har bir o’yin uchun 1000 dollar jarima to’lab, brendga e’tibor qaratdi.
1985-yilda kompaniya zara ko’rishda davim etdi. Asosiy o’zgarishlar vaqti kelganligi aniq bo’ldi – ishlab chiqarishni qisqartirish va xodimlarni ishdan bo’shatish boshlandi. Kompaniya bir tomondan mahsulot turlarini qisqartirdi, ikkinchi tomondan odatda savdo darajasini o’rnatish uchun marketing xarajatlarini oshirdi.
1986-yilda sotuvlar nihoyat o’sishni boshladi va 1 milliard dollarga etdi. Bu asosan ayollar mahsulot qatoridagi o’zgarishlar bilan bog’liq edi. Kundalik kyim, va ko’cha paypoqlari deb nomlangan byudjetli sport poyabzallari qatorini joriy etish. Muvaffaqiyatlarga qaramay, ishdan bo’shatish to’xtamadi va olti ichida xodimlarning yana 10% qisqartirildi. 1987-yilda kompaniya hali ham inqiroz davrida oldinga chiqishga muvaffaq bo’lgan raqobatchilarni quvib o’tishga harakat qilardi. Amerika Qo’shma Shtatlaridagi brendning asosiy raqibi Reebok bo’lib u raqobatchidan basketbol yo’nalishining %ni tortib olishga muvaffaq bo’ldi. Bu davrda ozod qilindi yangi model Visible Air texnologiyasiga rga AirMAx krossovkalari havo kamerasi maxsus ko’rinadigan qilib qo’yilgan. 1988-yilda kompaniya ishlash uchun avval e’lon qilinganini chiqardi yangi versiya ajoyibligi bilan ajralib turuvchi Air Jordon III ko’rinish Tanker Xetfild tomonidan sport dizayn guruhi. Xuddi shu yili brendning ‘’Just do it’’ shiori bilan mashhur reklama kompaniyasi boshlanadi. Aytgancha bu haqda bir afsona bor shoir 1977-yilda o’limga hukm qilingan qotil Gilmurdan olingan bo’lib , u hukm ijro etilishidan bir necha daqiqa oldin ‘’keling, buni qilaylik’’ deb baqirdi. Den Uayden, reklama agentligi vakili Weiden & Kennedy, ‘’Just’’ so’zi bilan variantni taklif qildi va brend rahbarlarga shu qadar yoqdiki ular ko’p o’ylamasdan rozi bo’lishdi.
Boshqa versiyada aytilishicha mashhur ibora amerikalik gumanist Jerri Rubindan olingan. Agar xoxlasangiz yana bir nechta variantni topishingiz mumkin, ammo barcha manbalar bir narsaga rozi: shoir Weiden & Kennedy, reklama agentligi tomonidan yaratilgan. Kelajakda ‘’Just Do It’’ aslida brendning ikkinchi oladi va tarixdagi eng yaxshi shiorlardan biri sifatida tan olinadi.Keyinchalik Fil Nayt har doim ‘’Just Do It’’ shiori bilan yashaganini takidlaydi: aynan shu yondashuv bilan u Nike kompaniyasiga asos slogan.
1988 yilda brendning foydasi 100 million dollarga oshdi. Nike o’zinig shioini targ’ib qilishga qaratilgan faol kompaniya boshladi. 1989-yilga kelib u 45 million dollarga tushadi. Nike o’z xarajatlarini tartibga solishga ziqnalik qilmadi, Maykl Jordon Andre Agassi va Bo Jekson kabi kuchlik va asosiy yulduzlar bilan hamkorlik qildi. 1990 yilda jiddiy jamoatchilik noroziligiga sabab bo’lgan baxtsiz hodisa yuz berdi: o’smirlar undan Nike poyabzallarini tortib olish uchun tengdoshlarini o’ldirishdi. Ko’pchilik kompaniyani fojiaga olib kelgan brendni haddan tashqari agressiv reklama qilish uchun tanqid qila boshladi. Ammo bu holat kompaniya mahsulotlariga ko’proq e’tibor qaratdi va savdo o’sishd davom etdi. O’sha yili matbuotda Nike Osiyo fabrikalarida bolalar mehnatidan foydalangani haqida xabarlar paydo bo’la boshladi- va kompaniya bu ayblovlarn I rad etishga majbur bo’ldi.
