3 – bosqich di-12-19 guruh talabasining operatsion tizimlar fanidan tayyorlagan mustaqil ishi Bajardi: Jurayev m qabul qildi: Qodirov b mavzu: Operatsion tizimlar reja

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI


KI FAKULTETI

3 – BOSQICH DI-12-19 GURUH

TALABASINING

Operatsion tizimlar

FANIDAN TAYYORLAGAN
Mustaqil ishi
Bajardi: Jurayev M


Qabul qildi: Qodirov B
Mavzu: Operatsion tizimlar

REJA:

1. 
   Operatsion tizimlarning jarayonlari boshqaruvini rejalashtirish parametrlari, rivojlantirish ko’rsatkichlari.
   

2. 
   Operatsion tizimlarning jarayoni rejalashtirish algoritmlari
   

3. 
   Jarayonlar o’zaro bog’lanishi algoritmlari (sinxronlashtirish)
   

4. 
   Sinxronlashtirish mexonizmlar jarayonlari
   

Operatsion tizimlarning jarayonlari boshqaruvini rejalashtirish parametrlari, rivojlantirish ko’rsatkichlari.

Jarayon - bu dasturda ko'rsatilgan amallarni bajaradigan dasturning bajarilishi. Uni dastur ishlaydigan ijro birligi sifatida aniqlash mumkin. OT protsessor tomonidan ishlatiladigan jarayonlarni yaratish, rejalashtirish va tugatishga yordam beradi. Asosiy jarayon tomonidan yaratilgan jarayon bola jarayoni deb ataladi.

Jarayon operatsiyalari PCB (Process Control Blok) yordamida osonlik bilan boshqarilishi mumkin. Siz buni jarayonning miyasi deb hisoblashingiz mumkin,

Jarayonlarni boshqarish jarayonlarni yaratish, rejalashtirish, tugatish va blokirovka qilish kabi turli vazifalarni o'z ichiga oladi. Jarayon - bu bajarilayotgan dastur bo'lib, u zamonaviy operatsion tizimlarning muhim qismidir. OT jarayonlarga axborot almashish va almashish imkonini beruvchi resurslarni ajratishi kerak. Shuningdek, u har bir jarayonning resurslarini boshqa usullardan himoya qiladi va jarayonlar o'rtasida sinxronlashtirish imkonini beradi.

Tizimning barcha ishlaydigan jarayonlarini boshqarish OTning vazifasidir. U jarayonni rejalashtirish va resurslarni taqsimlash kabi vazifalarni bajarish orqali operatsiyalarni boshqaradi.

PCB "Process Control Blok" degan ma'noni anglatadi. Bu har bir jarayon uchun Operatsion tizim tomonidan saqlanadigan ma'lumotlar tuzilmasi. PCB butun sonli jarayon identifikatori (PID) bilan aniqlanishi kerak. U barcha ishlaydigan jarayonlarni kuzatib borish uchun zarur bo'lgan barcha ma'lumotlarni saqlashga yordam beradi.

Shuningdek, u protsessor registrlari tarkibini saqlash uchun javobgardir. Jarayon ishlayotgan holatdan o'tganda va keyin unga qaytganda, ular saqlanadi. Jarayon holatga o'tishni amalga oshirishi bilanoq, ma'lumotlar OS tomonidan PCBda tezda yangilanadi.

Jarayonning asosan etti bosqichi mavjud:

Yangi: yangi jarayon ma'lum bir dastur ikkilamchi xotiradan/qattiq diskdan asosiy xotiraga/RAMga qo'ng'iroq qilganda yaratiladi a

