20-Mavzu: Pulning Xalqaro Munosabatlardagi Xarakati reja

16.9-jadvalAQS hto‘lovbalansi

Savdobalansi

Tarixiynuqtainazardanolibqaraganda,tashqisavdo-xalkaroiqtisodiymunosabatlarningilkko‘rinishibo‘libmilliyxo‘jaliklarningjahonhamjamiyatigaaloqasiniifodalaydi.Xalqarosavdoorqalidunyodamehnattaqsimotigabinoanmamlakatistiqbolibelgilabberiladi.Tashqisavdoko‘rsatkichlarito‘lovbalansidao‘zigaxosahamiyatkasbetadi.Tovarlareksportivaimportiko‘rsatkichlarisavdobalansiningasosinitashkiletadi.
Hisob-kitobbalansi-mamlakatniboshqadavlatlaroldidagimajburiyatlarivatalablario‘rtasidaginisbat.Odatda,hisob-kitobbalansiyilningoxirigayokiboshigatuziladi.
Hisob-kitobbalansidamazkurmamlakatningboshqadavlatgabergankreditlarivakiritganinvestitsiyalari,shunungdek,mazkurmamlakatniboshqadavlatlardanolgankreditlarivaularningkiritganinvestitsiyalariaksettiriladi.
Hisob-kitobbalansi-mamlakatniboshqadavlatlaroldidagimajburiyatlarivatalablario‘rtasidaginisbat.Odatda,hisob-kitobbalansiyilningoxirigayokiboshigatuziladi.
Hisob-kitobbalansidamazkurmamlakatningboshqadavlatgabergankreditlarivakiritganinvestitsiyalari,shunungdek,mazkurmamlakatniboshqadavlatlardanolgankreditlarivaularningkiritganinvestitsiyalariaksettiriladi.
To‘lovvahisob-kitobbalanslario‘rtasidagifarqushbumamlakatningxalqarokreditmunosabatlariningrivojlanganlikdarajasinianglatadi.Bumamlakatningmajburiyatlarivatalablario‘rtasidagiuzilishhisobidanvujudgakeladi.Bungaesaqatorijtimoiy-iqtisodiyobyektivvasubyektivsabalarmavjud.
To‘lovbalansituzishningmuhimmasalalaridanbiri-bu,uningsal'dosinio‘lchashdir.Ushbumasalakengko‘lamdagi,ya'nialohidaxalqarobitimlarto‘g‘risidagima'lumotlarninganiqligidantortibjadvaltuzishningtarkibiytuzilishigachabo‘lgansavollarniqamraboladihamdato‘lovbalansinazariyasivaamaliyotiningengmuhimtarkibiyqismlaridanbiribo‘libhisoblanadi.
To‘lovbalansiningkamomadiyokiaktivsal'dosiningqabulqilingananiqlashuslubi-bu,to‘lovbalansiniasosiyvabalanslovchimoddalargabo‘lishdir.Asosiymoddalarningsal'dosini"to‘lovbalansiningsal'dosi"debatashadi.Ushbumiqdorningijobiyyokisalbiybo‘lishigaqarabesaunito‘lovbalansiningaktiviyokikamomadidebatashadi.
To‘lovbalansiningsal'dosimuhimko‘rsatkichlardanhisoblanadi.Uningmiqdoriyalpiichkimahsulotvamilliydaromadhisob-kitobigakiritiladi,valyutaningholatiga,ichkihamdatashqisiyosatniolibborishvositalariningtanlovigata'siretadi.Bundanto‘lovbalansisal'dosinio‘lchashpaytidagiengmuhimmuammosifatidamoddalarniasosiyyokibalanslovchimoddalargatasniflashmuammosimaydongachiqadi.
To‘lovbalansisal'dositushunchasioperatsiyalarma'lumbirto‘plaminingbalansyakunigaaloqadordir.Ushbutushunchaprincipialxaraktergaegadir.To‘lovbalansiningaktivligiyokipassivligiko‘rsatkichidoimmuvozanatdabo‘lganyalpito‘lovbalansiningxarakteristikasisifatidaqabulqilinishikerakemas.To‘lovbalansisal'dosiningko‘rsatkichituzilmaviybo‘libhisoblanadi.Uningkatta-kichikligibirinchinavbatdaushbumoddalaryakuniniifodalovchimoddalartanlovigabog‘liq.Bundaytanlovo‘zholichabo‘lishikerakemas.Uma'lumbirmaqsadgabo‘ysunganvao‘zidataalluqlitahliliyyondoshuvniaksettirmoqilozim.