21-Mavzu: Issiqlik manbalari

21-Mavzu: Issiqlik manbalari.
Jergilikli ıssılıq támiynatınıń ıssılıq tutınıwı kuvvati 2, 5 Mvt den kem bolmaǵan xalıq punktlerinde, yaǵnıy qaladan ajıratılǵan islep shıǵarıw kárxanaları, turar jay binalardıń ıssı suwǵa hám qizdırıwǵa bolǵan talapların qandırıw ushın yamasa jańa qurılıp atırǵan rayon tapda, tiykarǵı derekke jalǵańunga shekem, waqtınshalıq, ıssılıq dáregi retinde paydalanıwǵa mólsherlengen. Jergilikli ıssılıq támiynatında qazanxonalar shoyın seksiyalı, polat japsarlı, vertikal -gorizontal -cilindrik puw hám suw qızdırıw qazanları menen támiyinleniwi maqsetke muwapıq keledi.
Qizdırıw sistemaları - sanaat kárxanalarınıń, materiallıq -xojalıq kárxanalardıń qizdırıw sisteması hám de kommunal (kóp qabatlı yamasa puqara ımaratları ) qizdırıw sistemalarına bólinedi. Qizdırıw sisteması islewi ushın ıssılıq tasıwshılar, trubalar hám ıssılıq dárekleri bolıwı shárt.
Oraylastırılǵan ıssılıq támiynattıń tiykarǵı ıssılıq dereksi - ıssılıq elektr orayı (IEM) yamasa iri ıssılıq islep shıǵarıw orayları esaplanadı.
Sırtqı ıssılıq tarmaqları - bul ıssılıq islep shıǵarıw oraylarınan ıssılıq tutınıw etiwshi bınaǵa shekem bolǵan aralıqtaǵı trubalar sisteması bolıp tabıladı. Bul ıssılıq tarmaqları qarıydarlarǵa deyin qala yamasa xalıq jasaw punktleriniń bólek texnikalıq aymaqlarında qurıladı. Íssılıq tarmaqları magistral hám bóliwlegish tarmaqlarına bólinedi. Íssılıq tarmaqları tiykarlanıp nursimon hám halqasımon formasında ótkeriledi hám ortasha trubalardıń uzınlıǵı 15 km ge shekem aralıqta boladı.
Íssılıq tasıwshılardıń túrine qaray ıssılıq tarmaqları suwlı hám bug'li bolıwı múmkin.
Íssılıq támiynatı sistemaları tómendegi elementlerden shólkemlesken:
1. Íssılıq dáregi (IEM).
2. Íssılıq tarmaqları (trubalar, qadaǵalaw -basqarıw úskeneleri)
3. Íssılıq punktleri. Bul punktler hár bir bınada jaylasqan hám olarda ıssılıq bólistiriwi tashkil etiledi.
Ímaratlar daǵı ıssılıq sistemaları ıssılıq ásbaplarınan, trubalar hám qadaǵalaw basqarıw úskenelerinen ibarat. Íssılıq ásbaplarında (radiatorlarda) ıssı suwdiń temperaturası 70-950 S bolıwı támiyinlenedi.
Íssılıq sistemasınıń sxemaları tómendegilerge bólinedi:
Ashıq hám jabıq sistema.
Suwlı hám bug'li sistema.
Bir trubalı, eki trubalı hám kóp trubalı.
Oraylasqan ıssılıq támiynatı sisteması tiykarlanıp kuyidagi elementlerden: ıssılıq dáregi, ıssılıq tarmaǵı, qarıydarǵa kiriw jayı (vvod) hám jergilikli ıssılıq tutınıw sistemalarınan ibarat boladı. Íssılıq dárekleriniń qarıydarlarǵa salıstırǵanda jaylanishga qaray, ıssılıq támiynatı sistemaları oraylasqan hám oraylastırılmaǵan boladı.
Oraylastırılmaǵan sistemalarda ıssılıq dárekleri menen qarıydarlardıń ıssılıqtı qabıl etiwshi úskeneleri birden-bir bir apparatqa birlestirilgen boladı.
Oraylastırılǵan ıssılıq támiynatı sistemalarında ıssılıq dáregi hám qarıydarlardıń ıssılıqtı qabıl etiwshi úskeneleri bir-birine salıstırǵanda bólek, kóbinese uzaq aralıqta jaylasqan boladı hám derekten ıssılıqtıń qarıydarlarǵa uzatılıwı ıssılıq tarmaqları arqalı ámelge asıriladı. Oraylastırıw dárejesi buyicha ıssılıq támiynatı sistemaları tómendegi gruppalarǵa bóliniwi múmkin:
- gruppalı - ımaratlar gruppasınıń ıssılıq támiynatı ;
- rayon - bir neshe jay gruppalarınıń ıssılıq támiynatı ;
- qala - bir neshe rayondıń ıssılıq támiynatı ;
- qalaaro - bir neshe qalanıń ıssılıq támiynatı ;
Jabıq sistemalarda yaǵnıy ıssılıq dáreginen kiyatırǵan suw muǵdarı hám qaytıp ketip atırǵan suw muǵdarı birdey boladı, sebebi kóbinese suw kameralardan, armatura hám nasoslardan aǵıp ketiwi menen suw sarpı azayadı. Jabıq sistemalarda trubalar sanı eki bolıp, ıssılıq tasıwshı arqalı óz ıssılig'ini qurılmalarǵa bergeninen keyin stansiyaǵa qaytarılıwı kerek.