Tayyor: tayyor holatda, jarayonni bajarishga tayyor bo'lgan asosiy xotiraga yuklash kerak.
Kutish: Jarayon protsessor vaqti va boshqa resurslarni bajarish uchun ajratilishini kutmoqda.
Bajarish: Jarayon bajarilish holatidir.
Bloklangan: bu jarayon kiritish-chiqarish operatsiyalari kabi hodisaning tugashini kutayotgan vaqt oralig'idir.
To'xtatilgan: To'xtatilgan holat jarayon bajarishga tayyor bo'lgan, lekin OS tomonidan tayyor navbatga qo'yilmagan vaqtni belgilaydi.
Tugatilgan: Tugatilgan holat jarayon tugatilgan vaqtni belgilaydi
Har bir bosqichni tugatgandan so'ng, barcha resurslar jarayon tomonidan ishlatiladi va xotira bo'sh bo'ladi.
Jarayon bu dasturda ko'rsatilgan amallarni bajaradigan dasturning bajarilishi deb ta'riflanadi.
Jarayonlarni boshqarish jarayonlarni yaratish, rejalashtirish, tugatish va blokirovka qilish kabi turli vazifalarni o'z ichiga oladi.
Jarayon arxitekturasining muhim elementlari: 1) Stak 2) Uyma 3) Ma'lumotlar va 4) Matn
PCB - bu jarayonni boshqarish blokining to'liq shakli. Bu har bir jarayon uchun Operatsion tizim tomonidan saqlanadigan ma'lumotlar tuzilmasi
Jarayon holati - bu jarayonning ma'lum bir vaqtdagi holati.
Har bir jarayon operatsion tizimda jarayonni boshqarish bloki bilan ifodalanadi, u vazifani boshqarish bloki deb ham ataladi.

Operatsion tizimlar va jarayonlarning ishlashini monitoring qilish jarayonlar va tizimlarni disk raskadrovka qilish, tizim resurslarini samarali boshqarish, tizim qarorlarini qabul qilish, tizimlarni baholash va tekshirish uchun zarurdir. Ushbu vositalar asosan ikkita asosiy toifaga bo'linadi: real vaqt va jurnalga asoslangan. Haqiqiy vaqtda monitoring vositalari tizimning joriy holatini o'lchash bilan shug'ullanadi va tizimning ishlashi haqida so'nggi ma'lumotlarni taqdim etadi. Jurnalga asoslangan monitoring vositalari tizimning ishlashi haqidagi ma'lumotlarni qayta ishlash va tahlil qilish va tizim ishlashi tendentsiyalarini topish uchun yozib oladi. Ushbu maqola Windows va Unix-ga asoslangan tizimlarda operatsion tizim va jarayonlarning ishlashini monitoring qilish uchun eng ko'p qo'llaniladigan vositalarning so'rovini taqdim etadi va real vaqt va jurnalga asoslangan ishlash monitoringining noyob muammolarini tavsiflaydi.

Kompyuter operatsion tizimlari o'z resurslarini doimiy ravishda kuzatib boradi. Tizimda jarayonlar asosiy resurs egalari bo'lib, ko'pchilik monitoring jarayonlar darajasida amalga oshiriladi. Ushbu ma'lumotlar operatsion tizimlar tomonidan xotirani samarali boshqarish, rejalashtirish, ko'p dasturlash va boshqa ko'plab muhim qarorlarni bajarish uchun ishlayotganda ishlatiladi. Bundan tashqari, unumdorlikni monitoring qilish tizimlarni ishlab chiqish va takomillashtirishda foydali bo'ladi va u kundalik ish paytida foydalanuvchini qo'llab-quvvatlaydi. Operatsion tizim va jarayon unumdorligi haqidagi yozuvlar tizimdagi o'zgarishlarni miqdoriy baholash va boshqa tizimlar bilan to'g'ri taqqoslash imkonini berish uchun ishlatilishi mumkin. Ular, shuningdek, shunga o'xshash tizimlarning ishlashini va kelajakda qanday turdagi samaradorlikni oshirishni taxmin qilish uchun ishlatilishi mumkin.

Ko'p sonli operatsion tizim va jarayonlarni kuzatish vositalari mavjud. Ushbu maqolada operatsion tizim va jarayon monitoringi uchun ishlatiladigan eng keng tarqalgan vositalarning so'rovi taqdim etiladi. Ushbu vositalar asosan ikkita asosiy toifaga bo'linadi: real vaqt va jurnalga asoslangan. Haqiqiy vaqtda monitoring vositalari tizimning joriy holatini o'lchash bilan shug'ullanadi va tizimning ishlashi haqida so'nggi ma'lumotlarni taqdim etadi. Jurnalga asoslangan monitoring vositalari tizimning ishlashi haqidagi ma'lumotlarni qayta ishlash va tahlil qilish va tizim ishlashi tendentsiyalarini topish uchun yozib oladi. Ushbu toifalarga qo'shimcha ravishda, ushbu so'rovda Windows-ga asoslangan vositalar va Unix-ga asoslangan vositalar ko'rib chiqiladi, chunki asboblar ushbu ikkita umumiy operatsion tizim turi uchun juda farq qiladi.

