3-Mavzu. Foydali qazilma konlarini yer osti usulida qazib olishdagi marksheyderlik ishlari va syomkalari haqida umumiy ma’lumot. Reja

Yer osti Vertikal syomkalari yer osti obyektlari va undagi punktlar o’rnini qabul qilingan balandlik sistemasida Z koordinatasini balandligini aniqlashga imkon byeradi. Yer osti Vertikal syomkasi quyidagilarni o’z ichiga oladi: kon ishlari gorizontiga yer yuzasidan koordinata Z ni uzatish (Vertikal bog’lovchi syomka), lahimlarda geometrik nivelirlash va qiyaligi 6°-8° dan katta bo’lgan lahimlarda trigonometrik nivelirlash bajariladi.
Kesma va qazish lahimlari syomkasi tabiiy sharoitlarda bajarilib odatda aniqligi kichik bo’lgan asboblar (bussol, uglomyer) yordamida bajariladi. Ularning natijalaridan grafik hujjatlarni to’ldirishda va ba’zi masalalarni hal qilishda foydalaniladi.
Kon lahimlarini o’lchash ishlari kon lahimlari konturini, zaboylarga yaqin joylashgan yer osti syomka punktlariga bog’lashga imkon byeradi. Shuning blan bir qatorda o’lchash natjalari, marksheyderlik chizmalarini to’ldirishda va qazib olish hajmini aniqlashda ishlatiladi.
O’lchash ishlarini bajarishda amaldagi marksheyderlik o’lchash ishlari yo’riqnomasi talablariga rioya qilish kerak.
Marksheyderlik ishlarini bajarishda asosiy talablardan biri o’z vaqtida nazorat va xatolikni vaqtida topib joyida bartaraf qilish hisoblanadi. Bunday nazorat dala nazorati deyiladi. Buning uchun ikki nuqta oralig’i eng kamida ikki marta o’lchanadi. Gorizontal burchak o’lchashda esa nazorat burchak o’lchanadi.