Jabıq sistemalarda qarıydarlardıń ıssılıq qurılmalarına berilip atırǵan suw tarmaq suvidan ıssılıq almastırǵısh járdeminde ajıratılǵan boladı. Nátiyjede qarıydarlarǵa joqarı sapalı ıssı suw beriliwi támiyinlenedi. Kemshiliklerinen biri bolıp, ayrıqsha ısıtǵısh ornatılıwı nátiyjesinde ıssılıq támiynatı sisteması quramalılasıp ketedi. Ísıtǵıshlarda hám ıssılıq qurılmalarında duz shókpeleri o'tirib qaladı. Íssı suw támiynatınıń jergilikli qurılmalarında tat basıw júz boladı.
Kondensatni qaytıwı ıssılıq támiynatın mudami bolıwlıǵı tarmaqtıń ekonomikasına úlken tásiri boladı. Eger sol kondensatni qaytıwı toqtap qalsa, ıssılıq dáreginen kiyatırǵan ıssılıqtı kem bolıwına sebep boladı. Qaytap atırǵan kondensatda xar qıylı mexanik qospalar bolmawi kerek. Kondensatlarning jıynalısı hám qaytıwı Ashıq hám jabıq sxemalar buyicha boladı. Ashıq sxemalarda kondensatni qarıydarlardan kondensatni ajıratıwshı úskenesindegi artıqsha basım esabına jıynaladı, sol kondensat jıynaw punktine keledi hám atmosfera menen bog'liv bolǵan bakda jıynaladı. Jıynaw punktine kondensat ulıwma kondensat trubası yamasa xar qıylı qarıydardan bólek kiyatırǵan trubalar arqalı keledi.
Kondensatni jabıq sxemalarda jıynawda, qarıydarlardan bakgacha hám olardan ıssılıq dáregige shekem bolǵan hámme uchastkalarda artıqsha basım tásirinde bolıwı hám basım 0, 005... den kem bolmawi kerek.
Tutınıwdan qaytatuǵın bug'ni kondensatlab ıssılıq derekke qaytarıwǵa úlken qıyınshılıqlar payda etedi. Uzlovoy noqatlar basım yerni grafik tómen biyikligine baylanıslı boladı. Qarıydarda bolsa kemnen-kem parıq etedi. Bunnan tısqarı uzulikli jumıs rejimi uzelli noqatlarda basımǵa baylanısadı. Úzilis payda etedi (buz'ladı ) kondensatlarni gidravlik esabın qıyınlastıradı. Sol sebepli de uzlavoy noqatlarda kondensatlangan puwni basımın baylanıstırıp turıw ushın klapnlar qoyılǵan bolıp klapnlar avtomatikalıq túrde basımlardı tártipke saladı.
Jergilikli ıssılıq támiynatı - bul kishi xalıq punktlerinde yamasa qaladan ajıratılǵan islep shıǵarıw kárxanaları, turar jay binalardıń ıssı suwǵa hám qizdırıwǵa bolǵan talapların qandırıw ushın yamasa jańa qurılıp atırǵan rayon aymaǵında ıssılıq dáregi retinde paydalanıwǵa mólsherlengen. Jergilikli ıssılıq támiynatında ıssılıq óndiriwshi qazanxonalarda shoyın seksiyalı, polat japsarlı, vertikal - gorizontal - cilindrik puw hám suw qızdırıw qazanları menen támiyinleniwi maqsetke muwapıq.
Oraylasqan ıssılıq tarmaqlarınan paydalanǵan halda ıssı suw menen kóplegen qalalardı támiyinlew, xalıq jasaytuǵınlıq hám jámáát ımaratları ushın halq talabı kúnden kunga jıldan jılǵa asıp baradı. Ulıwma ıssılıq energiyasınıń 20% - 40% ıssı suw ushın sarp etiw boladı. Jańa qurılıs ushın 40% quraydı. Íssı suw ushın oraylasqan ıssılıq dáreklerinen paydalanıw átirap ortalıqtı pataslantirishdan saqlaydı. Zamanagóy ıssılıq tayarlawshı derekler TES lar. RK rayoniy katelnilarga salıstırǵanda 90% ge shekem ıssı suw ushın ıssılıq energiyası tayarlab beredi. Íssı suw ushın derektiń jaylasıwı. Oraylasqan hám oraylashmagan bolıwı múmkin. Oraylashmagan ıssılıq tayarlawshı derekler suw tarqatgichlarga jaqın jaylasqan boladı. oraylasqan ıssı suwda bolsa qarıydarlardıń úlken gruppası ushın ıssılıq tarmaqlarınan TES lardan alınadı.
Sanaat kárxanaları ushın bolsa hár túrlı shárt sharayatlarda qabıl etiledi. Tiykarlanıp ekinshi ıssılıq dáreklerinen de qabıl etiledi.
Íssı suwning tutınıw qılıw tegis emes bolǵanlıǵı sebepli táwlik dawamında artıqsha suwning yig'uvchi baklarga saqlanadı, sebebi ıssılıq tayarlawshı dereklerden ıssı suw birdey kólemde o'zatilib turıladı.
Íssı suw qizdırıw sisteması hám hawa menen qizdırıw sistemasınıń tutınıwın mudamı buzib baradı. Íssı suwni jıynaw abanentlarda minimal hám maksimal tutınıw suw tarqatıwdı esaplab ıssılıq dáreginiń ıssılıq energiya menen támiyinlewdi jańalawtiradi. Íssı suw ushın ıssılıq energiyanıń sarp etiw bolıwı.

