29-mavzu: Transport tarmoq texnologiyalari

Intellektual tarmoq – bu yangi aloqa xizmatlarini taqdim etuvchi arxitekturaviy 
kontseptsiya bo`lib, quyidagi asosiy xarakteristikalarga egadir: 
- axborotni qayta ishlash zamonaviy usullaridan keng foydalanish; 
- tarmoq resurslaridan samarali foydalanish;
- tarmoq funktsiyalarining modulligi va ko`p maqsadliligi; 
- tarmoq funktsiyalarining modulligi va ko`p maqsadliligi vositalari orqali 
xizmatlarni ishlab chiqish va joriy etish integrallashgan imkoniyatlari; 

15 

- tarmoq funktsiyalarining xizmatlarga bog`liq bo`lmagan tarmoq 
interfeyslari orqali standartlashtirilgan bog`lanishi;
- abonentlar va foydalanuvchilar tomonidan xizmatlar ayrim atributlarini 
boshqarish imkoniyatlari mantiqni standartli boshqarish va boshqalar. 


Xizmatlar (Service) – bu tijorat taklifidir, u bitta yoki bir nechta asosiy (core 
features) va ko`p sonli yordamchi (tanlov bo`yicha xususiyat, optional features) 
xususiyatlar bilan xarakterlanadi.
Xizmatlarni taqdim etish qoidalarini aniqlashda quyidagi to`rtta “ishtirok 
etuvchi shaxslarni” ajratish lozim:

 

1. Intellektual tarmoq operatori - tarmoq taqdimlovchisi (Network 

Provider). 

 

2. Xizmatlar taqdimlovchisi (Service Provider) – operator bilan kontrakt 

tuzuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs. 


 3. Xizmatlar abonenti (Service Subscriber) - yuridik yoki jismoniy shaxs, IT 
operatori va/yoki xizmatlarni taqdimlovchi bilan xizmat uchun kontrakt tuzuvchi.


4. Xizmatlardan foydalanuvchi (User) – xizmatlar abonenti nomidan 
xizmatlardan foydalanuvchi ob`ekt (fizik shaxs yoki texnik qurilma). 
1.2-rasmda Intellektual tarmoqlda foydalanuvchi va xizmatlar abonentining 
o`rni ko`rsatilgan 

1.2-rasm. Intellektual tarmoqlda xizmatlarni taqdim etish elementar sxemasi 

16 
IT arxitekturasiga asos bo`ladigan talab bu xizmatlarni taqdim etuvchi 

funktsiyalarini kommutatsiya funktsiyalaridan ajratish va ularni turli funktsional 

quyi tizimlarga taqsimlashdir. Kommutatsiya funktsiyalari, an`anaviy 
tarmoqlardagi singari bazaviy aloqa tarmog`ida qoldiriladi, xizmatlarni boshqarish, 
yaratish va joriy etish funktsiyalari bazaviy tarmoqdan aloxida yaratilgan 
“intellektual” ustqurmaga chiqariladi, ustqurma bazaviy tarmoq bilan 
standartlashtirilgan interfeys orqali o`zaro bog`lanadi.
Umumlashtirilgan funktsional arxitektura intelektual tarmoqni amalga 
oshirish formulasini yaqqol namoyon etadi: 
INTELLEKTUAL TARMOQ = KOMMUTATOR + KOMP`YUTER 
Bu formulaga bir qancha yillar davomida xam kommutatsion uskunalar 
(KU), xam xisoblash texnikasini (XT) ishlab chiqaruvchilari intilishgan. Bu 
qonuniyat bo`yicha
KU ishlab chiqaruvchilari KUga sezilarli o`zgarishlar 
kiritmasdan yangi aloqa xizmatlarini operativ yaratish va joriy etishga imkon topishdi.

22-Mavzu:Mobil aloqa tarmoqlari tomonidan ko`rsatiladigan xizmatlar turlarini o`rganish.