3 variant avtonom xarajatlar multiplikatori. Iste’mol va jamg‘arish funktsiyasi. YaIm ni xisoblash usullari Javoblar Avtonom xarajatlarning har qanday o`sishi

m-mb=1-bn+1 , m(1-b) =1-bn+1 Hisob kitob natijalarini quyidagicha tasvirlaymiz: m = ( n+1) / (1-b)
b kasr son va bn+1 nolga juda yaqin bo`lgani uchun m = 1/ (1-b ) tenglik to`g`ri bo`ladi.
Avtonom xarajlar multiplikatori miqdorining katta yoki kichikligi budjet soliq siyosati samaradorligiga ta‘sir ko`rsatadi. Davlat o`z xarajatlarini oshirayotganda, yoki investitsiya xarajatlarini oshirish choralarini ko`rayotganda, bu xarajatlar jami talabni qancha miqdorga oshirib yuborishi mumkinligini hisobga olishi zarur.

2.
Gepotetik ma’lumotlar va grafiklarga tayanib iste’mol funktsiyasini yozamiz:

C = a + b x Yd , bu erda: a – avtonom xarajatlar; Yd – tasarrufidagi daromad (Yd =Y-T), bu erda: T – soliqlar; b – iste’mol hajmining tasarrufidagi daromadga bog’liqligini ifodalovchi koeffitsient, boshqacha aytganda iste’molga chegaralangan moyillik.
Demak, iste’mol hajmi avtonom iste’molga, tasarrufidagi daromad hajmiga va iste’mol hajmining tasarrufidagi daromad o’zgarishiga ta’sirchanligiga bog’liq.
Jamg’arish grafigini ham iste’mol grafigiga o’xshab algebraik ifodalash mumkin, ya’ni jamg’arish funktsiyasi quyidagi ko’rinishga ega:
S = -a + (1 -b) x Yd
Iste’mol va jamg’arish hajmiga tasarrufidagi daromad dinamikasidan tashqari quyidagi omillar, to’g’rirog’i bu omillardagi o’zgarishlar ham ta’sir ko’rsatadi:

1. 
   Uy xo’jaliklari daromadlari.
   
2. 
   Uy xo’jaliklarida to’plangan mulk hajmi.
   
3. 
   Narxlar darajasi.
   
4. 
   Iqtisodiy kutish.
   
5. 
   Iste’molchilar qarzlari hajmi.
   
6. 
   Soliqqa tortish hajmi.
   

Dastlabki besh omil ta’sirida iste’mol va jamg’arish grafiklari o’zaro teskari tomonga siljiydi. Bu besh omil ta’sirida joriy tasarrufidagi daromad tarkibida iste’mol va jamg’arish ulushi nisbatlari o’zgaradi. Soliqqa tortish darajasining o’zgarishi ixtiyordagi daromad hajmini o’zgartirgani tufayli uning ta’sirida iste’mol va jamg’arish grafiklari bir tomonga qarab siljiydi. Iste’mol funktsiyasini aniqlash borasidagi tadqiqotlar, uning hajmi shuningdek aholining daromadlari hajmi va to’plagan mulki ko’lamiga ko’ra tabaqalanishi darajasi hamda aholining soni va yoshiga ko’ra tarkibiga ham bog’liqligini ko’rsatdi.

3.
Yalpi ichki mahsulot (YaIM) milliy hisoblar tizimining markaziy ko'rsatkichi bo'lib, u ma'lum bir davrda mamlakat rezidentlari tomonidan ishlab chiqarilgan yakuniy mahsulot va xizmatlar qiymatini tavsiflaydi. YaIM ishlab chiqarish natijalarini, iqtisodiy rivojlanish darajasini, iqtisodiy o'sish sur'atlarini va hokazolarni tavsiflash uchun ishlatiladi. YaIM ishlab chiqarilgan mahsulot, ishlab chiqarilgan yakuniy mahsulot va xizmatlar ko'rsatkichi bo'lganligi sababli, u ishlab chiqarish jarayonida foydalaniladigan oraliq tovar va xizmatlar qiymatini o'z ichiga olmaydi, ya'ni. oraliq iste'mol qiymati.

YaIM yalpi asosda hisoblanadi, ya'ni. ishlab chiqarilgan mahsulotdan iste'mol qilingan asosiy kapital miqdorini chegirib tashlashdan oldin. Asosiy kapitalning iste'moli bu holda asosiy kapital qiymatining jismoniy va eskirish natijasida davr mobaynida pasayishi sifatida talqin qilinadi. YaIM ko'rsatkichining o'zgarishini sof ichki mahsulot deb hisoblash mumkin. Bu ko‘rsatkichni yalpi ichki mahsulotdan iste’mol qilingan asosiy kapital miqdorini ayirish yo‘li bilan olish mumkin.
YaIMni quyidagi uchta usulda hisoblash mumkin:

1. 
   yalpi qo'shilgan qiymat yig'indisi sifatida (ishlab chiqarish usuli);
   
2. 
   oxirgi foydalanish komponentlari yig'indisi sifatida (oxirgi foydalanish usuli);
   
3. 
   birlamchi daromadlar yig'indisi sifatida (taqsimlash usuli).
   

Da ishlab chiqarishni hisoblash YaIM sanoat yoki tarmoqlar bo‘yicha guruhlangan barcha rezident ishlab chiqarish birliklarining yalpi qo‘shilgan qiymatini yig‘ish yo‘li bilan hisoblanadi. Yalpi qo‘shilgan qiymat ishlab chiqarilgan mahsulot va ko‘rsatilgan xizmatlar qiymati (ishlab chiqarish) bilan ishlab chiqarish jarayonida to‘liq iste’mol qilingan tovar va xizmatlar qiymati (oraliq iste’mol) o‘rtasidagi farqdir.
Tovar va xizmatlarning bozordagi mahsulotini asosiy narxlarda yoki, agar buning iloji bo'lmasa, ishlab chiqaruvchilar narxlarida baholash tavsiya etiladi. Asosiy narx - mahsulot va xizmatlar uchun ishlab chiqaruvchi tomonidan olinadigan narx, mahsulotga to'lanadigan har qanday soliqlar bundan mustasno va mahsulotlarga subsidiyalar. Ishlab chiqaruvchi bahosi - ishlab chiqaruvchi tomonidan tovarlar va xizmatlar uchun olinadigan narx, shu jumladan mahsulot va import uchun to'lanadigan soliqlar va mahsulot va import uchun subsidiyalar bundan mustasno.