2-ma’ruza. Transkripsiya. O‘zbek shevalaridagi fonetik qonun va jarayonlar. Oʻzbek shevalari morfologiyasi Reja

-vič, -vїq affiksi fe’ldan sifat yasaydi: tishlagich ~ tišlävič, yig‘loqi ~ ǯїlavїq 
(Surxondaryo); 
- läk // laq affiksi sifatdan ravish yasaydi: chapaqay oshiq ~ čäpläk a:šїq, 
o‘naqay oshiq ~ oηlaq a:šїq (Xorazm); 
-män // man affiksi fe’llardan (sifatdoshdan) shaxs ma’noli so‘z yasaydi: 
Bolarmannїη (bo‘ladigan) balasї 
v
om bešidä baš bolar, bomasman (bo‘lmaydigan) 
šor balasi ǯermä bešdäjäm ǯaš bolar (Surxondaryo). Bu affiks keräk so‘ziga 
qo‘shilib, sifat ham yasagan: Keräkmän (kerakli) nersälärdi ǯїjїštїrїη 
(Surxondaryo); 
- ηηir // ηηїr affiksi fe’ldan sifat (u ko‘pincha otlashadi) yasaydi: yaxshi 
ishlovchi ~ išläηηir, yaxshi chaluvchi ~ čalaηηїr (Surxondaryo); 
-čil // čїl affiksi otdan sifat yasaydi: mahmadona ~ sözčil, uyquchi ~  ujxїčїl 
(shim.o‘zb. shev.); 
-sä // sa affiksi Qoraqalpog‘iston o‘zbek shevalarida otdan ot yasaydi: jeηsä 
(non yopishda qo‘lga kiyiladi), japsa (bir yo‘la yopiladigan nonlar to‘dasi), mojїnsa 
(aravaga qo‘shish uchun otning bo‘yniga solinadigan anjom, bo‘yinturuq);  
-säk // saq affiksi yasama otdan sifat yasaydi: yotog‘on ~ jatїmsaq, yurag‘on ~ 
jürümsäk: Qarї jatїmsaq, jaš jürümsäk kälädi (shim. o‘zb, shev.). Adabiy tilda bu 
affiks qurumsoq so‘zida qayd qilinadi; 
- čiläp // čїlap affiksi otdan ravish yasaydi: erkaklarcha ~ ärkäkčiläp, 
xotinlarcha ~ xatїnčїlap (Xorazm); 
-čälli affiksi ot va olmoshlardan daraja-miqdor ravishini yasaydi: senchalik ~