2-mavzu grafo-mexanik usulda nusxa olish

2.Plan va kartalarni anikligi.
Odatan planlarni aniqligi s’yomka geodezik asosining yakin punktlariga nisbatan plandagi konturli nuqtalarni o‘rnini o‘rta kvadratik xatosi bilan tavsiflanadi.
Nuqta o‘rnini xatosi ikki o‘lchamli bo‘lib kuyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi

bu yerda m_X va m_Y - koordinata o‘qlari bo‘yicha nuqta o‘rnini xatosi. Turli s’yomkalarning bajarilishida har xil geodezik asboblar va texnologik jarayonlarini qo‘llanishi tufayli planlarni aniqligi ham har xil bo‘ladi. Ammo, turli s’yomkalar to‘g‘ri bajarilgan holda, planlar aniqligini farqi uncha katta bo‘lmaydi va amalda ularning aniqligini bir xil deb hisoblash mumkin, chunki har qanday s’yomka­lar turining texnologik jarayonini tashkil etadigan elementlar qatori xatolarga ega va ularni grafik anikligiga (0,1 mm gotanda)* tenglashtirishi mumkin, masalan nuqta va chiziqlarni planga tushirishdagi xatolar, burchaklarni planda tuzishdagi xatolar, aerosuratlarni transformatsiyalashdagi, fotoplanlarni montajlashdagi xato­lar. Bu xatolar ko‘p jihatdan planlar aniqligini yaqinlashtiriladi.
Teodolit va menzula s’yomkalardaga ayrim geodezik ishlari uchun plandagi konturli nuqtalar o‘rni xatosini tashkil etadigan o‘rta kvadratik xatolarini taxminiy qiymatlari 1-jadvalda keltirilgan.
Konturli nuqtalar o‘rni xatosini planda anikdash uchun, 1-jadvalda keltirilgan har bir geodezik ishlar xatosini mustaqil deb, qabul qilinib, quyidagi formula bo‘yicha qo‘shamiz

shunda, teodolit va menzula s’yomkalar uchun topiladigan xatolar taxminan bir xil chiqadi va yaxlitlaganda 0,4 mm planga tug‘ri keladi. Ko‘p sonli tadqiqotlarga ko‘ra aerofotos’yomka planlari taxminan shu aniqlikka ega.
Planlarni nusxasi pastroq aniqlikka ega.Qaysi bir nusxalash usullari qo‘llanmasa ham, har qanday nusxa originalga nisbatan katta xatolarga ega bo‘ladi, shunda ayrim nusxalash usullari pastroq aniqligini beradi, ayrimlari esa aniqroq natijalarni beradi. Eng aniq usulki uni ko‘lashda nusxani aniqligi originalni aniqligiga amalda teng deb qabul qilish mumkin, bu fotomexanik usul hisoblanadi, ayniqsa bu usul bilan ishlashda nusxa va original qogozlarni deformatsiyasi hisobga olinadi.
2.1- jadval

1:10000 masshtabdagi teodolit s’yomkasida	Xatolarni taxminiy kiymati, m	1:10000 masshtabidagi menzula s’yomkasida	Xatolarni taxminiy qiymati, m
Chizikli va burchakli ulchashlardagi xatolar-dan boglik bulgan teo-dolit yo‘llardagi nuq-talar o‘rnini xatosi (bosh geodezik asos punktlariga nisbatan yulni urtasida) . Quyidaga xatolardan boglik bo‘lgan kontur- li nuktalar o‘rnini aniklash xatosi: 1. Qutb usulida -yo‘nalishlarni aniqlash va dalnomer bo‘yicha masofani o‘lchash. 2.Perpendikulyar usu-lida perpendikulyarni yasash, perpendikulyar asosigacha bulgan masofa va perpendikulyar uzunligini ulchash. Planga teodolit yul-lardagi nuktalarni tushirish xatosi. Quyadagi xatolardan bog‘liq bo‘lgan konturli nuqtalarni planga tu-shirida xatolari: - yunalishlarni tuzish va masofani ko‘yishi-dagi; - konturli nuktalar orasida chiziklar utka-zishda, ularni umum-lashtirishdagi; - planlarni chizishdagi.	1,5 1,0 1,0 1,8 1,5 1,5 0,8	Planshetlarni orien-tirlash va yo‘na-lishlarni chizishdagi xatolardan bogliq bo‘lgan geometrsh to‘rdagi nuqtalar o‘rnini xatosi. . Planshetni orientir-lash, yo‘nalishlarni chizish, dalnomerda masofani aniqlash va masofani planshetga qo‘yish xatolardan bog‘liq bo‘lgan utish nuqtalari o‘rninn aniqlash xatosi. . Planshetlarni orien-tirlash, yunalishlar-ni chizish, dalnomerda masofani aniqlash va uni planshetga ku- yish xatolardan bog- lik bulgan konturli nuqtalar o‘rnini aniklash xatosi. . Konturli nuktalar orasida chiziq o‘tkazi-щda ularni umulash-tirishdagi xatolari. . Planlarni chizishdagi xatolar.	2,0 1,5 2,0 1,5 0,8