3 Yirtqich qushlarning yoppasiga qirilishi qur va kuropatka kabi qushlaniing kamayishiga olib keladi

+30°C; b - +7°C D) a - +23+25®C; b - +50®C

99. Askaridaning odam ichagidagi parazitlik qilishi bilan bog’liq munosabat ekologiyaning qaysi bo’limida o'rganiladi?

A) demokologiya B)auteko!ogiya

C) sinekologiya D) biogetsenologiya

II- SINF TBST SINOVI (39-63-BETLARDAN)

1 ,To’g’ri fikr berilmagan javobni toping.

A) harorat sutka davomida yil fasllari bilan bog'liq holda mavsumiy hamda geografik zonallik jihatdan o’zgaruvchan omildir

B) mo’tadil iqlimli mintaqalarning o’simliklari tilning uzun kunli davrlarida gullaydf.

C) fototropizm o’simlik organlarining yorug’lik tomonga o'sish orqali amalga oshadigan harakatlari sanaladi

D) cheklovchi omilning ta’sir kuchi har qancha o’zgartirilsa ham organizm hayot faoliyatiga ta’sir ko'rsatmaydi


2. Edafik omillarga quyidagilaming qaysilari kirmaydi?

A) namlik, zichlik B) mineral tarkibi

C) organik moddalar miqdori D) qiyalik tikligi


3. ToIerantlik zonasi organizm uchun quyi-yuqori chegaradan o’tib ketishi ta'sirida qanday holat yuzaga keladi?

A)o’lim-o’lim B)o’lim-hayot C)hayot-o’lim D)hayot-hayot

4. Evribiont nima?

A) chidamilik chegarasi tor bo’lgan organizmlar

B) biotic va abiotik omiilar yighndisi

C) chidamlilik chegarasi keng bo’lgan organizmlar

D) o’zgargan muhitga moslanish

5. Biotik omillar nechta giuoihga ajratiladi?

A)2 ta B) 3 ta D) 4 ta D) 5 ta

6. Quyidagi qaysi omillar nisbatan o’zgannas hisoblanadi?

l)Yeming tonish kuchi; 2)quyosh doimiyligi; 3)okean suvlarining tuz tarkibi; 4) atmosferaning xususiyatlari; 5)tuproq tarkibi;

6)harorat; 7)shamol; 8)namlik

A)4,5,6,2 B)8,7,2,3 C)l,2,3,4 D)l,4,6,8

7.0’simliklar hosildorligi tuproq tarkibida kam miqdorda bo’ladigan mineral moddalarga bog'liqligini kim aniqladi?

A)Yustus Fon Libix BjSukachev C)Tensli D)Aleksandr Gumbold

8. Abiotik omillar nechta guruhga bo’linadi?

A)2 ta B)3ta C)4ta D) 5 ta(:l ,# -0M +k

9. :Havo.harorati qayerda deyarli a^zganmaydil;:

A^kean qa’rida B)quruqlikda f C)tog’iikda I: D)g’orlar tubida va o’nnonlarda

Shamolning saibiy ta’siri qaysiibayvonlar uchua:xavfli hisoblanadi?

A)sichqon, burga B)zebra, arxar C)sug’ur, latcha D)podolariy, bo’rsiq

11. Organizmning yashab qolishini optimum chegarasidan eng ko’p og’adigan ekologik omil belgilaydi.

Yuqoridagi fikr haqida aysi javob to’g’ri emas?

A) Ekosistemaning kelajagini oldindan aytib berish uchun eng nozik va zaif jihatini aniqlash kerak

B) Bu cheklovchi qonun ta’rifi

C) Libixning nomi bilan bog’liq

D) maksimum qonun hisoblanadi

12 har bir turning tarqalish arealini belgilaydi?