Shu bilan birga Nike Tetra Plastics kompaniyasini sotib oldi, u plastic taglik barini yasadi. Nike Air texnologiyasiga ega poyabzallarning ajoyib savdosi bilan brend sport va fitness sohasida yetakchiga aylanadi. Ko’pgina tahlilchilar kompaniya tez orada o’z sohasida to’liq ustunlikka erishadi, degan fikrga qo’shiladi.Xuddi shu yili brend Niketown brend do’koni ochildi.Daromad ham oshib 2 milliard dollarga yetadi. 1991-yilda Nike nihoyat AQSH bozoridagi asosiy raqobatchisi- Reebokni quvib yetdi. Brendning Yevropa bozoridagi mavqei ham ancha barqarorlashdi, bu yerda sotuvlar hajmi 1 milliard dollarga yetadi. Shu bilan birga kompaniya hali ham yetakchilikka erisha olmadi, faqat raqobatchilar bilan hamqadam bo’ldi. Sport brendlarining Yevropa bozori ustidan nazoratni qo’lda kiritish istagi deyarli to’xtovsiz ishlaydigan MTV Europe reklama roliklarida juda yaxshi namoyon bo’ladi. AQSH bozorida kompaniyaning o’rni 1991-yildan 1993-yilgacha uch marta champion bo’lgan Chikago Bullz basketbol jamoasi bilan tuzilgan foydali kelishuv tufayli mustahkamlandi. Ushbu record brendning mashhurligini oshirdi.1991-yilda Nike Air Max 180 poybzalining yangi modeli sotuvga chiqdi. Ushbu krossovkalar uchun reklama kompaniyasini boshqa bir yulduz basketbolchi Charlz Barkli boshqargan. Reklamaga bunday yondashuvga qaramay Air Max 180 modelning 1992-yilda Nike o’zining yubileyini nishonlaydi. 3.4 milliard dollar daromad. Fil Nayt kompaniyani dunyodagi eng yirik brendga aylantirish rejasini eski shiordan foydalangan holda e’lon qildi: Bu marra emas, rasmiy bayram tadbirida Nike butun dunyo bo’ylab yangi brend do’konlari ochilishi va inqilobiy mahsulotlar chiqarilishini e’lon qiladi va albatta reklama sarmoya kiritadi.Xuddi shu yili yangi Niktaun paydo bo’ladi. Achinarli ochilish marosimida kompaniya rahbariyati sport turmush tarzini sezuvchilar uchun o’ziga xos Disneylendga aylanishini e’lon qildi. Brend sport va Nike bir va bir xil ekanligi haqidagi g’oyani ilgari surishda davom etmoqda. Sportni sevadigan har bir kishi ertami –kechmi Niktuanga kelishi kerak. 1990-yillarning o’rtalariga qadar kompaniyaning mavqei tobara mustahkamlanib bordi.1995-yilda Nike nihoyat Reebokni mag’lub etib, AQSH bozorida ustunlikka erishdi.Evropada sotuvlar darajasi 3 milliard dollarni tashkil etdi. Kompaniya bu bilan to’xtab qolmaydi va mahsulot qatorini kengaytirishda davom etmoqda. 1994-yilda Nike xokkey jihozlarinig yetakchi ishlab chiqaruvchilardan biri Canstarni sotib oldi va oxir-oqibat u Bauer Xokkey deb o’zgartirildi. 1995-yilda brend ushbu sport tarixiga ko’p narsalarni olib keladigan yosh golfchi bilan shartnoma imzolash orqali kelajakka sarmoya kiritdi- Tayger Vuds.
