3-mavzu. O‘zgarmas tok elektr mashinalari. Asinxron va sinxron mashinalar. Reja
Download 0.74 Mb. Pdf ko'rish
|
3 mavzu
|
q.m
yakor chulg‘amlarida biroz bo‘lsa ham EYuK Ye
ni induksiyalaydi. Shu EYuK uyg‘otish chulg‘amlarida I u.q.m tokini hosil qiladi I u.q.m = , . . Ρ Υ Μ Κ Ρ Υ Κ + = + + Μ R R E R R R E R
bunda yakorning qarshiligi e’tiborga olinmaydi, chunki u uyg‘otish chulg‘amining qarshiligiga qaraganda ancha kichik bo‘ladi. I u.q.m. uyg‘otish toki magnit maydonini hosil qiladi. Ushbu magnit maydoni tomon yo‘nalanadi. Agar ular bir tomonga yo‘nalmasa, generator o‘z-o‘zidan uyg‘onmaydi va ishlay olmaydi. Bunday generator yakorini teskari yoki uyg‘otish zanjiridagi tokning yo‘nalishi
o‘zgartirishga to‘g‘ri keladi. Buning uchun uyg‘otish zanjirining yakor chulg‘amlariga ulangan uchlarini almashtirish kerak.
Uyg‘otish tokini hosil qiluvchi magnit maydonni qoldiq magnetizmning magnit maydoni tomon yo‘nalgan bo‘lsa, jami magnit maydoni va induksiyalanuvchi EYuK osha boradi. Bu jarayon uyg‘otish zanjiridagi kuchlanish induksiyalanuvchi EYuK ni muvozanatlagunga qadar davom etadi.. Ammo, magnit to‘yinishi tufayli kuchlanishning o‘sish jarayoni cheklangan bo‘ladi. Elektr mashinalarining xossalarini ularning xarakteristikalari yordamida oson tushunish mumkin. Bu xarakteristikalar mashinaga oid barcha kattaliklar o‘zgarmay turib, faqat ikki asosiy parametr o‘zgarganda ular orasidagi bog‘lanishni ifoda etuvchi egri chiziqdan iborat. Amalda generator uchun yakorning aylanishlar chastotasi o‘zgarmas, yakor uchidagi kuchlanish, yakor toki va uyg‘otish toki esa o‘zgaruvchan kattaliklar hisoblanadi. Parallel uyg‘otishli o‘zgarmas tok generatorini tekshirganda uning uchta asosiy xarakteristikasi olinadi. 1.
Salt ishlash xarakteristikasi. Ushbu xarakteristika yakor qismalaridagi kuchlanishning (yakorning tashqi zanjiri ochiq bo‘lganda) uyg‘otish tokiga qanday bog‘liq bo‘lishini ko‘rsatadi. Bunda, I
xarakteristikasining analitik ifodasi U=f(I Y ); I R =0; p=const. I R =0 bo‘lganda U=E bo‘ladi, binobarin E=f(I y ) bo‘ladi. p=const bo‘lganligi uchun E=cnF formulasini Ye=KF ko‘rinishda, Ye=f(I
ifodani
F=f(I Y ω
) yoki V=f(H) ko‘rinishda yozish mumkin. Bu esa magnitlanish xarakteristikasining analitik ifodasidir. Shunday qilib, salt ishlash xarakteristika-sining egri chizig‘i mashina magnit xossalari bilan belgilanadi. Uyg‘otish toki ko‘payganida EYuK ortadi. EYuK maksimal qiymatga erishgandan so‘ng uyg‘otish toki asta sekin kamaytira borilsa, uyg‘otish tokining avvalgi qiymatlariga to‘g‘ri kelganda hosil bo‘ladigan EYuK avvalgidan ortiqroq bo‘ladi. Mashina qutb va korpuslaridagi qoldiq magnetizm shunga sabab bo‘ladi. Odatda, nazariy salt ishlash xarakteristikasi ishlatiladi. Bu xarakteristika haqiqiy xarakteristikaning yuqori va pastki tarmoqlari o‘rtasidan o'tgan egri chiziqdir. Salt ishlash xarakteristikasi uch qismdan iborat. Birinchi qism
xarakteristikaning to‘g‘ri chiziqli boshlang‘ich qismidir. Bu qismda mashina hali magnit jihatdan to‘yinmagan bo‘lib, magnit induksiyasi ancha kam bo‘ladi. Ikkinchi qism xarakteristikaning egri chiziqli qismi bo‘lib, “tirsak” deb ataladi. Bu qismda mashina magnit to‘yinish arafasida bo‘ladi. Uchinchi qism xarakteristikaning yotiq va to‘g‘ri chiziqli qismlari bo‘lib, bunda mashina to‘yingan, ya’ni uyg‘otish tokining ortishi yangi magnit kuch chiziqlarini hosil qilmaydi. Nominal kuchlanishning ish qismi, albatta, xarakteristikaning egri chiziqli (tirsak) qismida bo‘lishi kerak, chunki bu holda kuchlanishini rostlash qulayroq.
Tashqi xarakteristika. Uyg‘otish zanjirining qarshiligi va aylanish tezligi o‘zgarmas bo‘lganida generator yakori qismalaridagi kuchlanishning yuklama toki bilan qanday bog‘langanligini ko‘rsatuvchi egri chiziq tashqi xarakteristika bo‘ladi:
Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|