2-мавзу. Бухгалтерия баланси, унинг тузилиши ва мазмуни

Axborot funktsiyasi. Buxgalteriya hisobi turli xil iqtisodiy axborot iste’molchilari
uchun asosiy axborot manbai hisoblanadi. Ular asosida boshqaruv va investitsion
qarorlar qabul qilinadi.
Buxgalteriya hisobi axborotining yakuniy natijasi korxonaning moliyaviy holatini
ko‘rsatkichlarini yaxshilash hisoblanadi.
Nazorat
funktsiyasi.
Turli
mulkchilik
shaklidagi
korxonalar,
korxonalar
huquqining kengayishi buxgalteriya hisobining nazorat funktsiyasi kuchaytirish talab
qilinadi. Buxgalteriya xodimlari turli xildagi resurslardan foydalanishni doimiy nazorat
qilishi lozim. Nazorat – bu avvalom bor, biznes rejada belgilangan iqtisodiy
ko‘rsatkichlarni bajarilishini aniqlash jarayoni hisoblanadi.
Mulkning butligini ta’minlash. Buxgalteriya hisobini to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish
mulkning butligini ta’minlash, turli xildagi yo‘qotishlar va talon-tarojlarning oldini
olishga olib keladi. Buning uchun korxonada barcha shart-sharoitlarni yaratish lozim:
omborxonalar, nazorat-o‘lchash asboblari, o‘lchash idishlari va boshqalar.
Tahliliy funktsiya. Ishonchli va huquqiy asoslangan axborot korxona moliya-
xo‘jalik faoliyatini tahlil qilishda ishlatiladi. Tahlil bu qabul qilingan qarorlar natijasida
erishilgan yutuq va kamchiliklarni o‘rganish hamda u orqali natijalarni yanada
yaxshilash maqsadida ichki–tashqi omillarni izlash jarayonidir.
Hisob funktsiyasi korxona xo‘jalik faoliyati hujjatlar asosidagi yalpi, uzluksiz va
o‘zaro bog‘langan ifodasidir.

---

Buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi qonunga binoan, buxgalteriya hisobining
sub’ektlari bo‘lib, Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari, O‘zbekiston
Respublikasida
ro‘yxatga
olingan
yuridik
shaxslar,
ularning
O‘zbekiston
Respublikasi hududida hamda undan tashqarisida joylashgan sho‘’ba korxonalari,
filiallari, vakolatxonalari va boshqa tarkibiy bo‘linmalari hisoblanadi. Yuridik shaxs
tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslar qonun
hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda buxgalteriya hisobini yuritadi va buxgalteriya
(moliya) hisobotini taqdim etadi. Kichik korxonalar 20-sonli “Kichik tadbirkorlik
sub’ektlari tomonidan soddalashtirilgan buxgalteriya hisobi va hisobotni tuzish tartibi
to‘g‘risida” deb nomlangan buxgalteriya hisobining milliy standarti asosida
buxgalteriya hisobini soddalashtirilgan tartibda yuritadilar.
Asosiy va joriy aktivlar, majburiyatlar, xususiy kapital, zahiralar, daromadlar va
xarajatlar,
foyda,
zararlar
hamda
ularning
harakati
bilan
bog‘liq xo‘jalik
operatsiyalari