2-seminar mashg‘ulot. (2 soat) Marketingni tarkibiy tuzulishi va uni boshqarishni tashkil etish. Marketing dasturi

2-seminar mashg‘ulot. (2 soat)


Marketingni tarkibiy tuzulishi va uni boshqarishni tashkil etish. Marketing dasturi.
Asosiy adabiyotlar
1. Багиев Г.Л., Тарасевич B.M ., Маркетинг. Учебник для ВУЗов. / П од общ .ред. Г.Л. Багиева — С П б.: Питер, 2005.
2. Щ егорцов В.А., Таран В.А. Маркетинг: Учебник для вузов / П од ред. В.А. Щ егорцев - М.: Ю Н И Т И -Д А Н А , 2005.-447 с.
3. Қосимова М.С.,Эргашхўжаева Ш .Ж . Маркетинг. Ўқув қўлланма.- Т.: ТДИ У , 2004.
4. Qosimova M .S., Eigsshxodjayeva Sh. J., Abduxalilova L., Muhitdinova U .S ., Yuldashev M.M. Strategik marketing. 0 ‘quv q o ‘llanm a. - Т.: « 0‘qituvchi». 2004. 5-www. dis. ru. М аркетинг журнал в России и зарубежом.

Marketing tizimi haqida tushuncha va tarmoq marketinglari Marketing tizimi - bu q o’yilgan maqsadlarga erishish va maqsadli bozor talabini qondirish uchun marketing qismlarining aniq birikuvidir.

