3-kurs 211/1-guruh talabasi xudayberganov izzatbek allaberganovichning “Korxona iqtisodiyoti

2. Mahsulot rentabellik koeffitsienti korxonaning asosiy faoliyati qanchalik foydali ekanligini ko'rsatadi. Mahsulot rentabelligi operatsion foydaning ushbu mahsulotlarni ishlab chiqarishga sarflangan operatsion xarajatlarga nisbati sifatida hisoblanadi. Mahsulotning rentabellik koeffitsienti sifatida korxona faoliyatining asosiy va boshqa tarkibiy qismlaridan tashqari, sof foydaning umumiy tannarxga nisbati ham hisobga olinishi zarur bo'lgan hollarda qo'llaniladi. Mahsulotlarning rentabelligini hisoblash formulasi:
Mahsulot rentabelligi = ishlab chiqarishdan olingan foyda / ishlab chiqarish tannarxi
Mahsulot rentabelligi ko'rsatkichi mahsulotning ayrim turlarining rentabellik ko'rsatkichini ham o'z ichiga olishi bilan bir qatorda, u korxonaning sotish rentabelligi bilan ham o'zaro bog'liqdir.
Ayrim turdagi mahsulotlarning rentabelligini olish uchun ma'lum turdagi mahsulotni sotishdan olingan foydani uning tannarxiga bo'lish kerak. Xarajat narxiga qo'shimcha ravishda ushbu mahsulotni ishlab chiqarish (sotib olish) bilan bog'liq operatsion xarajatlar qiymatidan foydalanish mumkin. Ishlab chiqarish birligining rentabelligini hisoblash formulasi:
Ishlab chiqarish birligining rentabelligi =ma'lum mahsulotdan foyda / xuddi shu mahsulotning tannarxi.
Korxonaning sotishdan tushgan daromadi- korxonaning har bir pul birligiga qancha pul yoki kopek foyda tushishini ko'rsatuvchi koeffitsient. Sotishning rentabellik koeffitsienti foydaning daromadga nisbati (sof daromad).
Sotishdan olingan daromad = foyda / sotishdan tushgan daromad
3.Asosiy ishlab chiqarish fondlarining rentabelligi asosiy ishlab chiqarish fondlaridan (mashinalar, uskunalar va boshqalar) foydalanish samaradorligini ko'rsatish. Ko'rsatkich korxonaning balans foydasining (yoki sof foydasining) asosiy vositalarning qiymatiga nisbati sifatida hisoblanadi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining rentabelligi =Korxonaning barcha asosiy ishlab chiqarish fondlarining foyda / o'rtacha yillik qiymati.
Shuningdek, mavjud asosiy noishlab chiqarish fondlarining rentabelligi; ya'ni mahsulot ishlab chiqarishga jalb etilmagan mablag'lar (binolar, transport vositalari va boshqalar). Bu ko'rsatkich korxona balans foydasining (yoki sof foydasining) asosiy noishlab chiqarish fondlari qiymatiga nisbati sifatida hisoblanadi.
Asosiy noishlab chiqarish fondlarining rentabelligi = Foyda / yil uchun o'rtacha korxonaning barcha asosiy noishlab chiqarish fondlarining qiymati.
Ham asosiy ishlab chiqarish, ham noishlab chiqarish fondlarini hisoblash uchun aylanma mablag'lar (ishlab chiqarish + noishlab chiqarish + boshqa aylanma mablag'lar) rentabelligi formulasidan foydalaniladi.
Doimiy aktivlarning rentabelligi =Yil davomida foyda / o'rtacha barcha aylanma aktivlarning qiymati
Ushbu uch turdagi rentabellik moddiy, mehnat va moliyaviy resurslardan, shuningdek, tabiiy resurslardan foydalanish samaradorligi darajasini har tomonlama