2. Ishlab chiqarish rejasi bajarilishi va dinamikasi tahlili Strukturaviy o’zgarishlarni mahsulot hajmiga ta’sirining tahlili

Mahsulot sotish bo’yicha biznes rejaning umumiy hajmda bajarilishi va
dinamikasini tahlili

Ko’rsatkichlar	O’tgan yil	Hisobot yili		Hisobot yilining haqiqiysi
		Biznes reja bo’yicha	Haqi-qatda	O’tgan yilga nisbatan	Biznes rejaga nisbatan
1	2	3	4	5	6
Sotilgan mahsulot hajmi, ming so’m	3408716,8	3436816,4	3439718,1

8-masala. Berilgan ma`lumotlar asosida sanoat korxonasining mahsulot sotish hajmiga ta`sir etuvchi omillarni tahlil eting va xulosa yozing.


Sotish hajmiga ta’sir ýtuvchi omillar tahlili
(ming so’mda)

№.	Ko’rsatkichlar	Shartli belgi	Hisobot yili		Farqi (+,-)	Mahsulot sotish hajmiga ta’siri (+,-)
			Biznes reja bo’yicha	Haqi-qatda
1	2	3	4	5	6	7
1.	Tayyor mahsulotning yil boshiga qoldig’i	Yb	41418,3	38416,7
2.	Ishlab chiqarilgan tayyor mahsulot	T	3418716,3	3416816,3
	jami (1 satr+2 satr)	X
3.	Sotilgan mahsulot	St	3436816,4	3439718,1
4.	Tayyor mahsulotning yil oxiriga qoldig’i	Yo
	Jami (3 satr+4 satr)	x

Omillar ta’sirining natijalarini quyidagi jadvalda umumlashtiring

Ko’rsatkichlar	Summa, ming so’m	Biznes rejaga nisbatan % hisobida
1	2	3
1. Tayyor mahsulotning yil boshiga qoldig’ini ortishi
2. Tovar mahsuloti rejasini ortig’i bilan bajarilishi
3. Tayyor mahsulotning yil oxiriga qoldig’ini ortishi
Jami

9-masala. Korxona ma`lumotlari asosida sanoat korxonasining shartnoma bo’yicha majburiyatlarining bajarilishini tahlil eting va xulosa yozing.


Shartnoma bo’yicha mahsulot yetkazib berish majburiyatlarining bajarilishini tahlili

t/r	Ko’rsatkichlar	Biznes reja bo’yicha	Haqiqatda
1	2	3	4
1.	Sotilgan mahsulot, ming so’m	3436816,4	3439718,1
2.	Shartnoma bo’yicha etkazib berilmagan mahsulot hajmi, ming so’m	x	18719,8
3.	Shartnomaviy majburiyatni hisobga olgan holda mahsulot sotish hajmi, ming so’m
4.	Shartnomaviy majburiyatni hisobga olgan holda mahsulot sotish rejasining bajarilishi, %	x

10-masala. Berilgan ma`lumotlar asosida sanoat korxonasining mahsulotlari sifatini tahlil eting va xulosa yozing. Mahsulot sifatini o’rganishda o’rtacha navlilik va o’rtacha sotish bahosi koeffitsientlarini aniqlang va tahlil eting.


«A» mahsulot sifatining tahlili

Ko’rsat-kichlar	Mahsulot birligini bahosi, so’m	Ishlab chiqarilgan mahsulot (dona)		Biznes rejani bajarilishi, %	Jami mahsulotdagi ulushi (%)		Ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati (ming so’m)
		Biznes reja bo’yicha	Haqi-qatda		Biznes reja bo’yicha	Haqi-qatda	Biznes reja bo’yicha	Haqi-qatda
1	2	3	4	5	6	7	8	9
Oliy navli mahsulot	31000	32200	32816
Birinchi navli mahsulot	23588,5	17400	18398
Jami	x

Quyidagi testlarni eching

1. 
   Qaysi javobda ishlab chiqarish maromini ifodalovchi ko’rsatkich to’g’ri ko’rsatilgan?
   

1. 
   Maromiylik koeffitsienti, variatsiya koeffitsienti, oylik mahsulotning jami yillik mahsulotda tutgan ulushi;
   
2. 
   Brakdan yo’qotish, mahsulot sotish hajmini o’sishi, variatsiya koeffitsienti;
   
3. 
   Maromiylik koeffitsienti, variatsiya koeffitsienti, mahsulot ishlab chiqarish hajmini o’sish sur`ati;
   
4. 
   Har oyda ishlab chiqarilgan mahsulotni jami yillik mahsulotdagi ulushi, variatsiya koeffitsienti, mahsulot hajmini o’sish sur`ati.
   

