20 yil 8-sinf 14-Mavzu: Oktant va epyur haqida umumiy tushunchalar

_____________________________20___yil 8-sinf
14-Mavzu: Oktant va epyur haqida umumiy tushunchalar.
I.Darsning maqsadi va vazifasi:
Talimiy maqsad.1.Mavzu boyicha oquvchilarga togri tushuncha berish.
II.Rivojlantiruvchi maqsad.
Oquvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.
III.Tarbiyaviy maqsad.
Tarbiyali, etiborli, xushmuomalali, intizomli bolishga tarbiyalash.
Chizmachilikda qollaniladigan termin va tushunchalarni bilish hamda qollay olish kompetensiyasi
Grafik tasvirlar, jihozlar, standart shriftlar, oddiy geometrik yasashlar, tutashmalar, egri chiziqlar, korinishlar, geometrik figuralarning proeksiyalari, kopyoqliklarning yoyilmalarini bir-biridan ajrata oladi;
Ish qurollaridan togri foydalanish va chizmani ketma-ketlikda togri bajarish kompetensiyasi
Chizmalarni taxt qilish, chizma shriftlarini qoidalar asosida chizish, geometrik yasashlarni bajarish, proeksion chizmalarni chizish, aksonometrik proeksiyalarni yasash hamda detalning eskizi va texnik chizmani bajarish jarayonlarida ish qurollaridan togri foydalana oladi.
IV.Darsning turi.
Oquvchilarning bilim, konikma va malakalarini rivojlantirish.
V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.
VI.Darsda foydalaniladigan jihozlar: Korgazmali qurollar va plakatlar.
VII.Darsning rejasi:
1.Tashkiliy qism -2 m. 2.Kirish sozi- 2 m 3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m 4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 8.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi 4 m. 7.Uyga vazifa 2 m
VIII.Darsning borishi.
1.Tashkiliy qism.
A)Oquvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.
IX.Uy vazifasini va otilgan darsni umumlashtirish.
X.Yangi dars bayoni: Jismning fazodagi holatini aniq bilish uchun fazoni ozaro perpendikular //, V va Wproyeksiyalar tekisliklari ishtirokida sakkizta qismga ajratiladi. Hosil qilingan apparat oktant (o x t a yunoncha sakkiz, lotincha sakkizlik) deb ataladi.
Oktant va epyur. Gorizontal tekislik H ning (14.1-chizma, a) ortasidan uni kesib otadigan frontal tekislik V otkaziladi (14.1-chizma, b). Ikkala H va V tekisliklarga perpendikular bolgan uchinchi profil tekislik W ularning ortasidan otkazilsa (14.1-cliizma, d), fazoni shartli ravishda sakkiz qismga boluvclii oktant hosil boladi.
H va V tekisliklaming ozaro kesishgan cliizigi x bilan, H va IV laming ozaro kesishish chizigi у bilan, V va W laming o‘zaro kesisliish chizig‘i г bilan belgilanadi. x, y, z laming boshi, ya’ni ularning o‘zaro kesishish nuqtasi О bilan belgilanadi. Ox, Oy, Oz lar koordinata о ‘qlari, О koordinata boshi deyiladi. Birinchi oktant misolida epyur hosil qilamiz.

Ktekislikni oz omida qoldirib, H ni x oqi atrofida pastga, yani Vning ostiga, W ni z oq atrofida, yani V ning ong yoniga V bilan bitta tekislik hosil qilguncha aylantiriladi (14.2-chizma, a). Shunda uchala H, V, W tekisliklar bitta tekislik korinishiga otadi va u epyur deb ataladi. Epyur fransuzcha soz bolib, tekis chizma degan manoni anglatadi. Tekisliklami chegaralovchi chiziqlarsiz tasvirlash qabul qilingan (14.2-chizma, b).

Nuqtani bitta, ikkita va uchta tekislikka proyeksiyalash. Fazodagi A nuqta orqali H ga perpendikular nur (yordamclii chiziq) otkazilsa, A nuqtaning H dagi proyeksiyasi A hosil boladi (14.3-cliizma, a). H ga perpendikular qilib
tekisligi otkazilib, unga ham A dan perpendikular nur otkazilsa, u bilan kesishib, A nuqtaning V dagi proyeksiyasi A" ni hosil qiladi (14.3-chizma,
, H va V larga perpendikular qilib IV tekislik otkazilsa, birinclii oktant hosil boladi. Bu yerda ham A dan W ga perpendikular nur otkazilsa, A ning W dagi A'" proyeksiyasi aniqlanadi (14.3-chizma, d).
H — gorizontal proyeksiyalar tekisligi; V — frontal proyeksiyalar tekisligi; W — profil proyeksiyalar tekisligi; AA nuqtaning gorizontal proyeksiyasi; A"A nuqtaning frontal proyeksiyasi; A'"A nuqtaning profil proyeksiyasi va AA', AA", AA'" lar proyeksiyalovchi nurlar deyiladi.
Epyurda A A" _L x, A" A'" _L г, A A'" _L у lar proyeksiyalami bog‘lovchi chiziqlar deyiladi (14.3-chizma, e). Bundan keyin epyur o‘miga chizma deb yuritamiz.
XI.Darsning xulosasi.
O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.
XII.Uyga vazifa.
A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik korish.

Tasdiqlayman:______________ OTIBDO.