3. Y. Alimjonova a. Tо‘laganov

59
60

---

x
„„, m
u
s
II
l« xeatr «*,«... ™£™biT m«^
'„afas, ovoz, talaffuz, mantiq ustida ishlaiia .u 
elemsntlarta aloxida e’tibor karatmok darkor.
III bо‘lim
SО‘Z USTIDA ISHLASH. 
Sahka nutqi mashgulotining asosiy vazifasi aktyorga rol ijrosi 
jarayonidagi sо‘zni maxorat bilan berishga о‘rgatishdir. Sahna nutki 
mashg‘ulotlarida sо‘z, sо‘z birnkmalari, jumlalar, davhalarni birinchi 
shaxs nomidan aytiladigan hikoyalarni, nasriy »a she’riy monologlarni, 
dialoglarni, musikiy lavhalar va musiqiy kо‘rinishlarni ishlab, oxir- okibat 
mantikiylik va baliiy yaxlitlikka erishiladi. Sо‘z ustida ishlaganda oliy 
maksad, yetakchi xatti-harakat, konflikt va diqkat obyekti tushunchalarini 
b.ilish adohida rol о‘ynaydi.
OLIYMAKSAD. 
Oliy maqsad hakida tushuncha K.S.Stanislavskiy sistemasining eng 
muhim jihatlaridan biri xisoblanadi. Har qanday asarda ham muallifning 
orzu-umidlari, his-hayajonlari, xayotiy tajribalari о‘z ifodasini topadi. Asar 
ana shular asosida yuzaga keladi. Sahnada ^uvchining his-hayajoni, 
aytmokchi bо‘lgan fikri, orzu-umidlari, chekkan azob-ukubatlari va 
hursandchiliklarini yetkazib bera bilish <;pektaklning bosh vazifasi 
hisoblanadi. Mana shu dramaturg olga 9>rgan asarni barcha spektakllarini 
qamrab oluvchi istak asarning oliy maqsadi deb ataladi.
Talabalar asarning oliy maksadidan kelib chiqqan holda о‘zlariga 
parcha tanlaydilar. Bunda, tanlangan asar talaba qalbida koyaviy va badiiy 
jihatlari bilan chuqur iz qoldirgan bо‘lishi lozim.
Agar asarning oliy maqsadi ijrochi talabani xayajonlantirmasa, 
tо‘lqinlantirmasa u holda ijro shunchaki yengil-yolpi va kо‘r-kо‘ronalikdan 
nariga о‘tmaydi. Shu bois, talaba sahnaga chiqarkan sahna nutkidan 
navbatdagi imtihonni topshirish uchun ch,iqayapman, deb emas, balki 
meni tо‘lqinlantirgan, larzaga solgan, Men uchun eng aziz, eng mо‘tabar, 
yoxud men uchun haddan ziyod, muhim bо‘lgan voqeani domlalarimga, 
tomoshabinga gapirib berish uchun
62

---

43 
chiqaman»
1
- dsb о‘z oldiga maksad qо‘yishi lozim bо‘ladi. О‘ydagap 
narsapp rо‘sbga chiqishi uchun tanlanadigam parchaping mavzusi 
tinpkmchiga \am yaqin, muxim va zarur bо‘lishi lozim. Shuida 
bо‘lajak ijrochi - aktyorning dunyokarashn shakllanadi uning 
jamiyatda t\tajak о‘rni bslgilanib boradi. U uchup ijrochi-aktyorga о‘z 
xalki, о‘z vatani va zamopasining eng dolzarb masalalari, muammolari 
ijod manbayi bо‘lmogi darkor.