2-Маъруза: Кибержиноятлар, киберқонунлар ва киберэтика Кибержиноятчилик нима?

Муаллифлик ҳуқуқини ҳимоялашнинг техник воситалари

• Муалифлик ҳуқуқини таъминлашда турли ҳимоя усулларидан фойдаланилади.

• Булар CD/DVD дисклардаги

рухсатсиз

маълумотларни
кўчиришдан
ҳимоялашдан
тортиб, оддий PDF файлларни таҳрирлаш имкониятини чеклаш каби жараёнларни ўз ичига олиши мумкин.

• Бироқ, бошқа

тоифадаги
инсонлар агар мен лицензияга эга CD дискни сотиб олсам, ундан кўчириш имкониятига ҳам эга бўлишим керак деб фикрлайдилар.

Хавфсизлик

• Интернет

ахборотдан

тармоғидаги
фойдаланганда
хавфсизлик анчадан бери ахлоқий мунозаралар мавзуси бўлиб келган. Бу биринчи навбатда жамоат
фаравонлигини ҳимоя қилиш ёки шахс ҳуқуқини ҳимоя қилиш деган саволни ўртага қўяди. Интернет тармоғида фойдаланувчилар сонини ортиши, шахсий маълумотларни кўпайиши натижасида уларнинг ўғирланиши ва кибержиноятлар сони ортмоқда.

Аниқлик

• Интернетнинг мавжудлиги ва

ёки жамоалар
туфайли
баъзи бир шахс табиати
маълумотларнинг
билан шуғулланиш
аниқлигини муаммога сўз билан
айланмоқда. Бошқа айтганда
Интернетдаги
маълумотларнинг аниқлигига ким жавоб беради? Бундан ташқари Интернетдаги маълумотларни ким тўлдириб боради, ундаги хатолар ва камчиликлар учун ким жавобгар бўлиши кераклиги тўғрисидаги тортишувлар мавжуд.

Фойдаланувчанлик, цензура ва филтерлаш

• Фойдаланувчанлик, цензура ва ахборотни филтерлаш мавзулари киберэтика билан боғлиқ кўплаб ахлоқий масалаларни кўтаради.
• Ушбу масалаларнинг мавжудлиги бизнинг махфийлик ва шахсийликни тушунишимизга ва жамиятдаги иштирокимизга шубҳа туғдиради.
• Агар бирор қонун қоидага асосан маълумотлардан фойдаланишни чеклаш ёки филтерлаш асосида ушбу маълумотни тарқалиши ёки фойдаланувчанлигига таъсир қилиш мумкин.
• Ҳозирда ушбу ҳолатлар амалда кенг қўлланилмоқда.
• Цензура ҳам паст даражада (масалан, компания ўз ходимлари учун) ёки юқори даражада (ҳукумат томонидан хавфсизликни таъминлаш учун амалга оширилган) бўлиши мумкин.
• Мамлакатга кирувчи маълумотларни бошқаришнинг энг яхши мисолларидан бири бу “Буюк Хитой Файрволи” номи билан машҳур бўлган лойиҳадир.