Daromadning o’sish tendensiyasi davom etdi va 1997-yilda kompaniya 9.19 milliard dollarlik record daromad o’rnatdi. Ammo uning kata qismini Amerika bozorini taminladi va kompaniya Osiyo va Yevropadan 2 milliard dollarda yaqin daromad oldi. Kompaniya o’z daromadiga haddan tashqari qaram bo’lib qoldi. AQSH bozori: brendning dominant auditoriyasi- o’smirlarning dididagi har qanday o’zgarishlar savdoning pasayishiga olib keldi. Birinchi qo’ng’iroq 1998-yilda uchinchi chorakdagi daromad so’nggi o’n yarim yil ichida eng past darajaga tushganda keldi. Asosiy sabablardan biri Osiyodagi inqiroz bo’lib u yerda ham savdo pasaygan. Kompaniya qisman qayta qurishni amalga oshirdi va 1980-yillarning o’rtalarida bo’lgani kabi mahsulot turlarini va xodimlar sonini qisqartirishni boshladi. 1999-yilgacha xodimlarning taxminan 5% ishdan bo’shatilgan. Vaziyat Nike kompaniyasining Osiyoda ishni tashkil etishga bo’lgan yondashuviga nisbatan jamoatchilik noroziliklari tufayli yanada og’irlashdi: u ochiq aksiyalar va mahsulot boykotlariga keldi.Vaziyatni to’g’rilash maqsadida Nike kompaniya zavodlari xodimlari bilan tuzilgan shartnomalarga o’zgartirish kiritishga qaror qildi, zavodlardagi mehnat sharoitlari haqidagi ma’lumotlarni ommaga ochiq qilib qo’ydi va mustaqil ekspertlar bilan tekshirishga rozi bo’ldi. Biroq bu muommo hali oxirgacha hal etilmagan va vaqti-vaqti bilan Nike yana yomon ish sharoitlari bilan bo’g’liq janjallarga duchor bo’ladi.Brendni ommaviy mashhurlikka qaytarishga ham harakat qilindi: kambag’al mahallalarda va uchinchi dunyo mamlakatlarida o’yin maydonchasilarini yaratish va jihozlarni tarqatish kompaniyasi keng tarqaldi.
Nike rahbariyati savdolarning qisqarishiga brendning o’z vaqtida ekstremal sport turlarining ommalashib borayoyganiga e’tibor bermagani sabab bo’lgan degan xulosa keldi. Kompaniya o’zining odatdagidek orginal dizayni bilan ajralib turuvchi tegishli mahsulot liniyasini ishga tushirdi.1999-yildaNike Internetda ishlay boshlaydi. Shu bilan online savdolar ham boshlandi. 2000-yilda Nike yani Shox texnologiyasini taqdim etdi- bu dunyodagi birinchi mexanik poyabal tizimi edi. Kompaniya 1980-yillarning oxirida texnologiyaga ega edi, ammo u endiga birinchi marta qo’llanilmoqda.Asta-sekin innovatsiyalarni barchasi kompaniyaga daromadlar darajasini tiklashga imkon berdi va 2001-yilda yangi daromad rekodi o’rnatildi, bu 10 milliard dollarni tashkil etdi.2002-yilda Nike kompaniyasi’’Mancherter Yunayted’’ bilan 486 million dollarlik shartnomani bekor qildi va bu ‘’qizil iblislar’’ning o’sha paytdagi dunyoning eng boy klubi mavqeini mustahkamladi.
