2-ma’ruza: O’zbekistоnning suv resurslari va suv manbalari. Sug’оrish tarmоqlari va ulardan fоydalanish

Markaziy Osiyo daryolarining loyqaligi turlicha bo’lib, ko’pchilik daryolarning suv yig’ish havzasi suv eroziyasi kuchli kuzatiladigan rayonlarda (lyossimon, yengil, yuviluvchan tuproqlar) joylashgan: qator rayonlarda 1 km2 dan yiliga 10 t, ayrim rayonlarda (Vaxsh daryosi) 2000 t tuproq yuviladi. Janubdagi daryolarning loyqaligi shimoliy hududlardagidan yuqori: Chirchiq daryosining loyqaligi 0,2-0,3 kg/m3 gacha bo’lsa, Vaxsh daryosiniki 4 kg/m3, Amudaryo - 3 kg/m3 dan ortiq, Sherobod va Sangardak - 3 kg/m3, Norin - 1,09 kg/m3, Qoradaryo -1,62 kg/m3, Qashqadaryo - 0,5-3 kg/m3, Surxondaryoning loyqaligi 0,3-3 kg/m3 ni tashkil etadi.

• Markaziy Osiyo daryolarining loyqaligi turlicha bo’lib, ko’pchilik daryolarning suv yig’ish havzasi suv eroziyasi kuchli kuzatiladigan rayonlarda (lyossimon, yengil, yuviluvchan tuproqlar) joylashgan: qator rayonlarda 1 km2 dan yiliga 10 t, ayrim rayonlarda (Vaxsh daryosi) 2000 t tuproq yuviladi. Janubdagi daryolarning loyqaligi shimoliy hududlardagidan yuqori: Chirchiq daryosining loyqaligi 0,2-0,3 kg/m3 gacha bo’lsa, Vaxsh daryosiniki 4 kg/m3, Amudaryo - 3 kg/m3 dan ortiq, Sherobod va Sangardak - 3 kg/m3, Norin - 1,09 kg/m3, Qoradaryo -1,62 kg/m3, Qashqadaryo - 0,5-3 kg/m3, Surxondaryoning loyqaligi 0,3-3 kg/m3 ni tashkil etadi.
• Faqatgina Osiyo qit’asidagi daryolar Jahon okeaniga har yili 10,5 mlrd. tonna oqiziq tashlaydi.

Respublikada ifloslangan suvlarning vujudga kelishida sug’oriladigan dehqonchilikning ulushi 78 foizni, sanoat - 18 va maishiy-xo’jalik 4 foizni tashkil etmoqda.

• Respublikada ifloslangan suvlarning vujudga kelishida sug’oriladigan dehqonchilikning ulushi 78 foizni, sanoat - 18 va maishiy-xo’jalik 4 foizni tashkil etmoqda.
• Suv manbalarining ifloslanishi natijasida uning kimyoviy tarkibi va fizikaviy xossalari (ranggi, hidi va mazasi) o’zgaradi.
• Tabiiy suv manbalarini ifloslanishdan saqlashdagi asosiy tadbir – bu kollektor-zovur va oqova suvlardan ekinlarni sug’orishda keng foydalanish orqali ularni ochiq suv havzalariga tashlashga yo’l qo’ymaslikdir.
• Hozirgi kunda Orol dengizining qurigan o’zanidan 75-125 mln. tonna tuz atmosferaga ko’tarilib, shamol yordamida (impulverizatsiya) 1,5-2,0 mln. km2 maydonga tarqalmoqda va dengizdan 100 km masofada joylashgan yerlarning har gektariga yiliga 750 kg dan qum va tuz aralashmasi tushmoqda, ayniqsa, Orol atrofidagi hududga juda katta zarar keltirmoqda.