2. Тадбиркорлик ҳуқуқининг субъектлари бу тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишга ваколатли бўлган шаxслардир

5-bilet

• 
  1. Raqobat — xo‘jalik yurituvchi subyektlarning (raqobatchilarning) musobaqalashuvi bo‘lib, bunda ularning mustaqil harakatlari ulardan har birining tovar yoki moliya bozoridagi tovar muomalasining umumiy shart-sharoitlariga bir tomonlama tartibda ta’sir ko‘rsatish imkoniyatini istisno etadi yoki cheklaydi;
  

2. Тадбиркорлик ҳуқуқининг субъектлари – бу тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишга ваколатли бўлган шаxслардир. тадбиркорлик ҳуқуқининг субъектларининг ўзига xос белгилари ҳисобланади:  давлат рўйxатидан ўтган бўлишлиги;  муайян фаолият турлари билан шуғулланишлари учун албатта руxсатнома (лицензия)га эга бўлишлари лозимлиги;  ўз мол-мулкига эга бўлишлиги;  тадбиркорлик ҳуқуқ ва мажбуриятларига эга бўлишлиги: бундай ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг доираси Ўзбекистон Республикаси қонунлари билан ҳамда уларга мувофиқ қабул қилинган мазкур тадбиркорлик фаолияти юритувчи субъектларининг таъсис ҳужжатлари билан аниқланади;  мустақил жавобгарлиги: жавобгарлик унинг ўз мол-мулки доирасида амалга оширилади;  ўзларининг бузилган ҳуқуқларини ва қонуний манфаатларини суд орқали ҳимоя қилиш имкониятига эга эканлиги ҳисобланади.
Тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи юридик шахсларни қуйидаги асосий мезонларга қараб таснифлаш мумкин:  қўшган улушига қараб (маъсулияти чекланган жамият, қўшимча маъсулиятли жамият, акциядорлик жамияти);  тадбиркорлик фаолиятида иштирок этишига қараб (тўлиқ ва коммандит иштирокчилик);  ўз меҳнати билан шахсан иштирок этишига кўра (ишлаб чиқариш кооперативи, деҳқон хўжалиги);  бошқарувда иштирок этишига кўра (хусусий корхона, фермер хўжаликлари).
3. Мулкий ҳуқуқ объектлари - Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги ер, ер ости бойликлари, ички сувлар, ҳаво ҳавзаси, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси, иморатлар ва иншоотлар, маҳсулотлар, турар жой ва квартиралар, маҳсулот белгилари, саноат намуналари, ихтиролар, фойдали моделлар, саноат намуналари, интеграл микросхемаларнинг топологияси, селекция ютуқлари, маҳсулот белгилари ва хизмат ускуналар, моддий ва маънавий кўрсатиш маданият қимматли қоғозлар ва бошқа мол-мулклар; белгилари, асбоб- буюмлари, пуллар, инсоннинг меҳнат қилиш қобилияти.
Тадбиркор ўз фаолиятини мол-мулкка нисбатан ҳуқуқ субъекти сифатида амалга ошириши, шунингдек бундай ҳуқуқ субъекти бўлмасдан, бошқалар, яъни давлат ва жамоат ташкилотларига тегишли бўлган мол-мулк асосида фаолият юритиши мумкин

6-билет
1. “Банкротлик” италянча “banco rotto” сўзидан олинган бўлиб, курсининг синиши том маъноси деб (ўриндиқнинг) тушунилсада, иқтисодиётда бу сўз қарздорнинг ночор аҳволга тушиб барбод қолиши, бўлиши инқирози, деб ҳам ишлатилади. Банкротлик (иқтисодий ночорлик) – хўжалик суди томонидан эътироф этилган, қарздорнинг пул кредиторлар талабларини тўла ҳажмда мажбуриятлари бўйича қондиришга ва (ёки) мажбурий тўловлар бўйича ўз мажбуриятини тўла ҳажмда бажаришга қодир эмаслигидир. Судгача санация қилиш қарздорнинг банкротлиги тўғрисидаги иш юритиш қўзғатилгунга қадар амалга оширилади ҳамда қарздорнинг тўлов қобилиятини, иқтисодий жиҳатдан қодирлигини тиклаш ҳамда келгусида самарали фаолият кўрсатиши учун шароит яратиб берилишини ўз олдига мақсад қилиб қўяди.

Кузатув банкротлик тўғрисидаги иш қўзғатилганда қарздорни банкрот xўжалик суди деб топиш тўғрисидаги аризани иш юритишига қабул қилинган санадан эътиборан жорий этилади ва бу ҳақда суд ажримида кўрсатилади.
2. Ташқи иқтисодий фаолият – Ўзбекистон юридик шахсларининг давлатларнинг ва Республикаси жисмоний хорижий юридик ва жисмоний шахслари, шунингдек халқаро ташкилотлар билан ўзаро фойдали иқтисодий алоқаларни ўрнатиш ва ривожлантиришга қаратилган фаолият.
“Ташқи иқтисодий фаолият тўғрисида”ги Қонуннинг 7- моддаси ташқи иқтисодий фаолият субъектларининг ҳуқуқларини белгилаб беради. Улар қуйидаги ҳуқуқларга эга:
қонун ҳужжатлари доирасида ташқи иқтисодий фаолиятда қатнашиш шаклларини мустақил белгилаш, ташқи иқтисодий фаолиятни амалга ошириш учун ўз хоҳишига кўра бошқа юридик ва жисмоний шахсларни шартнома асосида белгиланган тартибда жалб қилиш;
ташқи иқтисодий фаолият натижаларига, шу жумладан, миллий ва чет эл валютасидаги даромадга қонун ҳужжатларига мувофиқ мустақил равишда эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш.
3.Бизнес (инглизча – business; русча – дело, антерпренерство – иш, машғулот) – таваккалчилик ва ўзининг жавобгарлиги хусусий ёки қарзга олинган воситалари ҳисобидан остида амалга ошириладиган, асосий мақсади фойда олиш ва ўз фаолиятини ривожлантиришга қаратилган ташаббускор иқтисодий фаолиятдир.
Тадбиркорлик ҳуқуқи – тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги тадбиркорлик фаолияти билан боғлиқ муносабатларни тартибга солувчи ва у билан боғлиқ иқтисодиётга раҳбарлик қилиш муносабатларда давлатнинг чора-тадбирларини белгиловчи ҳуқуқий қоидалар йиғиндисидан иборатдир. Тадбиркорлик ҳуқуқининг предметини тадбиркорлик субъектларининг ташкилий-ҳуқуқий, ишлаб чиқариш, ишларни бажариш ва хизмат кўрсатиш (горизонтал), субъектнинг ички тузилмалари ўртасидаги (вертикал), давлатнинг тадбиркорлик субъектлари фаолиятига умумий раҳбарлиги билан боғлиқ муносабатлар ташкил этади.
Тадбиркорлик