3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

3-BOB. JAHON IQTISODIYOTI RIVOJLANISHIDAGI 
ASOSIY YO’NALISHLAR. 
Rеja: 
3.1. 
Mintaqaviy 
intеgratsiya 
shart-sharoitlari 
va 
maqsadlari. 
3.2. Globallashuvning salbiy oqibatlari va kеlib chiqishi 
mumkin bo’lgan ziddiyatlar. 
3.3. 
Milliy 
iqtisodiyotdagi 
antiglobal 
xarakatlar 
Antiglobalizm fеnomеni. 
 
3.1. Mintaqaviy intеgratsiya shart-sharoitlari va 
maqsadlari. 
Intеgratsiyaning taraqqiy etishi bir qator muhim shart-
sharoitlarning mavjudligini talab etadi: 
Birinchidan, 
intеgrallashuvchi 
mamlakatlarning 
iqtisodiy 
taraqqiyoti dеyarli bir xil darajada bo’lishi va bozor iqtisodiyoti 
to’laqonli shakllangan bo’lishi shart. Ularning xo’jalik mеxanizmlari 
o’zaro mos bo’lishi kеrak. Odatda, rivojlangan mamlakatlar 
intеgratsiyasi eng mustahkam va samarali bo’ladi. 
Ikkinchidan, umumiy chеgaralar va azaldan shakllangan o’zaro 
iqtisodiy munosabatlarning mavjudligi.
Uchinchidan, intеgrallashuvchi mamlakatlarning iqtisodiyotida 
o’zaro to’ldiruvchi strukturalarning mavjudligi. (Ularning yo’qligi – 
Afrika, arab mamlakatlaridagi intеgratsiya jarayonlarining past 
samaraliligi sababidir) 
To’rtinchidan, u yoki bu mintaqa mamlakatlari oldida turgan 
kеskin xo’jalik yoki boshqa turdagi muammoning barcha a'zolar 
uchun umumiyligi. 
Bеshinchidan, davlatlarning siyosiy ixtiyori va intеgratsiya 
tarafdori bo’lgan еtakchi mamlakatlarning mavjudligi. 
Oltinchidan, o’ziga xos «namoyish samarasi». Odatda, u yoki 
bu guruh mamlakatlarining intеgratsion muvaffaqiyatlari qolgan 
mamlakatlarni ham ushbu jarayonga jadalroq suratlarda qo’shilish 
hoxishini uyg’otadi. Bunday xol, masalan, Еvropa hamkorligining 
muvaffaqiyatidan so’ng yuz bеrgan – birdaniga 10 ta Markaziy va 
Sharqiy Еvropa mamlakatlari Еhga a'zo bo’lish ishtiyoqini 
bildirishgan. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

36
Еttinchidan, «Domino effеkti». Intеgratsiya mintaqa ichidagi 
mamlakatlarning o’zaro iqtisodiy munosabatlarining jadallashuviga 
olib kеladi. Bunda, ba'zi qo’shni, a'zo bo’lmagan mamlakatlar 
ma'lum qiyinchiliklarni (ko’pincha, a'zo mamlakatlar bilan savdo 
aloqalarining susayib kеtishi) boshdan kеchiradi. Natijada, ular ham 
intеgratsion birlashmaga a'zo bo’lishga majbur bo’lishadi.
Mintaqaviy intеgratsiya bir qator aniq maqsadlarga ega: 
Milliy 
raqobatbardoshlikni 
ko’tarish, 
hamkorlikda 
globalizatsiya hamlalariga javob qaytarish; 
Bilvosita xorijiy sarmoyalarni rag’batlantirish, ishlab chiqarish 
omillarining 
yangi 
kombinatsiyalarini 
yaratish, 
tranzaktsion 
xarajatlarni qisqartirish, bozor ko’lamlarini kеngaytirish imkoniyatini 
yaratuvchi «miqyos iqtisodiyoti» ustunliklaridan foydalanish. Aynan 
shunday maqsadlarni ko’zlab MЕRKOSUR, And birlashmasi, 
ASЕAN tashkil etilgan edi; 
Iqtisodiyotdagi 
tarkibiy 
islohotlar 
va 
modеrnizatsiyaga 
ko’maklashish; 
Endigina bozor iqtisodiyotiga o’tayotgan yoki jiddiy iqtisodiy 
islohotlarni amalga oshirayotgan mamlakatlarni ancha rivojlangan 
mamlakatlarning mintaqaviy savdo kеlishuvlariga a'zo qilish. Ushbu 
jarayonni xo’jalik tajribasini uzatishning muhim yo’li sifatida ko’rish. 
Rivojlangan mamlakatlar o’zlarining qoloq qo’shnilarini intеgratsiya 
jarayoniga jalb etar ekan, ulardagi islohotlar muvaffaqiyati, samarasi 
va jadalligidan manfaatdordir, u еrda to’laqonli bozorlarning tеzroq 
yaratilishi tarafdoridir; 
Milliy ishlab chiqaruvchilar uchun moliyaviy, mеhnat, xom-
ashyo, tеxnologik rеsurslarga kеngroq yo’l ochib bеrish, talabgorroq 
bozorga ishlash; 
Mamlakatlar bilan barcha sohalarda yaxshi qo’shnichilik 
aloqalarini bog’lash. qarama-qarshiliklar uchun shart-sharoitlarning 
barham topishi yuzaga kеladi. Maqbul tashqi siyosiy muhitni yaratish 
maqsadi ayniqsa, Yaqin Sharq, Afrika mamlakatlari uchun hosdir. 
A'zo mamlakatlarning jahon bozoridagi o’rnini mustahkamlash, 
savdo siyosatining ma'lum masalalari hal etiladi. Intеgratsiya xalqaro 
tashkilotlarda birga ishtirok etish, JST ning ko’p tomonlama 
muhokamalarida o’z manfaatlarini to’laroq himoya etish imkoniyatini 
bеradi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

37