Úsh trubalı sistema sanaatda texnologiya islep shıǵarshiida ózgermeytuǵın suw sarpı isletilingende qollanıladı. Bunday sistemalar eki uzatıw trubaına yega. Bul trubalardıń birinen ıssılıq tasıwshı ózgermeytuǵın temperatura menen islep shıǵarıw apparatına hám ıssı suw támiynatı suw ısıtǵıshına baradı. Ekinshisidan yesa suw ózgeriwshen temperatura menen qizdırıw hám ventilyasiya sistemalarına jiberiledi. Sovigan suw yesa hámme sistemalardan bir ulıwma qaytarıwshı truba arqalı qaytıp ıssılıq dáregine keledi.

Tórt trubalı sistemalar.
Tórt trubalı sistemalar metall sarpı kóp bolǵanlıǵı ushın tek onsha úlken bolmaǵan sistemalarda, bınaǵa kirisiw túyinin ańsatlastırıw ushın isletiledi. Bunday sistemalarǵa ıssı suw támiynatı ushın suw ıssılıq derekiniń ózinde tayarlanadı hám bólek o'zatuvchi hám qaytarıwshı trubalar arqalı ıssı suw támiynatı sistemalarına beriledi. Qizdırıw hám ventilyasiya sistemaları ushın da bólek uzatıwshı hám qaytarıwshı trubalar isletiledi.

Aralas sistemalar.
Íssılıq dereki ıssılıq qarıydarlarınan uzaq aralıqta jaylasqan bolsa, ol halda aralas sistemanı qóllaw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Aralas sistema bul bir trubalı sistema menen eki trubalı sistemanı birgelikte isletiwden ibarat sistema bolıp tabıladı. Bul halda joldas qazanxona qurıw menen aralas sistemanı isletiledi. Íssılıq dáreginen joldas qazanxonagacha bir truba, joldas qazanxonadan keyin yesa eki trubalı sistema isletiledi.

1. Íssılıq dereki; 2. Íssılıq uzatıwshı ;
3. Abonentke kirisiw; 4. ventilyasiya kalloriferi;
5. Qizdırıw sistemalarınıń ıssılıq almastırgichi; 6. Qizdırıw pribori;
7. Íssı suw támiynatı ; 8. Qaytarıw trubası ;
9. I. S támiynatı suw isittichi; 10. Islep shıǵarıw apparatı ;
11. I. S támiynatı o'zatuvchi trubası ; 12. I. S támiynatı aylantıriwshı trubası ;
13. Kozonxona jayı ; 14. Qazan ;
15. Aylantıriwshı nasos ; 16. Hawa shıǵarǵısh.