2. Аxborot kommunikatsiya texnologiyalari yaralish tarixi

2. Аxborot kommunikatsiya texnologiyalari yaralish tarixi 
Axborot kommunikatsiya texnologiyalari yaralishi insoniyat tarixining olis 
davridan rivojlanib kelgan bir yo'nalishdir. Bu tarix, tarqatuvchi xatlar, telefonlar, 
telegraf, radio, kompyuterlar, internet va mobil kommunikatsiya tarmoqlari kabi 
turli vositalar va tizimlar orqali yoritiladi. 
Tarqatuvchi xatlar: Tarqatuvchi xatlar, tarixiy ravishda axborotlarni masofaviy 
tarzda almashishning asosiy vositalaridan biri edi. Bu usulda xatlar yoki 
qo'llanmalar elchilar bilan yuboriladi va odatda postga asoslangan. Bu usul 
o'rtasida axborotlarni tarqatish ko’p vaqt talab etardi. 
Tarqaluvchi xatlar va ularning transport kabutarlari 

---

4 
Telegraf: Telegraf texnologiyasi 19-asrning o'rtalaridan boshlab rivojlanishni 
boshladi. Bu texnologiya yordamida elektr energiya orqali uzatilgan xatlar 
yordamida axborotlar yetkazilardi. Bu tarzda axborot almashishning tezkor va 
samarali usullari paydo bo'ldi. Elektr energiya ishlatilishi, axborotlar o'tkazilishi 
vaqtini kamaytirishga imkon berdi. 
Telegraf 
Telefon: Telefonlar, ovoz axborotlarini masofaviy tarzda uzatish imkoniyatini 
berdi. Bell tomonidan 1876-yilda ishlab chiqilgan birinchi telefonlar, insonlar 
orasidagi ovoz almashishni osonlashtirdi. Telefon tarmoqlari va qo'llanmalar orqali 
ovozli axborot almashish tarixda muhim o'rinni egalladi. 
Te 
Telefonlar 
Telegraf va telefon tizimlarining yaralishlari bilan birga radio kommunikatsiyasi 
ham tez rivojlandi. 20-asrning boshida radio yoki televizionning birinchi tarixi 
bo'lib, bu texnologiyalar orqali ovoz va rasmli axborotlar tarqatildi. 

---

5 
Radio 
Kompyuterlar: Kompyuterlar va tarmoqlari ham axborot kommunikatsiyasi 
sohasida muhim o'rinni egalladi. Kompyuterlar, axborotlarni o'zgartirish, saqlash, 
uzatish va almashish imkonini ta'minlaydigan qurilmalar hisoblanadi. 20-asrning 
o'rtalaridan boshlab, kompyuterlar va tarmoqlarning rivojlanishi axborot 
almashishning samarali va tezkor usullarini yaratdi. 
Kompyuter 
Internet: Internetning yaralishi va rivojlanishi, axborot kommunikatsiyasi tarixida 
ahamiyatli davrni egalladi. Internet orqali global axborot almashishning 
masshtablari kattalashtirildi. 1960-yillarda Amerika Qo'shma Shtatlaridagi xarbiy 
va akademik tarmoqlar orqali boshlangan ARPANET (Advanced Research 
Projects Agency Network) internetning asosiy manbai edi. Keyinchalik, 
internetning tarqatilishi va internet tarmoqlari orqali axborot almashish kengayib 
bordi. 

---

6 
Internet 
Mobil kommunikatsiya: Mobil kommunikatsiya tarmoqlari esa 20-asrning oxirida 
va 21-asrning boshlarida rivojlandi. Mobil telefonlar va 3G, 4G, 5G kabi mobil 
tarmoqlar orqali masofaviy axborot almashishning kengayishi, mobil internet va 
ilovalar yaratilishi, foydalanish imkoniyatlarini kengaytirib bordi. 
Bugungi kunda axborot kommunikatsiya texnologiyalari, innovatsiyalar va 
yangilanishlar bilan rivojlanmoqda. Internet of Things (IoT), bulut xizmatlari, ish 
qo'llab-quvvatlash tizimlari, kiber-xavfsizlik va boshqa sohalarda rivojlanish jadal 
davom etmoqda. Axborot kommunikatsiya texnologiyalari odamlar va tashkilotlar 
o'rtasidagi axborot almashishni yanada osonlashtirib, jahonni kengaytirishga 
yordam beradi.