A)ekologik nisha B)cheklovchi omil C)evribiontlar D)toleranlik

13. Kosmopolitlar nechtasi to’g’ri (1) va noto’g’ri(2) ko’rsatilgan?

a)pashsha; b)kolibri; c)suvarak; d)koala;e)burga; f)kalamush

A)l-2;2-3 B)l-3;2-3 C)l-2; 2-4; D)l-4; 2-2

14. Ekologik nisha nima?

A) tuming biotizim sifatida mavjudligini belgilab beruvchi barcha abiotik va biotik omillaming yig'indisi

B) populyatsiyaning biotizim sifatida mavjudligini belgilab beruvchi faqat biotic omillar yig’indisi

C) tur va urug’ning biotizim sifatida mavjudligini belgilab beruvchi barcha biotik omillamigina yig’indisi


Bilim


Harakat


Natija



B) l-b-4,5,6 Il-a-1,2,3, lIl-d-10,11, lV-c-7,8,9

C) I-a-4,5,6, II-b-1,2,3, III-c-10,11, lV-d-7,8,9

D) l-a-1,2,3, lI-b-4,5,6 III-c-7,8,9, IV-d-10,11


4-MAVZU: EKOSISTEMALARNING TARKIBIY QISMLARI

1. Hayotning turdan yuqori tuzilish darajasidagi biologik
sistemalar to'g'ri ko'rsatilgan qatomi aniqlang? 1. hujayra 2.

To'qima 3. Organ 4, Organism 5. Populatsiya 6. Biotsenoz 7,

Jamoa 8. Biogeotsenoz 9, Ekosistema
A) 1,2,3 B) 4,5,6

C)6,7,8,9 D) 1,2,3,4,5,6,7,8,9

2. Hayotning turdan yuqori tuzilish darajasidagi biologik
sistemalar noto’g’ri koVsatilgan qatomi aniqlang? I. hujayra 2,

To’qima 3, Organ 4. Organism 5. Populatsiya 6. Biotsenoz 7,

Jamoa 8. Biogeotsenoz 9, Ekositema

A) 1,2,3,4,5 B) 5,6,7

0 6,7,8,9 D)6

3. Ekosistemaning tarkibiy qismlari to’g’ri ko'rsatilgan qatomi
aniqlang? 1. Populatsiya 2. Biotsenoz 3. Ekotop 4. Bitop 5.

Klimatop 6. Mikroorganizm 7. Jamoa 8, Biogeotsenoz

A)3,4 B)2,4 C) 1.7.8 D) 5,6

4. Ekosistem|bing tarkibiy qismlari noto'gVi koVsatil^an qatomi

aniqlang'!’ l. Pbpuiatsiya 2, Biotsenoz 3.

Ekotop 4. Bitop 5; Kliniknp 6: Mikroorgahizm 7. Jamba 8.

Biogeotsenoz:

A)3,4...:i ,B)2.4 /0 1,3,5.6.7.8 D) 1.2.3

5/Tirik organiziijlar o'zhayoijfeoliyati dri|bmida mu|itnin0l#

abiotik shart-sharoiilari (a) ga o’z ta'sirini oTkazib (b)ga

o’zgailiradi. ff

1 ekosistema. 2.biogeotsenoz, 3.biotsenoz, 4.biotop. 5.ekotop,

6.kliinatop

A)a-4. b-5 B)a-2.b-l

C)a-6, b-3 D)a-5, b-4

6. Ekosistemaning abiotik muhitini tashkil qiluvchi tarkibiy
qism(lar)i to’g’ri ko'rsatilgan qatomi aniqlang? 1. 0’simlik 2.

Hayvon 3. Bakteriya 4. Zamburug’ 5. Bosim 6. Harorat 7. Tuproq

A) 1,2,3,4 B)7

C) 3,5,6 D) 1,2,3,4,5.6,7

7. Ekosistemaning abiotik muhitini tashkil qiluvchi tarkibiy
qism(lar)i noto’g’ri ko’rsatilgan qatomi aniqlang? I. 0’simlik 2.

Hayvon 3. Bakteriya 4. Zamburug’ 5. Bosim 6. Harorat 7. Tuproq

A)l,2,3.4 B)7

C) 4,5,6 D) 1.2,3,4,5,6,7

8. Ekotop (I), klimatop (II) va edofatop (III) larga mos bo’lgan
javobni aniqlang?

Ltuproq 2.havo 3.namlik 4.abiotik muhit 5. Harorat 6.yorug’lik
A) 1-4. 11-2,3,6, 111-1.5 B) I-l, 11-2,3,4,5, III-4
C) I-I.4,11-2,3. III-5.6 D) 1-4, 11-2,3.5,6. lll-l

