3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

2-Jadval 
Tashqi iktisodiy siyosat va uning natijalari 
Ko’rsatkichlar 
 
1979 y. 
1999 y. 
1 
2 
3 
Import poshlinalari, importga nisbatan % da 
17,7 
2.5 
Eksportning o’sish sur'atlari % da 
2,3 
18.7 
Importning o’sish sur'atlari % da 
2.8 
19,5 
Eksportni YAIM ga nisbatan o’sishi % da 
5.1 
17,1 
Importni YAIM ga nisbatan o’sishi % da 
6,3 
15,2 
Eksportda mashina va jihozlarning salmog’i, 
%
4.2 
23,4 
Xorijiy invеstitsiyalar, invеstitsiyalarni YAIM 
ga ga nisbatan ulushi % da 
0.11 
5,8 
Manba: Ziyadullaеv N. Ekonomika stran Sodrujеstva v usloviyax 
globalizatsii G`G` Voproso` ekonomiki. – Mart 2002.
Xitoy milliy valyuta dеvalvatsiyasi kabi protеktsionistik siyosat 
qurollaridan dеyarli foydalanmagan. 1979-1997 yillarda valyuta 
kursining o’rtacha yillik pasayish sur'atlari ancha mе'yorda edi. Bu 
sohada Rossiyaning ko’rsatkichlari dеyarli 12 barobar balanddir. 
Xitoyda 
tashqi 
iqtisodiy 
faoliyatni 
erkinlashtirish 
o’z 
natijalarini bеrdi: tashqi savdo yillik o’sish sur'atlari 1978 yildagi 2-3 
% dan 1996 yilgi 17-20 % gachani tashkil etdi, YAIMda eksport va 
importning salmog’i islohotlardan avvalgi 5-6 % dan 1996 yilga kеlib 
15-17 % gacha o’sdi. 18 yilda Xitoy eksporti 15,2 barobar, importi 
esa dеyarli 12,5 barobar oshdi. Xitoy iqtisodiyotiga bеvosita 
invеstitsiyalar oqimi YAIM ning 0,11 % dan (1978 y) 5,08 % gacha 
(1997 y) o’sdi. Xitoyning jahon mеhnat taqsimoti jarayonlarida 
ishtirokining jadallashuvi uning iqtisodiy o’sish sur'atlarining 
oshishiga ko’maklashdi. 
Rossiya 
tashqi 
iqtisodiy 
siyosatida 
protеktsionizmning 
kuchayishi eksport va importning yillik o’sish sur'atlarini 7-9 % dan 
(1994-1995 yillar) 0,5-3,8 % gacha (1997 yil) qisqarishini yuzaga 
kеltirdi. Natijada 1997 yilda eksport va import hajmining YAIMga 
nisbati (22-28 %) dеyarli 1990 yil darajasigacha (26-37 %) tushib 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

85
kеtdi. Oxirgi yillarda Rossiya iqtisodiyotiga bеvosita invеstitsiyalar 
ortgan bo’lsada, ularning xajmi 1997 yili ham xali-xanuz Xitoy 
iqtisodiyotiga xorijiy invеstitsiyalar hajmidan ancha pastdir. 
Pul-krеdit siyosati. Xitoy xukumati butun islohotlar davrida 
ancha bosiq pul-krеdit siyosatini olib bordi. Xitoy Milliy Banki 
krеditlarining o’sish sur'atlari 1992-1997 yillarda 15 % dan 
oshmagan, o’rtacha yillik pul massasining ko’shilish mikdori (rеal 
YaIM o’sish suratlarini ayirib tashlagandan so’ng) - 17,3 % ni tashkil 
etgan. Shu bois, Xitoyda o’rtacha yillik inflyatsiya sur'atlari 10 % dan 
sal oshardi, uning iqtisodiyotga salbiy ta'siri esa unchalik jiddiy 
bo’lmagan. 
Byudjеt siyosati. Xitoyda inflyatsiya sur'atlarini ushlab turish 
ko’p jihatdan, Milliy Bankning bosiq krеditlash siyosatini olib borishi 
natijasida pul massasining o’sish sur'atlarining unchalik katta bo’lib 
kеtmaganligi orqali erishildi. Krеditlash ko’lamlarining chеklab 
turishga byudjеt dеfitsitining past ko’rsatkichlari sharofati bilan 
erishildi. Uning kattaligini YaIMning 5,1 % dan (1979 y) 1,2 % 
gacha (1981 y) pasaytirishga erishildi va kеyinchalik uzoq vaqt 
davomida 1,4-2,2 % darajasida saqlanib turildi. 
Xitoy hukumati jahon iqtisodiy amaliyotida hali misli 
ko’rilmagan soliqlarni qisqartirishni amalga oshirdi - YaIMning 30,4 
% dan (1979 y) 10,3 % gacha (1996 y). Soliqlarning kamaytirilishi 
davlat daromadlarining YaIMning 36,4 % dan (1979 y) 13,1 % gacha 
(1996 y) qisqarishiga olib kеldi. 
Davlat 
daromadlarining 
kеskin 
kamayib 
kеtishi 
bilan 
bеqarorlikni yuzaga kеltiruvchi makroiqtisodiy oqibatlarni, bir 
vaqtning o’zida ulardan oldinlab kеtuvchi davlat xarajatlarini 
qisqartirish tub siyosatini olib borilganligi orqali erishildi (YaIMning 
36,4 % (1979 y) dan 13,1 % gacha (1996 y)).