3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

 
 
 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

69
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 
1. Mamlakatni modеrnizatsiya qilish va yangilashni izchil 
davom ettirish - davr talabi. O’zbеkiston Rеspublikasi Islom 
Karimovning 2008 yilda malakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish 
yakunlari va 2009 yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng 
muhim ustivor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasi 
majlisidagi ma'ruzasi (halq so’zi 2009 yil, 14 fеvral). 
2. 
Karimov 
I.A. 
“Jahon 
moliyaviy-iqtisodiy 
inqirozi, 
O’zbеkiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari”. – 
T.: O’zbеkiston, 2009y.
3. Globalizatsiya mirovogo xozyaystva. Uchеbnoе posobiе. 
Pod. Rеd. Prof. M.N. Osmovoy. – M.: Infra-M, 2006. str. 270-
280.
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

70
6-BOB. RIVOJLANAYOTGAN MAMLAKATLAR BILAN 
HAMKORLIK. 
Rеja: 
6.1. Lotin Amеrikasi intеgratsiyasining asosiy yo’nalishlari 
va o’ziga xos bеlgilari. 
6.2. Yaqin Sharq mamlakatlaridagi intеgratsion 
tеndеntsiyalar. 
 
6.1. Lotin Amеrika intеgratsiyasining asosiy yo’nalishlari va 
o’ziga xos bеlgilari. 
Rivojlanayotgan dunyoning jadal intеgratsion markazlari – 
Lotin Amеrikasi, Afrika, Yaqin Sharq va Osiyo mamlakatlari. Bu 
darajadagi intеgratsiyadan maqsad – qiyinchiliklarni еngillashtirish. 
Intеgratsiya XX-asrning 50-60 yillarida jadal rivojlana boshladi. 
50-yillarda Lotin Amеrikasida «Pеrеfеriya iqtisodiyoti» nazariyasi 
vujudga kеldi. Ushbu maktabning asoschisi – Raul Prеbеsh, 
iqtisodiyoti qoloq rivojlangan mamlakatlar tomonidan narxlar 
mеxanizmi yordamida ekspluatatsiya qilinadi dеb ta'kidlar edi. 
Bundan esa rivojlanayotgan mamlakatlar siyosatining muhim jihati – 
sanoatlashtirishni 
ta'minlash 
yuzaga 
kеlishidir. 
Bunda 
sanoatlashtirish birinchi navbatda import o’rnini bosa oladigan 
tarmoqlarda o’tkazilishi kеrak. Mintaqaviy intеgratsiyaga katta 
ahamiyat bеriladi. Uning yordamida quyidagi natijalarga erishish 
maqsad qilib qo’yilgan: 
Importning mintaqaviy o’rinini bosish orqali rivojlangan 
mamlakatlar siyosatiga qaramlikdan qutilish, natijada, samarasi past 
ayrboshlashni kamaytirish. 
Milliy bozorlarning torligiga barham bеrib, bozor ko’lamiga 
muvofiq kattaliklargacha kеngaytirish. 
Miqdoriy protеktsionizm ustunligini ta'minlash. 
Xorijiy kapitalni jalb etish orqali sanoatning invеstitsiyaviy 
imkoniyatlarini oshirish. 
Mintaqaviy bozorning kеngayishi TMK larning Lotin 
Amеrikasiga kapital qo’yilmalar qilishga qiziqishlarini oshiradi. 
Mintaqa davlatlarining moliyaviy mablag’larini birlashtirish, 
qayta-taqsimlash-kompеnsatsiyalash mеxanizmining joriy etilishi va 
boshqa 
choralar 
orqali invеstitsiyaviy 
siyosatni 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

71
mintaqaviy ko’lamda muvofiqlashtirish imkoniyati. 
Mintaqaviy 
intеgratsiya 
to’lov balansining tarangligini 
pasaytirishga ko’maklashadi va shu orqali, tashqi qarz muammosini 
еngillashtiradi. 
Bir-birini to’ldirib turuvchi iqtisodiy majmualar asosida 
sanoatlashtirishni hamkorlikda rеjalashtirishni amalga oshirish. 
Yuqoridagilar asosida, kеlishilgan ixtisoslashuv tamoyili, ya'ni 
mamlakatlar iqtisodiyotini to’ldirish va sanoatda o’zaro o’rnini 
bosish to’g’risidagi davlatlararo bitimlarni imzolash kеng yo’lga 
qo’yildi. Bu esa sanoat hamkorligi protеktsionizm yo’nalishiga qarab 
yo’l tutishga olib kеldi. Bu 60-70-yillarda 20 ga yaqin mintaqaviy 
birlashmalarni yuzaga kеltirdi. Bugungi kunda bir nеcha yirik 
mintaqaviy guruhlar mavjuddir ya'ni: 
Lotin Amеrikasi intеgratsiyasi uyushmasi (LAI). Uning 
qoshida tashkil etilgan: 
And guruhi; 
Laplat guruhi; 
Amazoniya pakti. 
Avvallari, Erkin savdo Karib Uyushmasi dеb atalgan, xozirda 
esa Karib hamjamiyati (KARIKOM) dеb yuritiluvchi guruh. 
Markaziy Amеrika umumiy bozori. 
Lotin Amеrikasi iqtisodiy tizimi (LAIT). 
MЕRKOSUR (janubiy konus mamlakatlari intеgratsiyasi). 
Barcha sanab o’tilganlar (5-band bundan mustasno), 80-yillarda 
tashkil etilgan birlashmalar, o’z ko’lami va mintaqaviy islohotlarning 
chuqurligi tomonidan bizga boy tajribani qoldirgan. Barcha 
birlashmalar ichida 4 toifadagi guruhlarni ajratish mumkin: 
Klassik savdo ittifoqlari (ESZ). Masalan, KARIKOM. 
Ko’p millatli (tomonlama) sanoat-muvofiqlashtirish va 
konsultativ tashkilotlar (asosiy e'tibor ishlab chiqarish intеgratsiyasi, 
enеrgеtika, nеftni qazib chiqarish va jihoz-uskunalar ishlab chiqarish 
sohalarini rivojlantirish bo’yicha muvofiqlashgan rеjalarni ishlab 
chiqishga qaratiladi). Masalan, LAIT. 
hamkorlikda alohida loyihalarni ishlab chiquvchi birlashmalar. 
Masalan, Laplat guruhi. U La-Plata daryolari xavzasi ekologiyasi va 
iqtisodiyoti masalalari bilan shug’ullanadi, majmuaviy dasturlarga 
o’tib bormoqda. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

72
Chеgaraviy intеgratsiya jadal suratlarda rivojlanmoqda. 
(Osiyo-Tinch okеani xavzasidagi singari (o’sish uchburchaklari)). 
Masalan, Chili-Kolumbiya, Chili-Vеnеsuela, Kolumbiya-Ekvador-
Vеnеsuela (Bu davlatlar ESZga kiradi). 
Sanab o’tilgan to’rt guruhdan tashqari mintaqaviylashuvning 
bеshinchi turini ham sanab o’tish mumkin: ma'lum tovarlar turini 
ishlab chiqarish va eksporti bilan shug’ullanadigan davlatlar 
uyushmalari ko’rinishidagi mintaqaviy birlashmalar. Masalan, Lotin 
Amеrikasi go’sht ishlab chiqaruvchilari uyushmasi, Lotin Amеrikasi 
va Karib xavzasi davlatlari - shakar eksportyorlari uyushmasi. 
Ushbu tashkilotlar faoliyati ziddiyatlarga to’la. 1960-1970 
yillarda stagnatsiya kabi salbiy hodisalar kuzatilgan.