2. Davriy to‘lovlarni hisoblash. Amortizasiyani hisoblash uchun Excel funksiyalari Kredit va qarzlar bo’yicha operasiyalarni hisoblash uchun Excel funksiyalari

NPZ funksiyasi. Ushbu funksiya o’zgaruvchining davriy to’lovlarining sof joriy qiymatini (NPV) kutilgan daromad va xarajatlar yig’indisi sifatida hisoblash uchun mo’ljallangan:

qayerdaki, r – diskontirlash normasi (kapitalning o’rtacha narxi); n – chiqim va kirimlar soni; value_i – chiqim va kirimlar qiymati.
(12.52) formula klassik modelning (12.38) formulasiga mos keladi.
Sarmoyalar samaradorligini baholashda ko’pincha sof joriy qiymatni aniqlash usuli qo’llaniladi. Bu sizga rentabellikning quyi chegarasini aniqlashga imkon beradi va uni eng samarali loyihani tanlash mezonlari sifatida ishlatadi. Kutilayotgan daromad va xarajatlarni diskontlash sizga kapitalni jalb qilish xarajatlarini hisobga olishga imkon beradi. Ijobiy NPV - bu loyiha barcha tegishli xarajatlar qoplangandan keyin o’z investorlari uchun sof foyda keltiradigan ko’rsatkichdir.
Sintaksisi: NPZ(norma;summa1;summa2;…;summaN).
NPZ qayta ishlash funksiyasidan foydalangan holda hisoblangan sarmoya 1 yig’indisi berilgan kundan bir davr oldin boshlanadi va ro’yxatdagi oxirgi qiymat bilan yakunlanadi. Agar birinchi naqd pul to’lash birinchi to’lov davrining boshida sodir bo’lsa, unda birinchi qiymatni NPZ funksiyasi natijasiga qo’shish kerak (yoki bu xarajat bo’lsa, ayirib tashlash kerak), ammo argumentlar ro’yxatiga kiritmaslik kerak.
Masala. Loyihani amalga oshirishning birinchi yilining oxiriga qadar sarmoyalar 10000 rublni tashkil qiladi. Oxirgi uch yilda loyiha bo’yicha 3000, 4200 va 6800 rubllik yillik daromadlar kutilmoqda. Loyihaning sof joriy qiymatni hisoblang.
Yechish. 10 000 rubllik sarmoya hisoblash amalga oshiriladigan boshlang’ich momentga tegishli bo’lsa, u holda bu qiymatni argumentlar ro’yxatiga qo’shish kerak bo’ladi. Bu pulli oqim harajatlarga to’g’ri kelgani uchun 10 000 rubl minus belgisi bilan yoziladi. Qolgan pul oqimlari daromadlarni tasvirlagani uun plyus beligisi bilan yoziladi. Loyihaning sof joriy qiymatini quyidagi ko’rinishda yozish mumkin:
NPZ(10%;-10 000;3000;4200;6800) = 1188,4 r.
Olingan qiymat kapitalni jalb qilish xarajatlarini hisobga olgan holda bir yilda 10000 rubl miqdoridagi sarmoyaning mutlaq rentabelligini anglatadi.
Masala. Loyihani amalga oshirishning boshlang’ich davrida xarajatlar 37 000 rublni tashkil etadi, birinchi besh yilda kutilayotgan daromadlar esa 8000, 9200, 10 000, 13 900 va 14 500 rubl. Oltinchi yilda 5000 rubl miqdorida zarar kutilmoqda. Kapital bahosi yillik 8%. Loyihaning sof joriy miqdorini hisoblash.
Yechish. Bunday holda, loyihaning dastlabki xarajatlarini kamaytirishga hojat yo’q, chunki ular hozirgi vaqtga tegishli va ularning qiymati 37000 rublga teng bo’ladi. Xarajatlarni kelajakdagi daromad va zararlar bilan taqqoslash uchun ikkinchisini hozirgi vaqtga yetkazish kerak. Foyda V1:V5 yacheykaga mos ravishda kiritilgan bo’lsin. U holda loyihaning sof joriy qiymatini quyidagi ko’rinishda yozish mumkin:
NPZ(8%;V1:V5;-5000)-37000 = 3167,77 r.