2-mavzu: Pul aylanmasi va uning tarkibi. Pul muomalasini tashkil qilish va pul massasi reja

Тижорат векселлари – Тижорат векселлари товарлар кредитга сотилганда ёзилади. Векселни мол етказиб берувчи тўлдиради. Сотиб олувчи эса векселга масъул шахснинг имзоси ва муҳр қўяди. Ана шундан кейин вексел сотиб олувчининг мол етказиб берувчи олдидаги қарз мажбуриятини тасдиқловчи ҳужжатга айланади. Тижорат вексели пулнинг тўлов воситаси функсиясини бажаради.Векселни индассамент орқали бошқа шахсларга узатиш мумкин. ИНДАССАМЕНТ-векселни бошқа шахсга узатиш ҳуқуқини берувчи махсус ёзув.Векселни бошқа шахсга узатган шахс ИНДОССАНТ дейилади.Векселни қабул қилиб олган шахс ИНДОССАТ дейилади.

Чеклар– унда кўрсатилган суммани тўлаш тўғрисидаги топшириқдир. Амалиётда пуллик чеклар ва ҳисоб китоб чеклари қўлланилади. Фредирик Мишкеннинг фикрига кўра чекларнинг жиддий камчилиги уларни чиқариш билан боғлиқ харажатларнинг катта эканлигидир. АҚШ да ҳар йили чекни муомалага чиқариш учун 40 млрд.$ харажат қилинади.

Банк акцептлари – аксепт сўзи лотинча сўз бўлиб қабул қилмоқ деган ма`нони англатади. Банк аксепти деганда банк томонидан тижорат вексели ва чек бўйича тўловнинг кафолатланиши тушунилади.

Тўлов айланмасининг мутлақ асосий 75-80% ини пул айланмаси ташкил қилади.Чунки пул энг юқори ликвидли актив ҳисобланади.
Пул айланмаси 2 йирик қисмдан иборат:

1. 
   Нақдсиз пул айланмаси
   
2. 
   Нақд пул айланмаси
   

Нақдсиз пул айланмаси – бу пул маблағларининг тўловчининг банкидаги ҳисоб рақамидан олувчининг ҳисоб рақамига кўчириш шаклидаги ҳаракатларининг йиғиндисидир.
Собиқ Иттифоқ ўрнида ташкил топган давлатлар ўзаро талаб ва мажбуриятларини воз кечиш деб номланувчи нақдсиз пул айланмаси мавжуд.
2. Naqd va naqdsiz pul aylanmasi va uni tashkil qilish printsiplari. Naqd pullarni muomalaga chiqarish va muomaladan olish tartibi. Naqd pulsiz hisob-kitoblar tizimi va uning elementlari.


Нақд пул айланмаси бу пулларнинг нақд кўринишидаги ҳаракатларининг йиғиндисидир.