2-amaliy dars: Kompyuterning tashqi qurilmalari va ularning o’z-aro ma’lumot almashinish jarayonlari

Foydalanuvchi interfeysi – foydalanuvchi bilan qurilmalar o`rtasidagi aloqani ta’minlab beruvchi muhit:
Buyruqlar qatori interfeysi: matnli qator (buyruq) yordami bilan yo`l ochuvchi kompyuter konstruksiyasi;
Foydalanuvchining grafik interfeysi(graphicaluserinterface, GUI): Monitorning elementlarini taqdim etuvchi dasturiy funksiya;
Dialogli interfeys;
Yagona tilli interfeys: foydalanuvchi dastur bilan uning ona tilisida “gaplasha oladi”.
Miya interfeysi (in english: brain- computer interface) – kompyuter elektordlar va miyaga o`rnatilgan retseptorlar yordamida foydalanuvchi miyasidagi o`zgarishlarga mos ravishda ovoz va nurlanishni boshqarib turishga javobgar bo`ladi.
Fizik interfeys – bu fizik qurilmalar bilan ishlash muhiti. Bu muhit haqida gapirilganda asosan kompyuter portlari tushuniladi:
Tarmoqli interfeys;
Shlyuz (telekommunikatsiya) – mahalliy tarmoqlarni undan kattaroq tarmoqlar bilan, misol uchun Internet, bog`lovchi qurilma;
Shina(Kompyuter);
COM interfeys (Component Object Model interface) – mavhum funksiyalar va xususiyatlarni shu interfeys komponentalari orqali boshqa dasturlarda aniq funksiya ko`rinishida qo`llash imkonini beradi;
Ma’lumotlar almashish uslubiga ko`ra interfeys parallel va interfeyslarga bo`linadi
4.Kompyuter tarmog`i (hisoblash tarmog`i, ma`lumotlar almashish tarmog`i) – ikki yoki undan ortiq kompyuterlar o`rtasidagi aloqa tizimidir. Ma`lumotlar almashish turli xil fizik hodisalarni qo`llash orqali amalga oshiriladi: elektr signallari yoki elektromagnit nurlanishlarning turli xil ko`rinishlari orqali.
Kompyuter tarmog`i o`z navbatida ma`lum qoidalar asosida bir necha turlarga bo`linadi.
Sinflanishi

1. 
   Hududiy chegaralanishlar va o`lchamlar bo`yicha:
   

a) Shaxsiy tarmoq (PAN, Personal Area Network);
b) Mahalli tarmoq (LAN, Local Area Network);
c) HomePNA;
d) Shahar tarmog`i (MAN, Metropolitan Area Network);
e) Milliy tarmoq;
f) Xalqaro hisoblash tarmog`i (WAN, Wide Area Network);
2. Operatsion tizim tarmog`i bo`yicha:
a) Windows asosida;
b) UNIX asosida;
c) NetWare asosida;
d) Aralashgan;
3. Funksional qo`llanilishi bo`yicha:
a) Ma`lumotlarni saqlash tarmog`i;
b) Serverli fermalar;
c)
d) SOHO tarmog`i;
4. O`zaro aloqadorlik bo`yicha:
a) Mijoz- server;
b) Ko`p qatlamli arxitektura;
c) Nuqta- nuqta;
d) Bir rangli(bir xillilik);
5. Tarmoq topologiyasi tipi bo`yicha:
a) Shina;
b) Yulduz;
c) Xalqa;
d) Panjara;
e) Aralashgan topologiya;
f) To`liq aloqadagi topologiya;
6. Zaruriy holda doimiy aloqani ta`minlash bo`yicha:
a) Paketli tarmoq, misol uchun Fidonet va UUCP;
b) Onlayn (online) tarmoq, misol uchun Internet va GSM