2. Golografiya prinspi va uning qo’llanilishi


Yo’rug’likning to’lqin nazariyasi


Download 362.61 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/14
Sana15.06.2023
Hajmi362.61 Kb.
#1478246
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
fizika2 mustqilish2 Sarvar

Yo’rug’likning to’lqin nazariyasi. Yorug‘likning interferensiyasi va 
difraksiyasini korpuskular nazariyasi asosida tushuntirishning iloji bo‘lmagan. Aynan 
shu hodisalar haqida mulohaza yuritgan inglis fizigi R.Guk (1635-1703)va gollandiyalik 
fizik X.Gyuygens (1629-1695) yorug‘lik to‘lqin tabiatiga egaligi haqidagi fikrni olg‘a 
surishgan. Ushbu nazariyaga ko‘ra, yorug‘lik to‘lqinlarining manbadan tarqalishi suvga 
tosh tashlaganda hosil bo‘lgadigan to‘lqinlarning tarqalishidek tasavvur qilingan. 
To‘lqin nazariyasiga muvofiq yorug‘lik to‘lqinlari elastik to‘lqinlardan iborat bo‘lib, 
efir deb ataluvchi maxsus muhitda tarqalishi mumkin. Ya‘ni mexanik to‘lqinlar suv 
sirtida tarqalganidek, yorug‘lik to‘lqinlari efirda tarqaladi. 
Yorug’lik to’lqinlari va ularning xarakteristikasi.
Yorug‘lik qator hodisalarda to'lqin xususiyatini nomoyon qiladi. Shuning uchun 
to'lqinlarga oid ba'zi ma'lumotlarni dastlab yaqqollik uchun mexanik to'lqin misolida 
ko'rib chiqamiz.
To'lqin deganda tebranishlarining muhitda (bunga vakuum ham kiradi) 
tarqalish jarayoni tushuniladi. Yorug’lik to'lqinining tarqalish yo'nalishi nur deb 
ixtiyoriy vaqtda tebranishlar yetib kelgan muhit zarralarining geometrik o'rinlari 
to'lqin fronti deb ataladi.
To'lqin frontini tebranish sodir bo'layotgan fazoning qismi va tebranish hali 
boshlanmagan qismini ajratib turuvchi chegaraviy sirt tarzida tasavvur qilish mumkin. 
To'lqin frontining shakli muhit xossalari, tebranish manbaining shakli va o'lchamlariga 
bog‘liq.
Bir jinsli va izotrop muhitda joylashgan nuqtaviy tebranish manbaidan 
tarqalayotgan to'lqinlarning fronti sferik shaklda bo'ladi. Bunday to'lqinlar sferik 
to'lqinlar deyiladi. Agar tebranish manbai tekislik shakliga ega bo'lsa, manbaga 
yaqin soxalardagi to'lqinlar yassi to'lqinlar deb ataladi. Tebranish nurga 

Download 362.61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling