2-laboratoriya ishi (4 soat) Mavzu: Ish joylardagi zaharli gazlar turlari, me’yorlari va uni o’lchash vositalari Ishning maqsadli

Shakl. UG-2 gazanalizatori

1. 
   korpus; 2- o’lchov shtoki; 3- indicator; 4- filtrlovchi patron; 5- dilfonli naycha; 6- indikatorlar qutisi.
   

UG-2 gazanalizator yordamida tajribani bajarish tartibi.
1. Asbobni qopqog‘i ochilib, stopor ajratiladi va butilkaga shtok qo‘yiladi. Stokor shtok ariqchasi bo‘ylab siljishi kerak. So‘riladigan havoni hajmi 250 yoki 30 ml ga qo‘yiladi.
2. Qo‘l bosimi bilan shtok to ariqchani tepa qismidagi chuqurchaga stopor ovoz bilan kirmaguncha sifon siqiladi. Shunga kerakli hajm siqiladi.
3. So‘rg‘ich saqlanish qalpoqchasi tozalanib indikator naycha to‘ldirilganligi tekshiriladi (naycha ifloslanmasligi uchun qalpoq pastki vaziyatda ushlab to‘ldirilganligi tekshiriladi (naycha ifloslanmasligi uchun qalpoq pastki vaziyatda ushlab turiladi).
4. Indikator naychani istalgan uchi UG-2 asbobni rezina ichak bilan birlashtiriladi.
5. Bir qo‘l bilan shtok kallasini bosib, ikkinchi qo‘l bilan stopor ajratiladi. Shtok harakatlana boshlaydi va stopor tushadi. Shu vaqti havo indikator naycha orqali so‘rila boshlaydi. Stoporni uchi shtok ariqchasini pastki chuqurchasiga-irganda chertki ovozi eshtiladi va havo so‘rish tugallanadi.
6. Hajmi 250 ml havo so‘rilganda shtokni yurishi ochilishini boshlanishidan stoporni chuqurlikka kirguncha ketgan vaqti (naychadan tiqilma zichligiga qarab) 2 daqiqadan 20 daqiqa 40 soniyagacha davom etadi. Hajmi 30 ml bo‘lganda shtokni stopor bilan ilinishi tez (birdaniga) bo‘ladi. Agar so‘rish vaqti kichik plastmassa qutisida ko‘rsatilgan chegaraviy qiymatlarga mos kelmasa tajriba yana qaytarilishi kerak.
7. Stopor ilingandan so‘ng shtok to‘xtaydi, lekin silfonda qoldiq siyraklanish bo‘lgani uchun havoni so‘rish davom etadi. Indikator naycha orqali umumiy so‘rish vaqtini hajmi 30 ml bo‘lganda 2 daqiqa, 250 ml bo‘lganda 4 daqiqani tashkil etadi (shunda indikator naychani asbobdan ajratmagan).
8. So‘rilgan havo indikator kukun rangini (havo qirqish tomonidan ma’lum uzunlikda o‘zgartiriladi. Agar ammiak bo‘lsa) sariq rang ko‘k rangga o‘zgartiradi.
Filtrlovchi patron yordamida tekshiriladi. So‘riladigan havo hajmi ko‘rsatilgan kichik plastmassa qo‛yidagi bo‘linma gazni yig‘imi (konsentrasiyasi) aniqlanadi. Кukun balandligi bo‘yalgan rang chegarasi chizig‘i to‘g‘ri kelgan, qiymat gazni konsentrasiyasini ko‘rsatadi.



1- rasm. Rezina sifon trubkasi
1-rezina turubka; 2- shtok; 3- plata; 4- prujina; 5- rezina silfon; 6- korpus; 7-qo‘zg‘almas vtupka.

Benzin yig‘imini aniqlashda filtrlovchi patron suv bug‘larini, Universal (benzol, teluol, ksilol) ushlab qoladi. Filtrlovchi patron (rasm) ikki uchi toraytirilgan diyametri 10 mm li. Uzunligi 86 mm bo‘lgan uch joyidan cho‘zilib qisilgan shisha naychani bir uchi (kirish qismi) 8 mm ga 2 chi uchi toraytirilgan naycha uchi benzin bug‘larini aniqlashga azot kislota kumush va sernokisliy simob eritmasi bilan ishlangan shamot (granula) va xloristiy kalsiy donalaridan tayyorlangan so‘ndirgich (yutgich) kukun bilan to‘ldirilgan. Naychani to‘ldirilgan so‘ndirgich kukun va shamotlar ikki uchiga tikilgan gigrekopik paxta yordamida ushlab turiladi. Patronni ishlanganligi ko‘rsatkichi sifatida sarg‘ish tarqalgan yoki qoramtir rang dog‘lari xizmat qiladi.

Кukun qatlamini bo‘yalishi hosil bo‘lishi 8 ml uzunlikda bo‘lsa, patron hisoblanadi. Uni boshqa yangi tayyorlangan patron bilan almashtirilishi kerak.