Tarkib o ’zida to ’rtta asosiy qism — mahsulot yoki xizmat, taqsimot (sotish), siljitish, narxlami birlashtiradi. Tovar va xizmatlami olganda bozorga nima tavsiya etilishi sifat darajasi, sotish hajmi, kompaniyaning innovatsion darajasi, o ’lchovning holati, alohida shartlar tadqiqotlaming hajmi va muddatlari mavjud mahsulotni sotishni to ’xtatish paytini aniqlab olish kerak. Marketing tizimi ijtimoiy-iqtisodiy elementlar, subyektlar yig’indisidan iboratdir. Marketing tizimi o ’z tarkibiga turli elem entlam i qamrab oladi:1 • ta’minotchilar; • raqobatchilar; • vositachilar; • iste’molchilar (bozor); • firma (kompaniya); Marketing tizimini shakllantirish va amal qilishi aniq o ’rab turgan muhit ta’sirida olib boriladi. Bu muhitga ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy, demografik va ekologik om illar kiradi. T a ’m inotchilar - alohida olingan tash k ilot, uyushm a, shaxslar yig’indisidan tarkib topib, firmani moddiy, moliyaviy va mahsulot resurslari bilan ta’minlaydi. Raqobatchilar — istak b o ’yicha, safdosh tovar b o ’yicha, tovar turi bo’yicha, tovar markasi bo’yicha turkumlanadi. Marketing b o ’yicha vositachilar - tashkilot uchun uning tovarlarini mijozlarga yetkazish, sotish, aloqa o ’matish bo’yicha yordam ko’rsatuvchilardir. Vositachilar — savdo, logistik, marketing va moliyaviy vositachilaiga bo’linadi. Savdo vositachilari - ulgutji va chaqana savdogarlardir. Logistika vositachilari — om bor tizim i xizmatlarida tovar va oqim holatlarini transportirovqa qilish bilan shug’ullanish. M oliyaviy vositachilar — bank, kredit, sug’urta va boshqa moliyaviy xizm atlam i amalga oshiradi. Iste’molchilar — firmalar, alohida jism oniy shaxslar yoki ularni potensial guruhi b o’lib, ular bozorda mavjud bo’lgan tovar va xizmatlami olishga tayyor. Iste’m olchi - bozor qiroli, marketing vazifasi doim o iste’m olchini xulq-atvorini o ’rganish, uning ehtiyojini, firma m ahsulotiga b o ’lgan m unosabatini o ’rganish, tahlil qilishdan iborat. Firm a, m arketing va bozor m unosabatlari bir-biriga o ’zaro ta’sir o ’tkazib, dialektik bog’liqlikda harakatlanib boradi. Firma yangi texnologik jarayonlami egallashga, yangi mahsulotlar ishlab chiqarishga faqat bozordagi munosabatlar sabab b o ’ladi. Marketing tarkibini ishlab chiqishda bosh masala uning bir butunligi, maqsadga erishishda muvaffaqiyatni ta’minlovchi barcha om illam ing o ’zaro aloqasidir. Marketing iqtisodiy kategoriya sifatida g ’oyat serqirradir. U ning tarkibi yoki faoliyat sohalari b o ’yicha: - ishlab chiqarish vositalari marketingi; - iste’m ol tovariari marketingi; - xizmat ko’rsatish marketingi singari turlarini k o’rsatish mumkin. Har birining faoliyatida umumiy tamoyillar va vazifalar saqlanib qoladi, am m o bu y o ’nalishlam ing har biri o ’ziga xos tomonlari bilan ajralib turadi. Ishlab chiqarish vositalari marketingi birinchi navbatda ishlab chiqarish talablarini hisobga olishga asoslanadi. Shu sababli maqsadga muvofiqlik, maqbullik, qat’iy uyg’unlik eng birinchi o ’rinda turadi. Iste’m ol tovariari marketingi xilma xil talab va didga ega b o ’lgan iste’m olchilam ing keng doiralari bilan bog’liq. Bu sohada iste’m olchi fe’l atvorining tub m ohiyatini o ’rganishga katta e ’tibor beriladi. Xususan iste’m olchilam i guruhlash, reklama, mahsulot sotishni uyushtirish, bulaming barchasi iste’mol tovariari bozorida marketing faoliyatining asosiy masalalari hisoblanadi. Masalan, d o ’konlarda o’z -o ’ziga xizm at ko’rsatish tamoyillari iste’m ol tovariari marketingi samarasi.
M arketing dasturi haqida tushuncha T or m a ’noda m arketing dasturi (m ark etin g-reja) hujjat b o ’lib , korxonaning bozorda aniq faoliyat ko’rsatish tamoyilini ifodalaydi. Marketing dasturi kengroq m a’noda esa, korxona imkoniyatlarini bozor talablariga moslashtirishga yo’naltirilgan tahlil, rejalashtirish va nazorat qilish jarayoni deb qaraladi. Marketing dasturlari qisqa muddatli (bir yilgacha), o ’rta muddatli (5 yilgacha) va uzoq muddatli (10 yilgacha va undan ko’proq) b o ’ladi. U lar um um iy shaklda yoki korxonaning maxsus faoliyatlariga m o ’ljallangan b o’lishi mumkin. Marketing dasturi bu korxonani um um xo’jalik faoliyatini direktiv rejasini tuzish uchun strategik tavsiyanomadir va yuqori boshqarish bug’ini uchun qaror qabul qilishni asosidir. Marketing dasturining asosiy m azm uni- bu o ’tgan davrdagi faoliyat natijalari b o ’lib, unda maqsadli bozor rivojlanishini qisqa tahlili va bashorati, firma rivojlanishining asosiy maqsadi, bozordagi x u lq -atvorn i strategik y o ’li, tovar, narx, sotish va rag’batlantirish siyosatlarining chora-tadbirlarini, m arketing tadqiqotlari m azm uni, xarajatlar sm etasi, m arketing harakatlari sam aradorligini old in d an baholash, marketing dasturini amalga oshirish b o ’yicha nazorat choratadbirlari va harakatlari beriladi. M ark etin g dasturi m ark etin g k o m p lek si ta d q iq otlari va firm a imkoniyatlarini baholash asosida tuziladi. Dastur tavsiyali xarakteiga ega bo’lsada, kompaniyani strategik rejalashtirishda zam rbosqich sifatida quriladi. Firmalar faoliyatining zam onaviy sharoitda marketing dasturi kompaniyani yuqori boshqaruv bug’ini ( joriy rejalashtirish , direktiv rejalar, strategik dasturlar, strategiyani tanlash) darajasida asoslanib, boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun zarurdir. M arketing dasturining strategik y o ’nalishi bozordagi mavqeidan va korxonaning holatiga qarab o ’z ichiga turli variantlami oladi. Strategiyalar diversifikatsiya, tadbirkorlik faoliyatini segmentatsiyalash, hujum va him oya strategiyalari b o ’lishi mumkin. M arketing dasturini ishlab chiqishda k o ’p variantlilik tam oyillari ishlatiladi. Xizm at tuzilishiga binoan marketing dasturi va rejasining bir www.ziyouz.com kutubxonasi necha variantlari: ikki yoki uch, ya’ni m inim al, optim al va maksimal turlari b o ’ladi. D astum ing minim al varianti, dastum i o g ’ir (yom on) sharoitlarda rivojlantirishni, maksimal varianti esa yaxshi sharoitlam i rivojlantirishni ko’zda tutadi. M asalan, Yaponiya firmalari marketing dasturi va rejasini m in im a l varian tin i nazarda tu tib , u n i am alga osh irish d a h aq iq iy muvaffaqiyatga iqtisodiy-ijtimoiy hamda psixologik samarani olishni maqsad qilib erishadi. Shuningdek dastumi o ’rtacha yoki optim al variantlari keng tarqalgan.
Nazorat va muhokama uchun savollar
1 Marketing dasturi deganda nim ani tushunasiz?
2 Marketing dasturini ishlab chiqish ketma-ketligi nimadan iborat?
3 Marketing rejasini asosiy b o’limlarini mazmuni nimadan iborat?
4 Marketing dasturini qanday turlarini bilasiz?
5 Maqsadli dastur deganda nimani tushunasiz?
6 Boston - konsalting guruhi matritsasini mazmunini izohlab bering.
7 Marketing dasturini kommunikatsiya siyosati bo’limida nimalarga e’tibor qaratilgan?
8 Marketing rejasi va marketing dasturi o ’rtasidagi farq nimadan iborat?
9 Marketing strategiyasi deganda nimani tushunasiz va uning qanday talablari mavjud?
10. Qanday starategiya turlarini bilasiz?