2-§. Sonlarning b o ‘linish belgilari

---

2-§. Sonlarning b o ‘linish belgilari
Bir sonning ikkinchi songa qoldiqsiz boiinish yoki boiinm as- 
ligini aniqlash uchun quyidagi bo ‘linish belgilarini yodda saqlash 
zarur:
1. Barcha juft sonlar 2 ga qoldiqsiz boiinadi.
2. R aqam larining yig‘indisi 3 ga b o iin a d ig a n sonlar 3 ga 
qoldiqsiz boiinadi; raqamlarining yigindisi 9 ga boiinadigan sonlar 
9 ga qoldiqsiz boiinadi.
M i s o l : 1) 3792 : 3 = 1264 (ra q a m la r y ig in d is i: 3 + 7 + 
+ 9 + 2 = 21); 2) 938655 soni 3 ga ham, 9 ga ham boiinadi, chunki 
raqam lar yigindisi: 9 + 3 + 8 + 6 + 5 + 5 = 36.
3. Oxirgi ikki raqamidan iborat son 4 ga boiinadigan sonlar 
yoki oxirgi ikki raqami nollardan iborat sonlar 4 ga boiinadi.
M i s o l : 116; 364; 1096; 1700; 197204 va h.k. sonlar 4 ga 
qoldiqsiz bo iin adi, chunki ularning oxirgi ikki raqamidan iborat 
son 4 ga boiinadi.
4. Oxirgi raqami 0 yoki 5 bilan tugagan barcha sonlar 5 ga 
qoldiqsiz boiinadi.
M i s o l : 140; 1075; 89395; 729800 va h.k. sonlar.
5. Oxirgi uchta raqami nollar yoki 8 ga boiinadigan sondan 
iborat sonlar 8 ga qoldiqsiz boiinadi.
M i s o l : 1 000; 137 824; 3 278 064 va h.k. sonlar.
6. Ikkiga ham, uchga ham boiinadigan sonlar 6 ga boiinadi.
M i s o l : 378; 9 702; 48 684 va h.k. sonlar 6 ga qoldiqsiz
b o iin ad i.
7. Oxiri nol bilan tugagan sonlar 10 ga boiinadi.
8. Son 11 ga b o ‘lin ish i uchun (o ‘ngdan c h ap g a q a ra b
hisoblaganda) toq o ‘rinda turgan raqamlar yigindisi bilan juft 
o ‘rinda turgan raqamlar yigindisining ayirmasi nolga teng yoki 11 
ga b o iin sa, u holda bunday sonlar 11 ga boiinadi.
M i s o l l a r : 1) 103 785 soni 11 ga boiinadi, chunki uning toq 
xonalaridagi raqamlari yigindisi 1 + 3 + 8 = 1 2 , juft xonalaridagi 
raqam lari yigindisi 0 + 7 + 5 = 1 2 .
2) 
9 163 627 soni 11 ga b oiinadi, chunki uning toq xonalaridagi 
raqam lari yigindisi 9 + 6 + 6 + 7 = 28, juft xonalaridagi raqamlari 
yigindisi 1 + 3 + 2 = 6; bu ikki yig‘indining ayirmasi 28 - 6 = 22, 
bu son 11 ga boiinadi.

---

3) 
461 025 soni 11 ga bo'linmaydi; 4 + 1 + 2 = 7 va 6 + 0 + 5 = 11 
sonlari o'zaro teng emas, ularning ayirmasi 1 1 - 7 = 4 ham 11 ga 
bo'linmaydi.