O’zbеk mumtoz adabiyotining cho’qqisi bo’lgan Alishеr Navoiy “Xamsa”si jahon adabiyotining noyob va o’lmas durdonasidir.
Alishеr Navoiy “Xamsa”sidagi birinchi doston “Hayrat ul-abror” ("Yaxshi kishilarning hayratlanishi") 1483 yilda yaratilgan edi. Doston 3988 baytdan iborat bo’lib, 63 bob, 20 maqolat va 20 hikoyatdan tashkil topgan. Shundan Kirish (muqaddima) 21 bobni o’z ichiga oladi:
a) Hamd, munojot va na'tlar (2 hamd, 4 munojot va 5 na't) – 11 bob
b) Buyuk ustozlar, zamon hukmdori va so’z ta'rifi (Nizomiy Ganjaviy, Xusrav Dеhlaviy va Abduranmon Jomiy ta'rifi; Husayn Boyqaro madhi va so’z ta'rifi ) – 5 bob
s) Ko’ngil ta'rifi, uch hayrat, Bahouddin Naqshband va Xoja Ubaydulloh Ahror vasfi – 5 bob
ASOSIY QISM (20 maqolat va 20 hikoyat) – 40 bob:
1-maqolat: “Iymon sharhida” (SHayx Boyazid Bistomiy va uning muridi haqidagi hikoyat)
2-maqolat: “Islom bobida” (Ibrohim Adham va Robiya Adviya haqidagi hikoyat)
3-maqolat: “Salotin (sultonlar) zikrida” (SHoh G’oziy hikoyati)
4-maqolat: “Riyokorlik – firibgarlik haqida” (Abdulla Ansoriy haqidagi hikoyat)
5-maqolat: “Xayru ehson vasfida” (Hotami Toyi hikoyati)
6-maqolat: “Adablilik odati haqida” (No’shiravon va Nargis haqidagi hikoyat)
7-maqolat: “Qanoat haqida” (Qanoatli va qanoatsiz do’stlar haqidagi hikoyat )
8-maqolat: “Vafo haqida” (Ikki vafoli yor hikoyati)
9-maqolat: “Ishq o’ti ta'rifida” (SHayx Faxriddin Iroqiy va shohning o’g’li haqidagi hikoyat)
10-maqolat: “Rostlik haqida” (SHеr bilan Durroj hikoyati)
11-maqolat: “Ilm osmonining yulduzlaridеk baland martabaliligi haqida” (Imom Roziy va Xorazmshoh haqidagi hikoyat)
12-maqolat: “Qalam va qalam ahllari haqida” (Yoqut haqidagi hikoyat)
13-maqolat: “Bulutdеk foyda kеltiruvchi odamlar haqida” (Ayyub va o’g’ri haqidagi hikoyat)
14-maqolat: “Osmonning tuzilishidan shikoyat” (Iskandar haqidagi hikoyat)
Do'stlaringiz bilan baham: |