2. Real vaqt rejimida ishlashni nazorat qilish vositalari
Haqiqiy vaqtda monitoring vositalari joriy tizim ish faoliyatini kuzatish va ko'rsatish bilan bog'liq. Ular ma'lum bir omil bo'yicha ishlashni bitta raqam bilan umumlashtiradi. Odatda, ushbu vositalar ishlash ko'rsatkichlarini olish uchun operatsion tizimga o'rnatilgan tizim qo'ng'iroqlariga tayanadi. Ushbu qo'ng'iroqlar operatsion tizimga o'rnatilganligi sababli, ular tizimning ishlashiga, ba'zan sezilarli darajada ta'sir qiladi. Ularni o'zgartirish ham juda qiyin, chunki operatsion tizimning manba kodi odatda mavjud emas. Men keyingi bo'limlarda Windows va Unix tizimlari uchun eng keng tarqalgan operatsion tizim va jarayon samaradorligini nazorat qilish vositalarini tasvirlab beraman.

Ishlash monitori Windows uchun ikkinchi eng keng tarqalgan operatsion tizim ish faoliyatini nazorat qilish vositasidir. Ishlash monitori operatsion tizimlar uchun ham real vaqtda, ham jurnalga asoslangan ishlash monitoringi vositasi sifatida ishlaydi, shuning uchun ushbu bo'limda asbobning faqat real vaqt qismi batafsil ko'rib chiqiladi va ro'yxatga olish qismi keyinroq muhokama qilinadi.

Vazifa menejeri singari, Ishlash monitori tizim hisoblagichlarini olish uchun tizim qo'ng'iroqlarini amalga oshirish orqali unumdorlikni o'lchaydi, ammo Performance Monitor bu qo'ng'iroqlarni hisoblagichlarni jurnalga yozishni qo'llab-quvvatlaydigan ishlash kutubxonasi orqali amalga oshiradi. Vazifa menejeridan farqli o'laroq, Ishlash monitori faqat cheklangan to'plamdagi Vazifa menejeri foydalanadigan emas, balki real vaqt rejimida grafikdagi ulkan tizim hisoblagichlarining har qanday tanlovini kuzatish uchun interfeysni taqdim etadi. Hisoblagichlar protsessor vaqti, iplar soni, sahifa xatosi tezligi, xotira hajmi va jarayonlar uchun o'tgan vaqt kabi narsalarni o'z ichiga oladi. Xuddi shunday, iplar, protsessor, tizim, tarmoq interfeyslari, xotira, jismoniy disklar va boshqalarning holatini ta'minlaydigan hisoblagichlar mavjud. Ishlash monitoridan monitoring uchun mavjud bo'lgan batafsil ma'lumotlarning ushbu darajasi juda keng va Performance Monitorni Windows tizimining deyarli barcha qismlarining resurslardan foydalanish va ishlashini kuzatish uchun ideal qiladi.

3-rasmda ko'rsatilgan Ishlash monitorining asosiy oynasi real vaqt rejimida belgilangan tezlikda yangilangan barcha tanlangan tizim hisoblagichlarining grafigi. Ushbu displeydagi deyarli hamma narsani grafik yoki gistogramma bo'ladimi, ma'lum hisoblagichlarga tayinlangan ranglargacha sozlash mumkin. Grafik yangilanganda tanlangan hisoblagich uchun joriy o'qish va statistik ma'lumotlar ko'rsatiladi. Raqamli ma'lumotlarni ko'rsatish uchun bir vaqtning o'zida faqat bitta hisoblagichni tanlash mumkin, lekin bir vaqtning o'zida istalgan miqdordagi hisoblagichlarni grafikga kiritish mumkin.