2021 chig‘atoy ulusida ilk boshqaruv shakli

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | SPECIAL ISSUE 2 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
SJIF 2021: 5.423 
255 
w
www.oriens.uz
December 
2021
 
kimda Yaso, bilig va qonunlar haqida to‘liq bilmoqchi bo‘lsa, Chig‘atoyga ergashsin, 
kim molu-davlatni sevsa O‘qtoyga ergashsin va kimda raiyat bilan bo‘lishni, ilmni, 
qurol bilan ishlash san’atini o‘rganishni istasa Tuluga ergashsin”
27
. 
Chig‘atoyning qarorgohi Ili daryosi vodiysida edi
28
. Rashididdinning 
ma’lumotiga ko‘ra, Chingizxon vafotidan so‘ng Chig‘atoyga 4000 ta askar tekkan. 
Ularning boshliqlari o‘z navbatida barlos (Qorajar No‘yon), jaloyir (Muka No‘yon), 
qavchin va orlot qabilalaridan bo‘lgan
29
. Ibn Arabshohning yozishicha qavchinlar 
Amudaryo shimoli, Buxoroning sharqiy tomonlarida, barloslar Qashqadaryo 
vohasida, orlotlar Afg‘oniston shimolida joylashganlar
30
. Keyinchalik Mahmud 
Yalavoch ham o‘z siyosati borasida shu qabilalarga suyanib ish ko‘rgan. 
 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR 
Maqolada arab, fors va boshqa turdagi manbalarga asoslanib tadqiqot olib 
boriladi. Jumladan, arab manbalaridan Jamol al-Qarshiyning “Al-Mulhaqot bi-s-
Suroh”, al-Umariyning “Masalik al-absar fiy mamalik al-amsar”, Maqriziyning 
“Kitob-al-mavaiz va-l-i’tibar fi zikr al-xitat va al-asar”, Ibn Battutaning 
“Sayoxatnoma” asarlari hamda fors manbalaridan Rashid ad-Dinning “Jome’ at-
tavorix” solnomasi va “Shuab-i panjgona” va “Nasabnoma-i muluk” asarlari, Yaqub 
al-Haraviyning “Tarixnoma-i Hirot”, Abdulloh Vassofning “Tarixi Vassof”, Abu al-
Qosim al-Qashoniyning “Tarixi O‘ljaytu”, Mirxondning “Ravzat us-safo”, Hafizi 
Abruning “Majmu at-tavorix”, Mirzo Ulug‘bekning “Ulusi arba’-yi Chingiziy” va 
“Mu’iz al-ansab” asarlari hamda turkiy (chig‘atoy) tildagi “Tavarix-i guzida-i 
nusratnoma” asarlari. Shuningdek, mavzuga doir xorijiy va mahalliy tadqiqotlardan 
foydalaniladi, tahlil etiladi.  
Maqolada Chig‘atoy ulusida dastlabki boshqaruv qanday bo‘lgani xusisidagi 
savollarga holislik, yetarli tahlilga qaratilgan tarixiy faktlar va voqealarni baholash 
hamda tanqidiy taxlil qilish, qiyoslash, biografik, xronologik, retrospektiv metodlar 
asosida xulosalar chiqariladi.