9. Ekotop (1), klimatop (li) va edofatop (III) larga mos bo'lmagan
javobni aniqlang?

Ltuproq 2.havo 3.namlik 4,abiotik muhit 5. Harorat 6.yorug’lik

A) 1-4,5, 11-2,6, III-1.3 B) 1-1,4. 11-2,3.4,5, 111-1,6 C) 1-1, 11-4. 111-2,3.5.6 D) 1-4, 11-2.3.5.6, lll-I

Bilini Harakat


10. Ekotop (I) va biotop (II) larga tegishli bo’lgan javobni aniqlang?

Ltirik organizmlar tomonidan o’zgartirihnagan muhit 2.o’z tuprog’iga ega muhit 3.o’z iqlimiga ega muhit 4.tirik organizmlar tomonidan o’zgartirilgan 5. Ma’lum turdagi o’simlik va hayvon turlari yashaydigan hudud 6. Hali o’simlik va hayvon turlari yashamaydigan hudud

A) 1-2,3,4,5, 11-1,2,3,6 B) I-1,2,3,6,11-2,3,4,5 C) 1-1,6, 11-2,3,6 D) 1-1,5, 11-2,3,5,6

11. Ekotop (I) va biotop (II) larga tegishli bo'lmagan javobni aniqlang?

Ltirik organizmlar tomonidan o’zgartirilmagan muhit 2.o’z tuprog’iga ega muhit 3.o’z iqlimiga ega muhit 4.tirik organizmlar tomonidan o’zgartirilgan 5. Ma’lum turdagi o’simlik va hayvon turlari yashaydigan hudud 6. Hali o’simlik va hayvon turlari yashamaydigan hudud

A)I-2,3,4,5, 11-1,2,3,6 B) I-l,2,3,6, 11-2,3,4,5

C) I-l,4,6, 11-2,3,6 D) 1-1,2,5, 11-2,3,4,6

12. Ekotopga xos bo’lgan hudud (lar) ko’rsatilgan javobni aniqlang?

a) vulqon otilishidan hosil bo'lgan yangi hudud, b) tog’ jinslari ustida lishayniklar rivojlanayotgan hudud, c) suvi turib qolgangan ko’lmakda bakteriyalaming rivojlanishi, d) non ustida zainburug'laniing ko’payishi, e) yangi paydo bo'lgan korall orollari, f) ko’lga yangi baliq turlarini olib kelish.

A)a,e B)b,c C) d,f D) b,c,d,f

13. Ekotopga xos bo’lmagan hiidud (lar) ko’rsatilgaqi|avobni

.aniqlang? ||

d):Milqon otilishiiah hosii bo'lganyangi hudud, b) tof’ jinsliri ustida lishayriiklaij rivnilanayoigan hudud. c) sm i turiii qolgangan ko’lmakda bakier(yalaming rivojianishL d) non ustidq: zambunig’lariiing::ko’payishi, e) yangi |jaydo bo'lgairkorall orollari. 0 ko’lga yangi baliq tiH-larini oijb kelish.

A) a.e B)b.c.e C)a d,f D) b.c,d,f

14. Biotsenozning o’siinlik (a). bayvon (b), zamburug’ (c) va mikroorganizm (d) lariga xos javobni aniqlang? Lfitosenoz.

2.zoosenoz. 3.mikosenoz. 4,mikrobiotsenoz

A) a-1, b-2, c-4, d-3 B) a-2, b-l, c-3, d-4 C) a-l, b-2, c-3, d-4 D) a-4, b-3, c-2, d-l

15. Ekologik xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiluvclii ekosistemalaming funksional guruhlari to’g’ri ko’rsatilgan javobni aniqlaiig?

