2-seminar savollari Nazorat uchun savollar

2-seminar savollari

Nazorat uchun savollar.

1. Qanday sabablar SSSRni inqirozli vaziyatga olib keldi?

2. «Qayta qurish» siyosati deganda nimani tushunasiz? 3. Nima uchun «qayta qurish» siyosati barbod bo‘ldi?

4. «Paxta ishi» nima, uning oqibatlarini bilasizmi?

5.Mustaqillikka qadam bosish yo’lidagi qanday muhim farmon va qarorlar qabul qilindi?

6.XX asrning 80-90 yillariga kelib,O’zbekistonda qishloq xo’jaligida qanday o’zgarishlar sodir bo’ldi?
Javoblar:

1) SSSR - bu buyuk qudratli kuch, bu erda tenglik va birlik mavjud, u erda kambag'allar va boylar yo'q, hamma odamlar tengdir. Sotsializm g'oyalariga sodiq bo'lgan ulkan mamlakat. Xo'sh, nima uchun SSSR parchalanib ketdi? Nima uchun ideal mamlakat birinchi qarashda qulab tushdi?

Ideal siyosiy tizim unchalik ideal emas edi. Asosiy sabab mamlakat iqtisodiyoti edi, u bizning ko'z o'ngimizda qulab tushdi. Ular kun bo'yi doimiy ravishda ulkan chiziqlar. Tovarlarning tanqisligi fuqarolarning noroziligiga sabab bo'ldi. Yuqori cho'qqilar kerakli mahsulotlarni chiqarishga ahamiyat bermadilar, urushdan beri mamlakatda og'ir sanoat hukmron edi, ishlab chiqarish texnologiyalari allaqachon eskirgan edi. Sanoat boshqa davlatlar bilan raqobatlasha olmadi. Yoqilg'i ishlab chiqarish natijasida neft narxining pasayishi mamlakatni xavfli ahvolga solib qo'ydi. Odamlar bir xil, kam maosh uchun ishlashni xohlamadilar. Ishga bo'lgan munosabat, albatta, juda zaif darajada edi. Yana bir sabab hokimiyatning tanazzulga uchrashi edi. Ma'muriy apparat eski edi va yangi rahbariyat sotsializmning qizg'in tarafdori emas edi. Odamlar mamlakat rahbarlarini haqiqiy tanlash imkoniyatiga ega emas edilar, yuqori hokimiyat tomonidan faqat bitta nomzod ko'rsatilgan edi. Chernobil AESdagi avariya kabi ko'plab dalillarni yashirgan halol qo'llanma emas. Sovet Ittifoqidan respublikalarning chiqib ketishi mamlakat mafkurasiga katta ta'sir ko'rsatmadi. Bunga mastlik ham sabab bo'lgan - odamlarning yo'qligi mamlakatdagi ahvolni yomonlashtirgan va mahsulot sifatiga ta'sir ko'rsatgan. Sovet mafkurasining qulashi. Yosh avlodga sotsializm kerak emas edi. Ko'plar G'arbga qarab, ular kabi yashashni xohlashdi. Ko'pgina mahfiy faktlarning oshkor etilishi hukumatning noroziligiga sabab bo'ldi. Shuningdek, SSSR parchalanishida Amerika Qo'shma Shtatlari, Sovuq Urush, qurollanish poygasi va boshqa ko'plab narsalar ishtirok etdi.

2) Qayta qurish — 20-asrning 80-yillari oʻrtalarida keng isteʼmolga kirgan tushuncha; SSSRda totalitar tizimni isloh yoʻli bilan oʻzgartirishga qaratilgan harakatni anglatgan. Qayta qurish siyosatining maqsadi va vazifasi mamlakatda toʻplanib qolgan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, madaniy va mafkuraviy sohalardagi muammolarni "qayta qurish" yoʻli bilan hal etishdan iborat boʻlgan. M.S.Gorbachyov boshchiligida KPSS rahbariyatining bir qismi tomonidan boshlangan bu siyosat mamlakat hayoti va umuman jahonda maʼlum oʻzgarishlar sodir boʻlishiga olib keldi (oshkoralik, siyosiy plyuralizm, "sovuq urush"ning tugashi va h.k.). Qayta qurishniamalga oshirishdagi qarama-qarshilik va noizchilliklar natijasida 80-yillarning oxiri — 90-yillarning boshidan mamlakat hayotining barcha sohalarida boʻhronlar kuchayib ketdi. Bunga shu davrda turli respublikalarda boʻlib oʻtgan siyosiy voqealar, milliy nizolarning ayrim joylarda ixtilofli tus olishi misol boʻladi.

Qayta qurish sobiq SSSRda toʻplanib qolgan muammolarni toʻla hal etishga xizmat qilmadi. Mustaqillik, demokratiya va erkinlik gʻoyalariga toʻgʻri kelmaganligi tufayli ham amaliy samara bermadi. Oxir oqibatda KPSS ning halokati va SSSR ning tugashiga muayyan turtki boʻldi.

3) Sovet jamiyatining 80-yillar o’rtasidagi holati, ijti-moiy-siyosiy, iqtisodiy sohalardagi ahvoli mamlakatning bundan oldingi bosqichlarida hukm surgan siyosatning bevosita, mantiqiy davomi edi. Shu o’rinda ta'kidlash joizki, 80-yillarning boshlariga kelib sovet mustabid siyosiy tizimi, xo’jalik yuritish usuli o’zining rivojlanish imkoniyatlarini batamom tugatdi.

Sobiq mamlakat siyosiy rahbariyati mamlakatning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy sohalarida bir necha marta tub islohotlar, o’zgarishlar qilishga urinib ko’rdi. Ammo bunday harakatlarning barisi zoye ketdi, ko’zlangan maqsadga erishilmadi. Bunday holat, ayniqsa, mamlakat xalq xo’jaligiga zamonaviy ilmiy-texnika yutuqlarini joriy etish, jamiyatni demokratlashtirish, inson huquqlarini himoya qilish, mamlakatning xalqaro nufuzini oshirish masalalariga ko’proq daxldor bo’ldi.

Jamiyat ijtimoiy-siyosiy hayotida tub o’zgarishlar bo’lishiga umidning so’nishi 80-yillarning boshlarida ayniqsa kuchaydi. Buning oqibatida, bir tomondan, ma'muriy-siyosiy biqiqlik kuchaygan bo’lsa, boshqa tomondan, jamiyat a'zolari mehnat intizomining pa-sayishi, ijtimoiy loqaydlik, befarqlik kuchayib bordi. O’zbekiston iqtisodiyoti katta xom ashyo, iqtisodiy zaxi-ralarga ega bo’lishiga qaramasdan g’arb mamlakatlaridan juda tez ortda qola boshladi. Ishlab chiqarish sama-radorligi pasaydi, kishilarda jamiyatda sodir bo’layotgan ijtimoiy voqea va hodisalarga qiziqish kamaydi, yangi texnika hamda texnologiyalarni o’zlashtirish juda sust olib borildi.

Jahonning rivojlangan va demokratik tarkib topgan mamlakatlaridagi ijobiy o’zgarishlar, demokratiya va inson huquqlarini himoya qilishdagi olg’a siljishlar, xalq turmush sharoitidagi yangi imkoniyatlar sovet jamiyati-' dan nafratlanish, jiddiy, tub o’zgarishlarni amalga oshirishga moyillik hissini paydo qildi.