3 O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti
Download 1.38 Mb. Pdf ko'rish
|
qimmatli qogozlar qiymatini baholash
- Bu sahifa navigatsiya:
- Buzulmaydigan tovarlar bilan ta‟minlashga fyucherslar, pul shakllanishi va arbitraj
|
8.5-rasm F=E(S
1 )+ xavf (risk) uchun mukofot Ruxsat berish (qabul qilish)
Investorlar xavfga e‘tirozsiz (neytral) Xedjerlar sof qisqa holatga egalar. Olib sotarlar sof uzun holatga egalar Xedjerlar sof uchun holatga egalar. Olib sotarlar sof qisqa holatga egalar
Kutilayotgan gipoteza Normal deport Normal kontango Fyuchers bahosi F=E(S 1
F < E(S 1 ) F > E(S 1 ) 64
Buzulmaydigan tovarlar bilan ta‟minlashga fyucherslar, pul shakllanishi va arbitraj
Vaqt Faoliyat CF Faoliyat CF Hozir
1. Fyuchers shartnomani sotish 0 1. Fyuchers shartnomani sotib olish 0 2. Risksiz stavka bo‘yicha spot bahosini qarzga olish S 2. Tovarni qisqa sotish S 3. Spot bahosi bo‘yicha tovarni sotib olish - S
3. Risksiz stavka bo‘yicha ssuda - S t vaqtda 1. Tovarni olish, saqlash xarajatlarini to‘lash - Skt 1. Berilgan ssudani to‘lash 2. Fyuchers shartnomasi bo‘yicha ta‘minlash F 2. Fyuchers shartnomasi bo‘yicha ta‘minotni qabul qilib olish
- F 3. Qarzni to‘lash - S(1+r) t
3. Qarzga berilgan tovarni va saqlash xarajatlarini qabul qilib olish Skt
NCF F-S[(1+r) t - kt] > 0 S[(1+r) t + kt] – F < 0 Dastlabki tayanch ma‘lumotlar: F* = fyuchers shartnomasining nazariy bahosi; F = fyuchersning haqiqiy bahosi; S = tovarning spot bahosi; r = xavfsiz (risksiz) foiz stavkasi (yillik); t = fyuchers shartnomasining tugash muddati; k = zahiralarni saqlash xarajatlari, qulaylikdan sof daromad (spot narxidan % sifatida). Tayanch taxminlar: 1. Investor qarzga berishi qilishi yoki xavfsiz stavka bo‘yicha qarz olishi mumkin. 2. Tovarni sotib olish yoki qisqa sotish bilan bog‘liq transaktsion xarajatlar yo‘q. 3. ―Qisqa‖ sotuvchi qisqa sotuv munosabati bilan iqtisod qilingan saqlash xarajatlarining barchasini olishi mumkin. Bu arbitraj bir necha taxminlarga asoslangan. Birinchidan, investorlar bitta stavka – xavfsiz stavkasi bo‘yicha o‘zlashtiradilar va qarzga beradilar. Ikkinchidan, fyuchers kontrakti baholanmaganda, fyuchers kontraktining xaridori (arbitrajer) tovarning qisqa savdosini amalga oshirishi va saqlash xarajatlarini tovar egasi hisobidan qoplash hisobiga iqtisod qilishi mumkin. Bu taxmin qanchalik haqiqiy emasligiga bog‘liq holda narxlar chegarasi arbitrajning bajara olmaydigan chegarasigacha kengayadi. Agar fyuchers narhi bu chegaradan chiksa, 10.6-rasmda ko‘rsatilganidek, arbitrajning imkoniyatlari kelib chiqadi. Davlat xazinasidagi obligatsiyalar fyuchersi. SVOTda savdo qiluvchi davlat hisobidagi obligatsiyalar fyuchersi dastlabki, eng kamida 15 yil davomida avvaldan sotib olish imkoniyati bo‘lmaganda, yopilish muddati 15 yildan ortiq bo‘lgan har qanday davlat obligatsiyalarini ta‘minlashni talab qiladi. Har xil yopilish muddatiga va kuponlarga ega F=E(S
1 ) + хавф (риск) учун мукофот Агар F>F* Агар F 65
bo‘lgan obligatsiyalar har xil narhda bo‘ladi, SVOT uchun obligatsiyalar harakteristikasiga ularning bahosini taxrir qilish ishlari mavjud. Konversion faktorni o‘zicha hisoblash oson va taxminda ta‘minlash oyining birinchi kunida obligatsiyalarning qiymatiga asoslangan. Barcha yopish muddatlari uchun foizlar yillik 8% (yarim yillik qiyin foyiz sifatida). Quyida keltirilgan misolda kupo stavkali obligatsiyalar uchun konversion faktor 20 yillik yopilish muddatida 9% hisoblanadi. Endi davlat xazinasi obligatsiyalar fyucherslari uchun konversion omillarni hisoblashni ko‘rib chiqaylik. 20 yillik obligatsiyalarni 9 foizli kupon stavkasi bilan ko‘rib chiqamiz. Obligatsiyalarning nominal qiymati 100 dollarga va stavkasi 8% teng bo‘lsin. U holda obligatsiyaning keltirilgan qiymati quyidagiga teng bo‘ladi:
u kupon stavkasining ortishi, shu bilan birga qo‘yilgan obligatsiyaning yopilish muddati kattarishi bilan oshib boradi. Fyuchersning davlat hisobidagi obligatsiyalarini ta‘minlashga berilgan harakteristika (ya‘ni har qanday turdagi davlat obligatsiyalarini kontrakt talabini bajarish uchun qo‘yilaverilishi mumkin) fyuchers kontraktini sotuvchiga imtiyoz beradi. Albatta, konversion faktorlarni hisoblash maqsadida taxrirdan keyin obligatsiyalarning eng arzonlari qo‘yilishi mumkin. Ta‘minlashga bunday optsion fyuchers shartnomasida hisobga olinishi lozim. Davlat hisobidagi obligatsiyalar fyuchers shartnomasiga kiritilgan qo‘shimcha optsion ham mavjud bo‘lib, davlat aktsiyalari fyuchersi bozori kunduzi soat ikkida yopilishi fakt bo‘lgani bilan obligatsiyalarning sotilishi kunduzi soat to‘rtgacha davom etadi. Kech soat sakkizgacha sotuvchi obligatsiyalarni ta‘minlash haqidagi rejalarining kliring to‘lovi haqida e‘lon qilishi shart emas. Agar kunduzi soat ikkidan keyin obligatsiyalar narhi pasaysa, unda sotuvchi obligatsiyalarni bugan arzonroq sotishi haqidagi fikrining kliring to‘lovi haqida e‘lon qilishi mumkin. Agar narh pasaymasa, sotuvchi keyingi kunni kutishi mumkin. Bu optsion ―oldindan aytib bo‘lmaydigan o‘yin‖ (wild card play) deb ataladi. Xazina obligatsiyalar fyuchers shartnomasini baholash. Davlat xazina obligatsiyalar fyuchers shartnomasini baholash xuddi fond indeksida fyuchersni baholash shaklida amalga oshiriladi. Ya‘ni fond indeksining dividend daromadi urnida davlat xazinasi obligatsiyalarning kuponi turadi. Fyuchers shartnomasining nazariy qiymati quyidagiga teng:
Download 1.38 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|