2-amaliy mashg’ulot

2-AMALIY MASHG’ULOT

MOLEKULYAR MASSA

Ishdan maqsad: neft va neft mahsulotlarining molekulyar massalarini aniqlash.

Nazariy qism

Molekulyar massa tushunchasi neft fraksiyalarining struktura-guruh tarkibini aniqlashda texnologik va issiqlik hisoblashlarida qo’llaniladi.

O’lchovsiz kattalikni nisbiy molekulyar massa va o’lchovli kattalikni molyar massa ( SI tizimida kg/kmol) ga ajratish zarur. Nisbiy molekulyar massa va molyar massalarning son qiymati teng bo’ladi.

Neft va neft mahsulotining tarkibiga kiruvchi birikmalarning o’rtacha molekulyar massalari eksperimental yoki empirik bog’liqlik bo’yicha aniqlanadi.

Neft fraksiyalarining qaynash haroratlari ortishi bilan molekulyar massa ortadi. Bu bog’liqlik B.M. Voinov formulasi asosida yotadi:

(2.1)
bu yerda, - molekulyar massa;

а, b, c– konstanta, uglevodorodlarning har bir sinfi uchun turlicha bo’ladi;

– neft mahsulotining o’rtacha molekulyar qaynash harorati, ºC. Paraffin fraksiyalari uchun bu formula quyidagi ko’rinishga ega.
(2.2)
Neft fraksiyasi tarkibini hisobga olsak

(2.3)

bu yerda, – xarakterli faktor.
Qisqa 10-gradusli oltingugurtli va yuqori oltingugurtli neftlar uchun molekulyar massa quyidagicha hisoblanadi.
(2.4)

Masala. Ksilol olish uchun katalitik riforming xom ashyo sifatida qisqa benzin fraksiyasi zichlikdagi 120–140 ºC ishlatiladi. Xom ashyoning (mol ulushlarda) 5-gradusli tarkibi ma’lum: 120-125 ºC – 0,20; 125-130 ºC – 0,24; 130-

135 ºC – 0,30; 135-140 ºC – 0,26. Xom ashyoning o’rtacha molekulyar massasini aniqlang.

Yechish. 1. 5-gradusli fraksiyaning o’rtacha arifmetik qaynasg haroratini aniqlaymiz:

2. 
   Xom ashyoning o’rtacha molekulyar qaynash haroratini topamiz.
   

2. 
   Formula bo’yicha ni ga hisoblaymiz.
   

= → .

2. 
   Formula bo’yicha xarakterli faktorni aniqlaymiz (1.2)
   

2. 
   (2.3) Formula bo’yicha o’rtacha molekulyar massani aniqlaymiz.
   

Molekulyar massa va zichlik orasidagi bog’liqlikni Kreg formulasi yordamida aniqlash mumkin.

(2.5)

Aralashmalarning molekulyar massalarini komponentlarning tarkibi va molekulyar massalarini bilgan holda additivlik qoidasi bo’yicha hisoblash mumkin:

; . (2.6)