2. Gidrostatikaning asosiy tenglamasiga doir masalalar yechish. Gidrostatika

Paskal qonuni. Suyuqliklarda bosimning о‘zatilishi. Suyuqlik solingan va og‘zi porshen bilan yopilgan idish olamiz. Suyuqlik erkin sirtidagi bosim bо‘lsin. U holda biror A nuqtadagi absolyut bosim ga va S nuqtalarda esa hamda ga teng bо‘ladi.

2.1-rasm. Paskal qonuniga oid chizma.

Agar porshenni masofaga siljitsak, u holda suyuqlik erkin sirtidagi bosim ga о‘zgaradi. Suyuqlikning solishtirma og‘irligi bosim о‘zgarishi bilan deyarli о‘zgarmaydi. Shuning uchun A, B va C nuqtalardagi bosim quyidagicha bо‘ladi.

Bundan quyidagicha xulosa kelib chiqadi: suyuqlikka tashkaridan berilgan bosim suyuqlikning hamma nuqtalariga bir xil miqdorda tushadi (о‘zatiladi). Bu qonun gidravlikada Paskal qonuni deb ataladi.
1-masala: Idishdagi suyuqlik yuzasiga ta`sir qiluvchi bosim . (2.2-rasm)

2.2-rasm. Suyuqlik solingan idish sxemasi


metr chuqurlikdagi C nuqtaga o`tnatilgan p`yezometrda suv metr ko`tarildi. C nuqtadagi va idishdagi suvning erkin sirtiga ta`sir qilayotgan manometrik bosimlarni aniqlang.
2-masala: Agarda naydagi simob ustuni balandligi h_c = 30 sm, hamda simob bilan suvni ajratadigan farq idish o’qidan h = 10 sm pastdan o’tsa, idishdagi suvning to’liq va manometrik bosimlari aniqlansin.





2.3-rasm. Simob va suv solingan idish sxemasi
Yechish: Suyuqliklarni ajratadigan 00 chiziqda nisbatan muvozanat tenglamasini tuzamiz.
_atm  _с gh_c  P  gh
Jismning suzuvchanligi, Arximed qonuni

Jism suzish sharti quyidagi tenglikda ko`riladi

bunda G - jism ogirligi; - Arximed kuchi, jism botib turgan holdagi natijaviy suyuqlikning bosim kuchi. kuchni quyidagi ifodadan topish mumkin:

bunda - suyuqlikning zichligi; -jism siqib chiqargan suyuqlik hajmi yoki suv sig`imi

- kuch yuqoriga yunalgan va suv sigimi ogirlik markazidan utadi.
Hо‘llangan sirtning suyuqlikka botish chuqurligiga jismning cho`kishi ( ) deyiladi.
Suzish о‘qi deganda, G ogirlik markazidan va muvozanat xolatida jismni normal xolatini ta’minlaydigan tsuv sigimidan utgan chiziq tushuniladi
Vater chizig‘i deb, suzib yurgan jism sirtini suyuqlikning erkin sirti bilan kesishgan chizigiga (suvga botish chizigiga) aytiladi.


3-Masala. Yog‘och brusning о‘lchamlari quyidagicha:  sm,  sm,  50 sm. Yog‘och brus suvga  sm chо‘kkan bо‘lsa uning massasi va zichligini toping.
Yechish: Jism suzish shartiga kо‘ra  yoki 
 bu yerdan