3 laboratoriya ishi kesish jarayonidagi issiqlik miqdorini kalorimetrik usulda aniqlash

Rasm-1 Kalorimert kurilmasi

Keskich va qirindiga o‘tib ketgin issiqlik miqdori quydagi formula bo‘yicha aniqlanadi.

Bu yerda:
(6)
- qirindi va keskichning o‘rtacha temperaturasini grad.
sm- qirindi yoki detal tushgandan keyingi aralashma temperaturasi grad.
v - qirindi tushganga qadar suvning dastlabki temperaturasi grd .
Gv - klorimetrdagi suv mssasi .gr.
G - qirindi yoki qisqacha massasi.gr.
GH - qirindi yoki keskich materialining issiqlik sig‘imi , kall.
H- qirindi yoki keskichning dastlabki temperaturasi grad.
Q- qirindi yoki keskichga o‘tuvchi issiqlik miqdori.kall.
Gr - issiqlik qirindining issiqlik sig‘imi kal.


4. Ishning bajarish tartibi.

Ishni bajarishdan oldin nazariy qism mukammal o‘rganilib o‘qituvchi nzoratidan o‘tiladi va bajarish uchun ruxsat olinadi.

4.1. Kalorimetrga massasi aniq bo‘lgan suv quyiladi.(400...500gr). Kesish maromi normativlari bo‘yicha tanlangan doimiy kesish chuqurligi va surish qiymatlari asosida v_1­ ,v_{2 ,­}v₃ va v₄ tezliklarda zagatovkani bo‘ylama yo’nish ishi bajariladi. Zagatovka 1.....2 minut mobaynida yo‘niladi. Dastgoh to‘xtatilgandan so‘ng kalorimetrdagi suv unga tushgan qirindilar bilan aralashtiriladi va val suv massasining temperaturasi o‘lchanadi. O‘lchangan natijalar temperaturani tekshirish protokoliga tushiriladi.
4.2. Qirindi keskich va detal temperaturalarining kesish tezligiga bog‘liqlik grafigi quriladi , (2-rasm.) Ordinata o‘qiga qirindi keskich va detal temperaturalarining qiymatlari abtsissa o‘qiga esa kesish qiymatlari qo‘yiladi, (rasm 2).
Ordinata o‘qiga qirindi, keskich va detal temperaturalarining qiymatlari, abtsissa o‘qiga esa kesish tezligi qiymatlari qo‘yiladi. Xuddi shu ketma-ketlik asosida temperaturani kesish chuqurligi va uzatishlar miqdoriga bog‘liqligi aniqlanadi.
4.3. Kesish tezligi va temperaturalar orasidagi matematik bog‘liqlikni olish uchun grafik logorifmik koordinatalarda quriladi. Logorifmik kordinatalardagi bog‘liqlik to‘g‘ri chiziq bilan ifodlanadi. (3 rasm.) To‘g‘ri chiziqning obtsissa o‘qiga qiyalik burchagiga tangensial (1) formulasidagi kesish tezligining daraja ko‘rsatkichi xisoblanadi.
X = tg  u xolda
4.4. Ishlov berish sharoitiga bog‘liq bo‘lgan doimiy qiymati hamma tajribalarning o‘rtacha arifmetik qiymati sifatida aniqlanadi.