3 laboratoriya ishi. Temir yo‘l transportida poyezdlar xarakati va manyovr ishlarida qo‘llaniladigan tovushli va xavf signallari hamda maxsus ko‘rsatkichlari

Ikkilangan tortishda harakatlanganda 
Bitta qisqa 
Ikkita qisqa 
Ikkita uzun va ikkita qisqa 
Ikkinchi lokomotiv 
mashinistiga tortishni 
kamaytirish haqida 
talab ikkinchi 
lokomotiv 
mashinistiga tortishni 
Bosh lokomotiv mashinisti; ikkinchi 
lokomotiv mashinisti signalni takrorlaydi 
kuchaytirish haqida 
talab ikkinchi 
lokomotiv 
mashinistiga “Tok 
qabul qilgichni tushir” 
talabi 
Izoh. Poyezdning ikkilangan tortishda suruvchi lokomotivi bilan harakatlanganda 
ikkinchi lokomotiv mashinisti barcha signallarni suruvchi lokomotivdan so„ng takrorlaydi. Bu 
holda suruvchi lokomotiv mashinistining «Tok qabul qilgichni tushir» signalini uzatish tartibi 
AJ boshqaruvi raisi tomonidan o„rnatiladi.Radio aloqa mavjud hollarda poyezdlarning 
ikkilangan tortishda yokisuruvchi lokomotiv bilan harakatlanganida tovushli signallar 
mashinistlarning o„zaro so„zlashuvi bilan almashtirilishi mumkin. 

---

 Xabarlovchi signal - lokomotiv (motorvagon poyezdi)ning, o„zi yurar maxsus 
harakat tarkibining bitta uzun hushtagi, teskari yo„l bo„ylab harakatlanganda-bitta 
uzun, qisqa va uzun hushtagi quyidagi hollarda uzatiladi:
- 
poyezdning stansiyalarga, yo„l postlariga, yo„lovchi to„xtash punktlariga, tezlik 
kamaytirishlikni talab qiluvchi olib qo„yiluvchi yo„l signallariga, “S” signal belgisiga, 
yo„lning egri joylariga, tonnellarga, temir yo„l o„tish joylariga, yo„ldan olinuvchi 
drezinalar, ta'mirlash moslamalari, yo„l vagonchalariga va
boshqa 
yo„ldan
olinuvchi harakat birliklariga yaqinlashganida: 
- 
poyezdning ogohlantirishda ko„rsatilgan ish joylaridan avvalgi kilometrdan 
boshlab olib qo„yiluvchi signallar bor-yo„qligidan qat'iy nazar;
- 
signalchi uzatayotgan “Tok qabul qilgichni tushir” yo„l signali qabul 
qilinganda;
- 
yo„lda turgan odamlarga yaqinlashganda va “O„TY”AJ boshqaruvi raisi 
buyruqlarida ko„rsatilgan boshqa hollarda.
Poyezdning tuman, qor bo„roni va ko„rinishni susaytiruvchi boshqa noqulay 
sharoitlarda harakatlanganida xabarlovchi signal bir necha marta takrorlanadi.
Poyezd qabul qilinishi tufayli manyovrlarni poyezd tuzuvchilar, signalchilar va 
strelka posti navbatchilari xabarlovchi signal bo„yicha o„z uchastkalarida qabul 
qilinuvchi poyezd harakati xavfsizligi ta'minlanganligini tekshirish va unga ishonch 
hosil qilishi shart.
Hushyorlik signali lokomotiv (motorvagon poyezd), maxsus o„zi yurar harakat 
tarkibining bitta qisqa va bitta uzun hushtagi orqali uzatiladi va dambadam 
takrorlanadi:
- 
qizil chiroqli, shartli-ruxsat etuvchi signalli o„tish svetoforiga yaqinlashganda 
va keyinchalik blok-uchastka bo„ylab harakatlanganda;
- 
oq-oy chiroqli taklif etuvchi signalli kirish svetoforiga yaqinlashganda va 
poyezdni stansiyaga kirish signalining taqiqlovchi ko„rsatkichida yoki asosiy 
chiroqlarining o„chiq holatida qabul qilinishining boshqa hollarida;

---

- 
poyezdni teskari yo„l bo„ylab (bu yo„lda kirish signalining yo„qligida) qabul 
qilinishida. Bu signal poyezdning stansiya bo„g‟izi bo„ylab harakatlanishi mobaynida 
ham berilishi kerak.
Poyezdlarning ikki yo„lli uchastkalarining peregonlarida uchrashganida bitta 
uzun hushtak orqali xabarlash signallari uzatiladi: birinchichsi - qaramaqarshi 
poyezdga yaqinlashganda, ikkinchisi 
- qarama-qarshi poyezdning oxiriga 
yaqinlashganda.
Poyezdning yaqinlashishi haqida tovushli signallar quyidagilar tomonidan 
uzatiladi: peregonda - temir yo„llar va sun'iy inshootlar ko„ruvchilari, o„tish joylari 
navbatchilari, yo„l ishlari va kontakt tarmog‟i bo„yicha ishlar rahbarlari, yo„ldan 
olinuvchi ta'mirlash moslamalari va yo„l vagonchalarini kuzatuvchi ishchilar; 
stansiyada - signalchilar va kirish strelka post navbatchilari. Toq yo„nalish 
poyezdining yaqinlashishi haqida xabar bitta, juft yo„nalish poyezdining esa ikkita 
uzun tovushli signal orqali uzatiladi.
Signalchilar va kirish strelka postlari navbatchilari poyezd jo„natilish signalini 
eshitgach, bitta uzun tovushli signal beradilar.
“O„TY” AJ boshqaruvi raisi belgilagan ro„yxat bo„yicha yirik shaharlar va aholi 
punktlari, nazorat joylarda joylashgan stansiyalar va peregonlarda lokomotivlar 
(motorvagon poyezdlar), maxsus o„zi yurar harakat tarkibi tomonidan uzatiladigan 
tovushli signallar, lokomotivlarning poyezdlarda turtki tartibida harakatlanganda, 
odamlar yoki to„siqlarni bosib ketish xavfi tug‟ilganda hamda hushyorlik va xavf 
(trevoga) signallarini uzatish hollaridan tashqari vaziyatlarda past tovushda uzatilishi 
kerak.
Ushbu stansiyalarda poyezdlarning jo„natilishida, avtotormozlarni sinashda va 
depo yo„llari bo„ylab harakatlanganda lokomotiv (motorvagon poyezd), maxsus 
o„ziyurar harakat tarkibi hushtagi orqali signallar uzatilmaydi. Bunday stansiyalarda 
yo„lovchilarni 
poyezdlar 
jo„nash 
haqida 
ogohlantirish 
tartibi
“O„TY” AJ boshqaruvi raisi tomonidan o„rnatiladi.