2004-yilda kompaniyaning doimiy prezidenti Fil Nayt o’z lavozimini tark etayotgani haqidagi xabar butun dunyoni hayratda qoldirdi.Nike rahbari o’rnini uning o’g’li Metyu egallashi kerak edi, biroq u baxtsiz hodisada vafot etdi va Uilyam Peres kompaniyaning yangi rahbari bo’ldi.Ma’lumotlarga qaraganda, Indoneziyada 50 000 ishchi brend amaldorlari bir oyda oladigan maoshini bir yilda oladi. Kompaniya jamoatchilikni ishontirish uchun ko’p harakat qilishi kerak edi.Shunga qaramay joriy yilda choraklik daromad 25%ga o’sdi, bu Nike tarixidagi eng yaxshi natija bo’ldi.2005-yilda kompaniyaning yana bir muhim voqea sodir bo’ldi-Nike bilan uzo davom etgan kurashda mag’lubiyatga uchragan Reebok Adidas tarkibiga kirdi va endi kompaniyaning ikkala asosiy raqibi ham unga qarshi kurasha boshladi.Biroq Nike ning pozitsiyasi o’zgarmas ko’rinadi: kompaniya jahon bozorining 32%ini nazorat qiladi, sport kiyishlari, raqobatchilarnikidan deyarli ikki baravar ko’p edi.
2006-yilda Uilyam Peres Mark Parker tomonidan kompaniya rahbari lavozimidan chetlashtirildi. Buning asosiy sababi Peresning brend xususiyatlarini to’liq tushunmaganligi edi, Parker, o’zidan oldingisidan farqli o’laroq, kompaniyada 1980-yillarning boshidan beri ishlagan va Nike tarixi uning ko’z o’ngida yaratilayotgan edi. O’zgarish hal qiluvchi rol o’ynadi yanada rivojlantirish brend Parker Nike kompaniyasining bozordagi hukmronligini mustahkamlash uchun zarur bo’lgan o’zgarishlarni amalga oshirgan iste’dodli bosh director bo’lib chiqdi.Ulardan biri rasmiy distribyutorlardan keng foydalanish o’rniga o’zlarining savdo nuqtalariga deyarli to’liq o’tish edi.
Shu bilan birga Air Max 360 krossovkalarining yangi modeli chiqarildi, uning asosiy xususiyati taglikdagi ko’pikni rad etish edi. Dizayn bus afar dizayner Martin Lottiga ishonib topshirilgan.
2007-yilda Adidas va Nike o’rtasida keskinlik yana kuchaydi.Germaniya konserni Reebok brendini o’zgartirdi va raqibiga hujum qilishga tayyorlandi.Biroq, buni qilish unchalik oson emas edi: deyarli ostida to’liq nazorat Nike basketbol edi(yo’nalishning 95%), bundan tashqari, dizayn va innovatsyalarga samarali yondashuv tufayli kompaniya sport poyabzali ishlab chiqarishda kuchli mavqega ega bo’ldi. 2007-yilda Nike ko’proq quvvat yaratish uchun Britaniyaning Umbro sport kiyimlari ishlab chiqaruvchisini sotib oldi. Shunday qilib , kompaniya Adidasni nemis gigantic hali ham yetakchilik qiladigan futbola turtki bermoqchi edi.Kelishuv rasman 2008-yilda yakunlandi, natijada Nike kompaniyasining daromadi 18 milliaed dollardan oshdi.Shunday qilib, Amerika brendi Adidasdan ustunligini oshirdi. Shu yilning sentabr oyida Nike-iPod sport zali taqdim etiladi.Shu bilan birga kompaniya Xitoyda sotuvlar oshganini qayd etdi, bu esa brend rahbarlarini ushbu bozorda ustublikka osongina erishish mumkinliginga ishonishlariga sabab bo’ldi. Oxir-oqibat, ular shoshilinch kelishgan va Nike Xitoy bozorini zabt etish uchun ish modelini sezilarli darajada o’zgartirishi kerak edi.
2010-yilda ijtimoiy tarmoqlarda kompaniyaning ‘’Kelajakni yoz’’ aksiyasi boshlanadi. U uchun suratga olingan video Internetdahi eng mashhur videolardan biriga aylanadi va ba’zi ommaviy axborot vositalari keyinchalik uni la’natli deb atashadi, chunki uning ishtirokchilarining aksariyati turnirda muvaffaqiyatsizlikka uchragan. Aksiya davomida muxlislardan dunyoni o’zgartiradigan futbolchiga ovoz berish va xabar yuborish so’ralgan.