28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari

Buxgalteriya ucheti schyotlarini ko’rinishi quyidagicha.
D-T Schyotning nomi K-T

Buxgalteriya hisobining har bir schyoti quyidagi maolumotlarni o’zida aks ettiradi:

• 
  Schyotning nomi;
  
• 
  Debet yozuv;
  
• 
  Kredit yozuv;
  
• 
  Oy boshiga qoldiq;
  
• 
  Oy davomidagi oborotlar;
  

Oy oxiriga qoldiq;

Salpdo-italyancha so’zdan olingan bo’lib, “qoldiq” degan maononi bildiradi. Schyotlarning debet va kredit tomonlaridagi oy davomidagi joriy yozuvlarning jami “oborot” deb ataladi.
Schyotlar buxgalteriya balansi moddalariga qarab ochiladi.
Buxgalteriya balansining aktiv tomonidagi (xo’jalik mablag’’lari joylashgan) moddalarga nisbatan ochilgan schyotlar aktiv deb ataladi. Buxgalteriya balansining passiv tomonidagi(xo’jalik mablag’’larini tashkil topish manbaalari joylashgan) moddalarga nisbatan ochilgan schyotlar passiv deb ataladi.
Esda tuting
Aktiv schyotlarning tuzilishi quyidagichadir:

• 
  aktiv schyotlarning boshlangich salpdosi schyotning debet tomonida ko’rsatiladi;
  
• 
  mablag’’larni ko’payishi schyotning debet tomonida aks ettiriladi;
  
• 
  mablag’’larni kamayishi schyotning kredit tomonida aks ettiriladi;  aktiv schyotlarning oy oxiriga qoldig’i schyotning debet tomonida ko’rsatiladi.
  

Debet tomonidagi yozuvlarning jami ( salpdodan tashqari) - debet oborot, kredit tomonidagi yozuvlarni jami -kredit oborot deyiladi.
Aktiv schyotlarni ko’rinishi quyidagicha.
Aktiv schoyt
Debet Kredit

’larning	mablag’
	-

Salpdo oy boshiga
mablag’ ’larning
ko’payishi(+) kamayishi( )
salpdo oy oxiriga
Aktiv schyotlarda oy oxiridagi qoldiqni topish uchun, oy boshiga bo’lgan qoldiqga debet oborot qo’shilib, kredit oborot ayriladi. Buni ushbu formula yordamida aks ettirishimiz mumkin: