3-Мавзу. “Иқтисодий ислоҳотлар тамоиллари, стратегияси, босқичлари ва йўналишлари” мавзусидаги маъруза бўйича тақдимот

Йиллар	Хўжаликлар сони	Ер майдони, минг га	Хўжаликда банд бўлган ишчилар сони, минг киши	Бир хўжаликка тўғри келадиган
Бир ишчига тўғри келади-ган ўртача ер майдони, га
				ер майдони, га	ишчилар сони, киши
Биринчи босқич
1993	7630	70,6	29,0	9,4	3,8	2,43
1994	14236	193,1	58,4	13,6	4,1	3,31
1995	18085	264,6	94,0	14,6	5,2	2,81
1996	19307	294,7	102,3	15,3	5,3	2,88
1997	21416	413,3	134,4	19,2	6,3	3,07
Иккинчи босқич
1998	23048	446,5	163,1	19,4	7,1	2,74
1999	31090	665,7	176,5	21,4	5,7	3,77
2000	43759	889,6	294,9	20,3	6,7	3,02
2001	55445	1054,7	386,2	19,0	7,0	2,73
2002	72406	1367,7	505,9	18,9	7,0	2,70
2003	87552	2148,1	603,0	24,0	6,9	3,56
Учинчи босқич
2004	103921	2935,3	765,3	27,5	7,4	3,83
2005	125668	3775,3	954,2	30,0	7,6	3,95
2006	185492	4881,9	1396,8	26,3	7,5	3,49
2007	217095	5787,8	1621,4	26,7	7,5	3,56
2008	218645	5896,8	1710,2	27,0	7,9	3,44
2009	102081	5828,5	1521,6	57,1	14,9	3,83
2010	66134	5826,8	1338,9	88,1	20,2	4,35
2011	71030	5827,0	1305,1	82,0	18,4	4,46
2012	69184	5854,3	1305,1	84,6	18,9	4,48
2013	72329	5839,8	1349,9	80,7	18,7	4,32
2014	73411	5964,0	1382,8	81,2	18,8	4,31

Институционал ўзгаришлар ва бошқарувнинг маъмурий-буйруқбозлик тизимини тугатиш

• Институционал муҳитни шакллантириш.
• Бошқарув тизимини ислоҳ қилиш. Давлат бошқарув тизими. Банк тизими. Давлат солиқ тизими. Тармоқ ва соҳаларни бошқариш тизими.
• Бозор инфратузилмасини шакллантириш. Капитал бозорини шакллантириш. Пул, товар, меҳнат ресурслари ва ахборот айланиши.

Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётининг институционал таркиби

Ташқи иқтисодий фаолиятни эркинлаштириш

• Очиқ иқтисодий сиёсат олиб боришнинг ҳуқуқий институционал ва ташкилий негизларини яратиш.
• Кўп томонлама халқаро иқтисодий ҳамкорлик ташкилотлари фаолиятида қатнашиш. БМТ, ХВФ, жаҳон банки, ЕТТБ, ЕИ комиссияси ва б.
• Ташқи иқтисодий алоқаларни кенгайтириш ва хорижий сармоялар иштирокидаги корхоналарни барпо этишни рағбатлантириш.

Ўзбекистонда кўп укладли иқтисодиёт таркибига кирувчи хўжалик юритиш шакллари

• Акциядорлик жамиятлари (АЖ)
• Масъулияти чекланган жамият (МЧЖ)
• Қўшимча масъулиятли жамият (ҚМЖ)
• Қўшма корхоналар (ХИИК)
• Хусусий корхоналар
• Оила тадбиркорлиги
• Фермер хўжаликлари
• Деҳқон хўжаликлари
• Ширкат хўжаликлари (яйлов чорвачилигида)
• Нодавлат нотижорат ташкилотлар.
• Давлат унитар корхонлари
• Якка тадбиркорлик

Макроиқисодий барқарорлик (macroeconomic stability)– бу миллий валюта алмашув курсининг, солиқ ставкалари ва божхона божларининг ва бошқа хўжалик соҳаларининг баҳолардаги барқарорлигидир. Бу ишсизликнинг паст даражаси ва иқтисодий ўсиш ҳисобланади. Макроиқтисодий барқарорлик ҳокимиятининг кучайиши, жамият ҳаётининг ҳар бир жабҳаларида қонунларнинг сўзсиз амал қилиши ва мамлакат олтин-валюта захирасининг ўсиши орқали юзага келади.

Макроиқисодий барқарорлик (macroeconomic stability)– бу миллий валюта алмашув курсининг, солиқ ставкалари ва божхона божларининг ва бошқа хўжалик соҳаларининг баҳолардаги барқарорлигидир. Бу ишсизликнинг паст даражаси ва иқтисодий ўсиш ҳисобланади. Макроиқтисодий барқарорлик ҳокимиятининг кучайиши, жамият ҳаётининг ҳар бир жабҳаларида қонунларнинг сўзсиз амал қилиши ва мамлакат олтин-валюта захирасининг ўсиши орқали юзага келади.

