2 tema: Viruslar ushin gemagglyutinatsiyani toqtatiw reaksiyasi (gatr) járdeminde antitelolardi titrlash

2 - tema: Viruslar ushin gemagglyutinatsiyani toqtatiw reaksiyasi (gatr) járdeminde antitelolardi titrlash.

íssi qanli haywanlar organizmine joqari molekulali jat elementler parenteral jol menen jiberilgende organizmniń olarǵa qarsi islep shiǵarǵan awsillarina antitelolar dep ataladi. Antitelo payda etiwshi elementlerdi organizmge jiberilgende bolsa antigenlar dep ataladi.
viruslar derlik antigenler esaplanadi. Antitelo ózlerin payda etgen antigenler menen óz-ara tásir etip, (antitelo spetsifikligi) oniń biologiyaliq aktivligin neytrallaydi. Nátiyjede antitelo organizmdi juqpali agentlerden qorǵaidi, olardiń payda bolishining mánisi de sonda..
antitelolar gomologik antigenlar menen tekǵana in vivo bálki in vitro sharayatta da óz-ara tásir etiwi múmkin. Ádetde antitelodiń dáregi qan sarisuwi (serum) esaplanǵanliǵi sebepli hám organizmden sirtda in vitro júz bergen antitelo hám antigenlar reaksiyani serologik reaksiya dep ataladi.
gemagglyutinatsiyani toqtatiw reaksiyasi gatr ápiwayi reaksiyalardan biri esaplanadi.
bul reaksiya, antiteloniń gomologik virus (antigen) menen dús keliwi, oniń tekǵana juqpali tásirin, bálki gemagglyuti-natsiyalawshi qábiletin neytrallaw ózgeshelikine tiykarlanǵan bolip, virionning gemagglyutinatsiyalawshi receptorlarin qorshap aladi hám ol menen antigen + antitelo kompleksi payda etedi. Gatr hatti háreketi sonnan ibarat, probirkaǵa birdey kólemde qan sarisuwi hám virus suspenziyasi quyilib aralastirilgannan soń, málim waqittan keyin eritrotsit suspenziyasi quyilib, qospada virus bar ekenligi aniqlanadi.
qospada eritrotsitlardiń agglyutinatsiyalangani virustiń bar ekenliginen, shókpege túsiwi bolsa virusti joq ekenliginen dárek beredi. Virus hám sarisuw qospasindaǵi virustiń joǵalip ketiwi sarisuwdaǵi antitelo menen virus ortasinda óz-ara baylanis belgisi esaplanadi.
sonday eken, antitelo antigenler menen málim muǵdarda qatań óz-ara baylanisqa kirisedi. Sol sebepli, málim muǵdardaǵi virustiń gemagglyutinatsiyalawshi qábiletin jónge saliw qiliw ushin antiteloniń aniq minimum muǵdari talap etiledi.
ádetdegi siyaqli, gatr komponentlerinen biri hámme waqit belgisiz, sol sebepli reaksiyani qatar probirkalarda antiteloniń hár túrli muǵdari menen qóyiladi.
buni ámelge asiriw ushin sarisuwdiń hár-qiyli suyultirilgan málim kólemi hám virustiń bolsa birdey suyultirilgan málim kólemi yamasa virustiń hár túrli suyultirilgan málim kólemi, sarisuwdiń bolsa birdey suyultirilgan málim kólemi alinadi.
gatr tómendegi máselelerdi sheshedi: sarisuw daǵi antiteloniń virusti gemagglyutinatsiyalawshi tásirine salistirǵanda titrin aniqlaydi ; aniq sarisuw járdeminde gemagglyutinatsiyalawshi belgisiz virusti pariqlaydi ; eki qiyli virustiń bir-birine uqsawliq dárejesin aniqlaydi. Gatr diń ústinligi; qoyiw tártibi ápiwayi, tez atqariladi, antiseptik sharayat talap etpeydi, asa spetsifik hám arzan. Gatrdiń kemshiligi-bul reaksiya tek gemagglyu-tinatsiyaawshi viruslar menen atqariladi.
gatr antitelolardi titrlaw tártibi tómendeginen ibarat : tekseriletuǵin sarisuwdiń izbe-izli (ádetde 2 márteli) suyultirilganini birdey kólemde (kóbinese 0,25 yamasa 0,2 ml) bir qatar etip tayarlaw ; hár qaysi suyultirilganina sol kólemde gomologik virustan 4 gab qosiw ;
qospa aniq temperaturada málim waqitqa shekem (n'yukasl keselligi virusi ushin 40 -60 minuta bólme temperaturasinda ) saqlap turiladi. Barliq qospaǵa birdey kólemde 1% juwilǵan eritrotsitler suspenziyasinan qosiw; málim waqittan keyin hár bir qospa daǵi gemagglyutinatsiya krestler menen bahalanadi.
reaksiyada sarisuwǵa, virusqa hám eritrotsitlarga qadaǵalaw belgilenedi. Sarisuwdiń eń joqari suyiltirilgan dárejesiniń gemagglyutinatsiyani toliǵinsha toqtata aliwina sarisuw daǵi antiteloniń titri dep qabil etilgen.
gatr diń sxemasi 8- kestede suwretlengen. Keltirilgen misalda gemagglyutinatsiyani toliq toqtatuwshi sarisuwdiń joqari titri 1:32 ge teń bolǵanliǵi sebepli antiteloniń titri t= 1:32 dep jaziladi.
sarisuwdaǵi antitelodiń titri hámme waqit oniń joqari suyultirilgani gomologik antigen menen óz-ara tásiri sebepli málim nátiyje berip ańlatiliwin este qaldiramiz. Antiteloniń titri oniń sarisuwindaǵi konsentraciyasin ańlatadi.
gatr qanshellilik tómen titrdagi virus alinsa, sarisuwdaǵi antitelolardiń sonshaliq kem konsentraciyasin aniqlay aliwin názerde tutiw kerek (sonliqtan olardiń titri joqari boladi ). Virustiń 4 gab titri isenimli gemagglyutinatsiya keltirip shiǵariwshi eń tómen muǵdari esaplanadi, sebebi oni ese muǵdardaǵi sarisuw menen aralastirilǵanda oniń titri hár qaysi probirkalarda 2 gab ge shekem pasayadi.