2. 
   Ishlab chiqarish maromiyligini buzilishi qanday salbiy oqibatlarga olib keladi.
   

1. 
   Mahsulot sifati pasayadi, tannarxi ortadi, shartnoma majburiyatlari bajarilmaydi;
   
2. 
   Brak hosil bo’ladi, ishlab chiqarish resurslaridan to’liq foydalanilmaydi, jarimalar to’lanadi;
   
3. 
   Ishlab chiqarish hajmi pasayadi, ishlab chiqarish uskunalari muddatidan oldin safdan chiqadi, unumdorlik pasayadi;
   
4. 
   Barcha javoblar to’g’ri.
   

3. 
   O’rtacha assortiment rejasining bajarilishi qanday aniqlanadi?
   

1. 
   %
   
2. 
   %
   
3. 
   %
   
4. 
   100 %
   

4. 
   Yuqori sifatga erishish uchun tovar qanday xususiyatlarga ega bo’lishi kerak?
   

1. 
   Texnik parametrlar;
   
2. 
   Estetik parametrlar;
   
3. 
   Ergonomik parametrlar;
   
4. 
   Barcha javoblar to’g’ri.
   

5. 
   Qaysi javobda mahsulot sifatini ifodalovchi ko’rsatkich to’g’ri ko’rsatib o’tilgan?
   

1. 
   Sifatsiz mahsulot uchun to’langan jarimalar;
   
2. 
   Texnologiya shartlariga mos kelishi;
   
3. 
   Oliy nav mahsulot hajmi;
   
4. 
   Tovarning kafolat muddati.
   

6. 
   Maxsulot hajmining o’zgarishiga ta`sir etuvchi mehnat omillarini belgilang:
   

1. 
   Ishchilar soni va ishlangan kishi kunlari sonining uzgarishi;
   
2. 
   Ishchilar soni va ishlangan kishi kuni va kishi soatlarining uzgarishi;
   
3. 
   Ishchilar soni, bajarilgan kishi kuni, kishi ish kunining davomiyligi va ishchilarning bir soatdagi unumdorligining uzgarishi;
   
4. 
   Ishchilar soni va mexnat unumdorligi.
   

7. 
   Assortiment rejasining bajarilishini aniklang:
   

(mln. sum)

Maxsulot turlari	Reja	Hakikatda	Assortiment rejasini bajarish xisobiga
A	189	179	?
B	91	93	?
V	82	80	?
G	62	65	?
Jami	424	417	?

a) 98,1; b) 98,3; c) 98,7; d) 97,2.

8. 
   Tovar maxsulotining yillik mutloq o’sishini aniqlang:
   

Ko’rsatkichlar	Bazis yil	Yillar
		2002	2003	2004
1. Tovar mahsuloti, ming so’m	92647	93235	94410	93423

Tovar maxsulotining yillik mutloq o’sishi, ming so’m:

a) +588; +1763; +776.
b) +588; +1175; -987.
c) +588; +1175; +987.
d) –588; +1763; -776.

9. 
   Maromiylik koeffitsientini aniqlang.
   

Kvartal	Ishlab chiqarish hajmi		Tutgan ulushi, %		Rejani bajarilishi, %
	Reja	Xaqiqatda	Reja	Xaqiqatda
I- kvartal	20000	24244	25,0	29	121,2
II- kvartal	20000	18392	25,0	22	92,0
III- kvartal	20000	17556	25,0	21	87,8
IV-kvartal	20000	23408	25,0	28	117,0
Jami:	80000	83600	100	100	104,5

A) 83600/80000*100=104,5%

V) 29+22+21+28=100
S) (121,2+92,0+87,8+117,0)/4=104,5%
D) 25+22+21+25= 93%=0,93

10. 
    Tayyor mahsulot balansini formula orqali aniqlang?
    

Tayyor mahsulot qoldig’i:
Yil boshiga – Yb
Yil oxiriga – Yo
Tovar mahsuloti – T
Realizatsiya hajmi – R
A) Yb+Yo=T+P
V) Yb+R=T-Yo
S) Yb+T= R-Yo
D) Yo+T= R+Yb


Mustaqil ta’lim topshiriqlari
Quyidagi mavzulardan ixtiyoriy biri bo'yicha taqdimot yoki mustaqil ish tayyorlang.

1. 
   Mahsulot ishlab chiqarish hajmini tahlil qilishning mazmuni, vazifalari va manbalari.
   
2. 
   Mahsulot ishlab chiqarish hajmini ifodalovchi ko'rsatkichlar tizimi.
   
3. 
   Mahsulot ishlab chiqarishning kritik hajmi tahlili (bir komponentli va ko'p komponentli). (taqdimot)
   
4. 
   Mahsulot ishlab chiqarishning o'sish sur`atini dinamik tahlili.
   
5. 
   Ishlab chiqarish maromiyligini tahlili.
   
6. 
   Mahsulot hajmiga ta`sir etuvchi omillarni guruhlarga ajratish.
   
7. 
   Mahsulot ishlab chiqarish hajmiga ta`sir etuvchi mehnat omillari.
   
8. 
   Mahsulotlar tarkibidagi strukturaviy o'zgarishlar tahlili.
   
9. 
   Mahsulot hajmini oshirish bo'yicha mavjud imkoniyatlarni aniqlash.
   
10. 
    Xo'jalik yurituvchi sub`ektlarda mahsulot sotish hajmini tahlil etishning mazmuni, vazifalari va manbalari.
    
11. 
    Mahsulot sotish hajmi va uning dinamikasini tahlili.
    
12. 
    Sotish hajmiga ta`sir etuvchi omillarni hisoblash.
    
13. 
    Mahsulotlarni sotish bo'yicha shartnoma majburiyatlarining bajarilishini tahlili.
    
14. 
    Sotilgan mahsulot sifatining tahlili. (taqdimot)
    
15. 
    Mahsulotni sotish hajmini oshirish imkoniyatlarini aniqlash.
    

1. Yetishmagan ko’rsatkichlarni hisoblang va assortiment rejasi bajarilishini baholang, tahlil qiling va xulosa yozing.