Макроиқтисодий барқарорлик – “барқарор ўсиш” тушунчаси билан боғлиқ бўлиб, у давлатлар, иқтисодиёт секторлари ва инсонлар ўртасидаги янги шерикчилик алоқаларини шакллантириш асосида глобал ҳамкорлик механизми концепцияси ҳам ҳисобланади.

Ўзбекистонда ЯИМ ўсиш тенденциялари

1-босқич. ЯИМ ишлаб чиқариш ҳажмининг пасайиши (1991 – 1995 йиллар). Ушбу даврда ЯИМ ўртача 96 фоизни ташкил этган. Бу аҳоли реал даромадларига ҳам таъсир этган.

Аҳоли жон бошига реал ЯИМнинг пасайиш суръатлари

-40
-20

0
20
40
60
80
100
1991
й.
1992
й.
1993
й.
1994
й.
1995
й.
100
86
,
8
82
,
9
77
,
2
75
,
2
0
-
13
,
2
-
17
,
1
-
22
,
8
-
24
,
8
Аҳоли жон бошига реал ЯИМнинг ўсиш суръатлари (
%, 1991
й. нисбатан)
Қўшимча ўсиш

2-босқич. Иқтисодий ўсишни барқарорлашиш йиллари. Бу 1996 – 2003 йилларни ўз ичига олади.

2-босқич. Иқтисодий ўсишни барқарорлашиш йиллари. Бу 1996 – 2003 йилларни ўз ичига олади.

ЯИМнинг ўсиш суръатлари (барқарорлашиш йиллари)

80
85

90
95
100
105
110
115
1996
й.
1997
й.
1998
й.
1999
й.
2000
й.
2001
й.
2002
й.
2003
й.
101
,
7
105
,
2
104
,
3
104
,
4
103
,
8
104
,
2
104
104
,
2
83
87
,
3
91
,
1
95
,
1
98
,
7
102
,
8
106
,
9
111
,
4
ЯИМнинг ўсиш суръати (ўтган йилга нисбатан)
ЯИМнинг ўсиш суръати (
1991
йилга нисбатан)

3-босқич. Иқтисодий ўсишни юқори суръатларини таъминлаш йиллари. Бу 2004 йилдан, то ҳозиргача бўлган даврни ўз ичига олади.

3-босқич. Иқтисодий ўсишни юқори суръатларини таъминлаш йиллари. Бу 2004 йилдан, то ҳозиргача бўлган даврни ўз ичига олади.

Реал ЯИМнинг аҳоли жон бошига ўсиш суръатларининг ўзгариш динамикаси (барқарор ўсиш йиллари)

Айрим ривожланган мамлакатлар ва Ўзбекистон Республикасида 2009-2012 йилларда ЯИМнинг ўсиш суръатлари (олдинги йилга нисбатан фоизда)

Ўзбекистон ва дунё мамлакатларида ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсиш суръатлари, фоизда (Халқаро валюта фонди ва ЎзР Давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосида)

Инфляция даражаси (ўтган йил декабрига нисбатан %да )

2015 йил якунлари бўйича иқтисодий кўрсаткичлар

	2015 й.	2014 й.	2014 йилнинг январь-декабрь ойларига нисбатан фоизда
Ялпи ички маҳсулот	171369,0	144867,9	108,0
Саноат маҳсулоти	91705,3	75193,5	108,0
Қишлоқ хўжалиги маҳсулоти	42280,4	36957,0	106,8
Асосий капиталга киритилган инвестициялар	40737,3	33715,3	109,6
Қурилиш ишлари	25329,1	19779,3	117,8
Юк ташиш, млн. тонна	1534,0	1455,8	105,1
Йўловчи ташиш, млн. киши	7589,4	7321,3	103,6
Чакана товар айланмаси	71025,6	58643,4	115,1
Бандлар сони (минг киши)	13058,3	12818,4	101,9

Ўзбекистон Республикасида ялпи ички махсулот таркибида тармоқлар улуши (жамига нисбатан фоизда)

кейинги 10 йилда ялпи ички маҳсулотининг йиллик ўсиш
суръатлари 8 фоиздан юқори бўлмоқда;
аҳоли сони салкам 11 миллионга кўпайди ва 2015 йилнинг
1 январ ҳолатига 31,5 миллон кишини ташкил этди;
аҳолининг даромадлари 8,7 мартага ошди;
ялпи ички маҳсулоти 5 мартага;
“Ўзбек модели”га асосланиб олиб борилган ислоҳотлар натажасида мустақиллик йилларида мамлакат
2013 йилда ЖБ ва ХВФ нинг маълумотларига кўра харид қилиш
паритети бўйича 229 та дунё давлатлари ичида ялпи ички
маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича 70 ўринни ўринни эгаллаб
Турибмиз.

2015 йилда иқтисодий ривожланиш дастурининг макроиқтисодий кўрсаткичлари

2015 йилда иқтисодий ривожланиш дастурининг макроиқтисодий кўрсаткичлари

• 2015-йилда ялпи ички маҳсулот ҳажмининг ўсиш суръати 108 фоиз даражасида бўлиши кўзда тутилмоқда. Бу борада саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмининг 8,3 фоизга, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг 6 фоизга кўпайиши белгиланмоқда.