A) Produtsent, konsument. redutsent

B) ekotop. biotop, klimatop

C) barcha hayvon, xemosimezlovchi bakteriyalar

D) fitosenoz, zoosenoz

16. Trofik zanjirga xos bo’lgan javobni aniqlang?

A) Organik moddalami hosil qiluvchilardan iste’mol qiluvchilarga bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi

B) Organik moddalami iste’mol qiluvchilardan liosil qiluvchilarga bosqichina-bosqich modda va energiyani uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi

C) Organik moddalami iste'mol qiluvchilar bir-birlariga bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi organizinlar ketma-ketligi

D) Organik moddalami hosil qiluvchilar bir-birlariga bosqichma- bosqich inodda va energiyani uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi

17. Konsementlarga mansub bo’lgan qatorni ko’rsating'’


Natija





22) Yurak qorin chasida chala to'sid boMgan (a)va to’Iiq to'siq bo’lgan (B)va to’siqsiz (c) sovuq qonli organizmlami aniqlang

l)Tikandum 2)Qum bo’g”ma iloni 3) sariq ilon 4) triton 5) Salamandira 6) ko’jan 7) No”rka 8)Aligator, 9)timsoh

A) a)2 3 b)8 c)4 5 B) a)2 3 4 b)8 9 C)2 4 5 C) a) 2 b) 8 c) 4 5 D) a) 2 3 4 b) 8 9 c) 4

23) Riptilyalaming Anfibyalardan farqini ko’ rsating ?

A) Uch kamerali yurak

B) Qorinchasidan 3 ta qon tomir ketadi

C) Qorinchadan 3 juft arteriya boshlanadi

D) Sovuq qonli


3) Amyo’ba oziqni qaysi tuzilma yordamida qamrab oladi (a) va sitaplazmada nima tasirida hazim bo’ladi ? l)qoboq 2) sohta oyoq 3) og’iz teshigi 4) hazim shirasi 5) so’laf shirasi

A) a) 1 b ) 4 B) a) 1 b) 3 C) b) 4 a) 2 D) a) 4 b) 2

4) Hazim shirasi tarkibida qaysi moddalami parchalaydigan moddalar bo’ ladi ?

A) Oqsifyog’, uglerid

B) Suv , oqsil, miniral tuzlar

C) Oqsil nuklein kislata yog’ uglevod D ) Oqsil nuklein kislata yog’


24) Toshbaqada qorinchaning chp tomonidan (a) o’rtasidan (b) o”ng tomonidan qaysi qon tomirlar chiqadi? l)o’ngaorta raog’1 2) Chap arteria ravog’I 3) o’pka arteriasib A)a) I b)2c)3 B)a)2 b)3c)l

C)a)3b)2c)l D)a)12b)l c) 3


5) Polimerlami mona merlari bilan juftlang /
a)oqsil b) yog’ c) Uglevod d) nuklein kislata

2) Yog’ kislat 3) Gletsirin 4) Guliko’za
A) a) 1 b) 2 3 c) 4 B) a) 1 b) 2 c) 4
C) a) 1 b) 3 c) 4 D) a) 2 b) 3 c) 4


1) Amina kislata


25) Sudiralibyuruvchilaming qaysi o'rganlariga qanday qon oqadi

?

a) Miya b) Taloqc) o’pka l)Aralash 2) venoz 3) arteriyal A) a) 3 b) 2 c) 1 B) a) 3 b) 1 c) C) c) 3 b) 1 a) 2 D) a) 2 b) 3

c)l

26) Sudiralib yuruvchilaming sovuq qonli bo’lishiga sabab nima ?

A) Moddalar almashinuvida energiya kam ajralishi

B) Yuragi 3 Kameralilgi C) O” ng bo”lmachada veno’z qon oqishi D) Nafas olishda teri

ishtftok etishi 1


6) Bo’shliq ichlilarda tana bo’ shlig’1 qanday vazifani bajaradi A) lchak B) Oshqozon C) 0”pka D) Jlgar

7) Uch berk shohlangan o’rta ichak paydo bo’lgan hayvonlami ko’rsating (Tiplar) ?

A) Maluskalar B) To’garak chuvalchanglar

C) Yasi chuvalchanglar D) Halqalilar

8) Cho’chqa solitori qanday usulda oziqlanadi ?

A) Tana yuzasi orqali B ) Og'izorqali Qj Mahsus teshishikchalar orqali D) Oziqlanmaydi


l^) Evalutsiya ja^oonida issiq qonli organisanlar kelib , .idiiqi^iga hima shbab;:bo’ldi ? ■;;#

::^ 4T<^merali yurak ' B) qafas q|ish yuzasimng krnga i

|;Arterial:qon batamom venaiqonidan ajiralgaidigi D) Venaqoni

ii;' bo’lm£^Ugiiiiiii"iOf::-