2 Dúziwshiler

10. Mexanikalıq energiya. Saqlanıw 
nızamları(Másele (toliq sheshim)  
1, Eger liftde ulıwma massası m=300 kg bolǵan tórt adam kóterilip atıtǵan bolsa, lift 
kótergishiniń maksimal FJK niń mánisi qansha bolıwı múmkin? Bas kabinanıń massasın m
1
=60 
kg ǵa teń dep qabıl etiń.
2. s=10 m jolda sport shanası tezleskende, sportshılar tárepinen A
u
=2 kJ ulıwma jumis orınlandı. 
Tezlaniwge qarsılıq etiwshi súykeliw kúshin turaqlı hám F
i
=20 N ǵa teń dep esaplap, qaralıp 
atırǵan jaǵdaydaǵı FJK niń mánisin anıqlań.
3 N=2 kW quwatlı kótergishten paydalanıp, qanday massalı gerbishti t=20 s waqıtta h=16 m 
biyiklikke teń ólshewli kóteriw múmkin? Kótergish dvigateliniń 
FJK η=80 %.
4. m= 0, 4 kg massalı karton qutı, h=10 m biyiklikten túsip, 
ϑ=10 m/s tezlikke erisdi. Hawa qarsılıq kúshiniń ortasha 
mánisin anıqlań. g koefficiyenti 10 N/kg qa teń dep alń. 
5. Qabırǵasınıń uzınunlıǵı a=10 cm boǵan bir tekli parafin 
kub poldan h
1
=0,8 m biyiklikte stol ustinde jatır. Kubtıń 
potensial energiyasın:
c) Polǵa;
d) Stolǵa salistırǵanda aniqlań. Kubtı poldan stolǵa 
kóteriw ushın qansha jumıs orınlaw kerek? Koeffitsiyent g = 
10 N/kg.
parafinniń tıǵızlıǵı 900 kg/m
3
.

---

21 
6. m=0,3 kg massalı alma ϑ=8 m/s tezlik penen vertikal joqarıǵa ılaqtırıldı. Onıń h=1 m 
biyikliktegi toliq, kinetik hám potensial energiyaların esaplań. Hawanıń qarsılıǵın esapqa 
almań.
7. m
1
=10 g massalı, ϑ
1
=500 m/s tezlik penen ushıp baratırǵan oqtıń kinetik energiyası hám
m
2
=0,6 kg massalı, shegege urılıp atırǵanda ϑ
2
=10 m/s tezlikke iye bolǵan balǵanıń kinetik 
energiyaları neshe marte parq qıladı.
8 .m=60 mg massalı jamǵır tamshısı ϑ=10 m/s turaqlı tezlik penen túsip atır. Onıń Jer betinen 
h=200 m biyikliktegi kinetik hám potensial energiyalarin tabıń. Usı hám bunnan keyingi 
máselelerde g=10 N/kg qa teń dep qabıl qılıń.
9. ϑ=5 m/s turaqlı tezlik penen túsip atırǵan m=70 kg massalı parashutshınıń t=5 s waqt 
aralıǵındaǵı kinetik hám potensial energiyalarinıń ózgerin anıqlań .
10. h=320 m biyiklikte taw daryasınıń 1 m
3
suwı qansha potensial energiyaǵa iye? Bul energiyani 
m=10 t massaǵa iye, ϑ=54 km/h tezlikli avtomobildiń kenetik energiyasi bilan menen salıstırıń. 
11. h=2,2 m tereńlikke iye tuwrı múyeshli jertóle , m=6 t 
massali kartoshka
bilan menen tóbesine shekem toltırıiǵan. 
Jertóleden kartoshkani shıǵarıw ushın eń kaminde qansha 
jumıs orınlaw kerek?
12. Qabırǵasınıń uzınunlıǵı a=10 cm bolǵan bir tekli parafin 
kub 
poldan h
1
=0,8 m biyiklikte stol ustinda jatır. Kubtıń potensial 
energiyasin:
c) polga salıstırıp aniqlań;
d) stolga salıstırıp aniqlań.
e)