2-ámeliy. Maǵlıwmatlar bazası hám banki haqqında maǵlıwmatlar. Jumıstıń maqseti

2-ámeliy. Maǵlıwmatlar bazası hám banki haqqında maǵlıwmatlar.
Jumıstıń maqseti. Studentlerde maǵlıwmatlar bazası hám banki haqqında maǵlıwmatlar boyınsha ámeliy bilim hám kónlikpeler payda etiw.
Qısqasha teoriyalıq maǵlıwmatlar
Maǵlıwmatlar bazası (MB) - bul málim tarawǵa tiyisli bolǵan, ózara baylanısqan hám tártiplengen maǵlıwmatlar kompleksi bolıp, ol ko'rilayotgan obiektlerdiń ózgeshelikin, jaǵdayın hám obiektler ortasındaǵı munasábetti xarakteristikalaydı.
Haqıyqattan da, házirgi kúnde insannıń ómirinde MBda kerekli informaciyalardı saqlaw hám odan aqılǵa say paydalanıw júdá zárúrli rol oynaydı. Sebebi, jámiyet rawajlanıwınıń qaysı iskerlik tarawına názer solmaylik ózimiz kerekli maǵlıwmatlardı alıw ushın, álbette, MBga shaqırıq etiwge májbúr bólemiz. Sonday eken, MBni shólkemlestiriw informaciya almasıw texnologiyasınıń eń aktual sheshiletuǵın máselelerinen birine aylanıp baratırǵanı dáwir taqozasi.
Ekenin aytıw kerek, MB túsinigi pánge kirip kelgunga shekem, maǵlıwmatlardan túrli kóriniste paydalanıw júdá qıyın edi. Programma dúziwshiler maǵlıwmatların sonday tashkil eter ediki, ol tek qaralayotgan másele ushınǵana orınlı bolar edi. Hár bir jańa máseleni sheshiwde maǵlıwmatlar qaytaldan tashkil etińar jáne bul hal jaratılǵan programmalardan paydalanıwdı qıyınlashtirar edi.
Sonı dizimnen ótkeriw kerekki, MBni jaratıwda eki zárúrli shártni esapqa olmoq zárúr:
Birinshiden, maǵlıwmatlar túri, kórinisi, olardı qollaytuǵın programmalarǵa baylanıslı bolmawi kerek, yaǵnıy MBga jańa maǵlıwmatlardı kirgizgende yamasa maǵlıwmatlar túrin ózgertirgende, programmalardı ózgertiw talap etilmesligi kerek.
Ekinshiden, MBdagi kerekli maǵlıwmattı biliw yamasa izlew ushın qandayda bir programma dúziwge hájet qolmasin.
Sol sebepli de MBni shólkemlestiriwde málim nızam hám qaǵıydalarǵa ámel qılıw kerek. Endigiden informaciya sózin maǵlıwmat sózinen parıqlaymiz, yaǵnıy informaciya sózin ulıwma túsinik retinde qabıl etip, maǵlıwmat degende anıq bir belgilengen zat yamasa hádiyse sapaların názerde qamtımız.
Mısalı: kárxananıń maǵlıwmatlar bazasında jumısshı hám hizmatchilarning shtat kestesi haqqındaǵı, materiallıq baylıqlar, keltirilgen sheki onim hám qurastırıw bólimleri, bazalardaǵı ıqtıyat bólimler, tayın ónim, direksiyaning buyrıq xamda buyrıqlar hám basqalar haqqındaǵı barlıq informaciyalar saqlanıwı múmkin. Qanday da bir informaciyanıń júdá kishi ózgeriwi túrli orınlarda áhmiyetli ózgerisler bolıwına alıp keliwi múmkin.
Bul sıyaqlı máselelerdi MS Access 2010 programması járdeminde xal etiledi. Sol programmada isletiletuǵın ayırım termin hám túsiniklerdi keltirip ótemiz.
Accessde tiykarǵı isletiletuǵın obiektler tórtew bolıp, olar Tablitsi (kesteler), Zaprosi (sorawlar ), Formi (sırtqı kórinisler) hám Otcheti (esabatlar ) dep ataladı.
Áwele MBda xar qanday maǵlıwmatlar keste kórinisinde ańlatılıp alınıwı kerek. Bunday kesteler degi ústinler maydan, qatarlar bolsa jazıw dep ataladı.
Maydan - sol maydanǵa kirgizetuǵın maǵlıwmatlardı ózgesheliklerin ańlatadı.
Jazıw - logikalıq baylanısqan maydanlar jıyındısı bolıp tabıladı. Ol jaǵdayda qandayda bir predmet salasından alınǵan maǵlıwmatlar jaylastırıladı.
Maydan MBning tiykarǵı elementi bolıp, ol tómendegi ózgeshelikler menen ańlatpalanadı :
- uzınlıǵı (belgi hám simvollarda ańlatılıp báyitlerde olshenedi),
- atı (maydandıń ayriqsha bólek ózgesheligi),
- podpis- qol (maydan atınıńń forma hám esabatlarda ańlatpalanatuǵın forması ).
Maydanlar ózgeshelikine hám quramına qaray tómendegi túrlerge bólinedi:
- Tekstli (Tekstoviy)
- MEMO maydanı
- Sanlı (Chislovoy)
- Sana/vaqt (Data/vremya)
- Pul birligi (Denejniy)
- Sanaw (Schetchik)
- Logikalıq (Logicheskiy)
- OLE obiekti maydanı
- Gipershaqırıw (Giperssilka)
- Biriktiriw (vlojenie)
- Esaplanatuǵın (vichislyaemiy)
- Ornına jaylaw ustası (Master podstanovok)


Soraw hám tapsırmalar:
1. Kesteler jaratıw
2. Kestelerge maǵlıwmatlar kirgiziw
3. Master járdeminde dizimli maydan jaratıw
4. Forma (Forma ) lar jaratıw
5. Formanı master járdeminde jaratıw
6. Kestelerdi toltırıw hám kórip shıǵıw ushın forma jaratıw.
7. Bir ústin formasında forma jaratıw.
8. Lenta formasında forma jaratıw.
9. Tegislengen (virovnenniy) formasında forma jaratıw.
10. Keste formasında forma jaratıw.
11. Kestege fon suwret ornatıw.
12. Formada esaplawlar orınlaw.


Usınıs etiletuǵın ádebiyatlar:
1. G‘ulomov S.S. va boshq. Axborot tizimlari va texnologiyalari: Oliy o‘quv yurti talabalari uchun darslik /Akademik S.S.G‘ulomovning umumiy tahriri ostida. – T.: «Sharq», 2000. 529 b.
2. Зaкировa Ф.М. и др. Информaтикa и информatsионные технологии. – Тaшкент: Aлоqaчи, 2007.
3. Е.М. Карчевский, И.Е. Филиппов, И.А. Филиппова, Access 2010 в примерах, Учебное пособие, Казанский университет, 2012.
4. Мамонтова Е.А., Цветкова О.Н., Григорьев С.М., Работа с базами данных в MS ACCESS 2010, методическое пособие, Москва, 2012.