3 Yirtqich qushlarning yoppasiga qirilishi qur va kuropatka kabi qushlaniing kamayishiga olib keladi

A)l,2,3,4 B)l,5,6,7 C)2,3,4,7 D)3,4,5,6

36. Inffaqizil nuri uchun xos bo’lgan xususiyatlarni aniqlang. a)eng ko’p to’lqin uzunlikka ega; b)odamni ko’zi ilg’amaydi; c)yerga yetib keladigan quyosh nurini foiz jihatdan ko'rinadigan nurdan yuqori hisoblanadi; d)uning ko’p yoki kain bo’lishi quyosh nurini qay holatda tushishiga bog’liq; e)to’lqin uzunligi 750 nm dan 100 nmga yetadi.

.A)a.b,c B)e,a,b,d C)e.c D)d,a,b


Bilim


liarakat


Nalija



4. Biologik progress (a) va regress (b)ga xos xususiyatlami belgilang?

I. individlaming o’z avlodlariga nisbatan yashovchanligini yuqori bo’lishi 2.individlaming o’z avlodlariga nisbatan yashovchanligini past bo’lishi

3.individlar sonini kamayishi 4.individlar soni ortishi 5.arealning kengayishi 6.arealning torayishi 7.yangi populyatsiyalaming paydo bo’lishi 8.yangi turlar va kenja turlaming paydo bo’lishi

A)a-1,4,5,7,8; b-2,3,6 B)a-1,4,6,7,8; b-2,3,5 C)a-1,4,6; b-2,3,5 D)a-1,5,7,8; b-2,3,5

5. Biologik progressga olib keladigan yo’nalishlami belgilang? Lmigratsiya 2.arogenez 3.filogenez 4.allogenez 5.katagenez 6.ontogenez

A)2,3,4,5,6 B)i,3,6 C)2,4,5 D)l,4,5

6. Aromorfozning vujuda kelishi bilan bog’liq evolutsion yo’nalishni belgilang?

A)aIlogenez B)arogenez C)katogenez D)idoadaptatsiya

7. Organik olamning paydo bo’lishi va rivojlanishining dastlabki bosqichlarida sodir bo’lgan yirik aromorfozlami aniqlang?

Lxordali organizmlaming paydo bo'lishi

2. ko’p huhayrali organizmlaming

3. fotosintez jarayonini amalga oshiradigan organizmlaming vujudga kelishi

4. jinsiy ko’payishning paydo bo’lishi

5. bir hujayrali organizmlaming paydo bo’lishi

6. ?i3^nbumg;laming paydo bo’lishi

A)i,3,5 B)2,3,4 C)3,4,5 ,D)1,2,3

|l Y^dagi eng d^tlal^i organizmlar uchun xos xususiygttlami |i ianiqlpg? ;|

Lipteratroforganizmlar 2.a^'totrdiorgapiziriiiar 3.^robfra^|

; blgan 4.anaerob i&fas olgan |;;

• 5.kislorod bilan nafas nafas olgan

A)l,3,5 B)2,3,5 C)2,4,5 D)l,4,5 #

9. Evalutsiyaning qaysi harakatlantiruvchi omili natijasida dastlabki fotosintezlovchi organizmlar vujudga kelgan?

A) yashash uchun kurash

B) irsiyat va o'rgamvchanlik

C) suniy tanlanish

D) tabiiy tanlanish

10. Eukariot organizmlaming vujudga kelishiga nima sabab bo’lgan?

A) jinsiy ko'payishning vujudga kelishi

B) anaerob organizmlaming vujudga kelishi

C) aerob organizmlaming vujudga kelishi

D) jinssiz ko’payishning vujudga kelishi

II. Geteratrof oziqlanuvchi xivchinlilardan bo’shliqichlilarni paydo bo’lishi progressning qaysi yo’nalishiga misol bo’ladi?

A)arogenez B)allogenez

C )katogenez D)umumiy degeneratsiya

12. Quyidagilami juftlari bilan inoslang?

Larogenez 2.allogenez 3.katogenez

a-tuban tomonga harakat b-yuksalish, rivojlanish c-o’zgacha, boshqacha rivojlanish

A)l-a; 2-b; 3-c B)l-b; 2-c; 3-a C)l-a; 2-c; 3-b D)l-c; 2-b; 3-a

13. Organik olam ida biologik progress va biologik

regress muhim o’rin tutadi?


A)gametogenez B)ontogenez C)filogenez D)arogenez


14. Hayvonot dunyosidagi aromorfozlami belgilang?

Larterial va venoz qonining aralashishi 2.jabralaming paydo bo’lishi 3.o’pkalaming paydo bo’lishi 4.o’mrov suyagining paydobo’Iishi 5.yurakning paydo bo’lishi

6.mimikriya xodisasi 7.maskirovka xodisasi 8,nerv sistemasining paydo bo’lishi

A)l,2,3,5 B)2,3,4,8 C)!,4,5,7 D)2,3,5,8

15. 0’simliklar olamidagi aromorfozlami belgilang? Lpisilofitlaming qumqlikka chiqishi 2.fillaforaning qumqlikka chiqishi 3.o’simliklaming shamol yordamida changlanishi

4.yopiq umg’lilaming paydo bo’lishi 5.o’simliklaming hashoratlar yordamida changlanishi 6.spora bilan ko’payishdan umg’ orqali ko'payishga o’tishi

A)l,3,4 B)l,4,6 C)2,3,5 D)2,4,6

16. Aromorfoz qaysi sistematik birliklaming paydo bo'lishiga sabab bo'ladi?

Loila 2.tur 3.urug’ 4,bo’lim 5.sinf 6.tip

A)l,2,3 B)3,5,6 C)4,5,6 D)l,3,5

17. Idioadaptatsiya organizinlaming muayyan ekologik muhitga moslanish imkonini berganligi sababli nima deyiladi?

A) Biokimyoviy differensiatsiya

B) Morfologik differensiatsiya

C) Fiziologik differensiatsiya

D) Ekologik differensiatsiya .

Xusu^ mosJlljsh nima deyiladi?-:t l';;

"A)Idid||lp^si>l|f§) Arainorfbz ||:

C)Degeneratsiya D)Duplikatsiya 1;!

19. OTpnizm tuzihshimng soddalashuVii;)iisQ|iga ampflga oshadigan biologik progress yo’naiishi nima deyil^t?

A)allogenez B)aromorfoz

C)katogenez D)idioadaptatsiya

20. Qaysi organizmda regressiv metamorfoz uchraydi?

A)ko’l baqasi B)assidiya

C)kora!l aspidi D)belyanka

21. Biologik progressning qaysi yo’nalishi o’z ahamiyati

yo’qotgan organlaming tabiiy ravishda yo’qolishiga olib keladi?

A)umumiy degeneratsiya B)aromorfoz C)idioadaptatsiya D)allogenez

22. Bir hujayrali suvo’tlaridan to gulli o’simliklar paydo bo’lishi nima deyiladi?

A) o’simliklar ontogenezi

B) o’simliklar filogenezi

C) o’simliklar gametogenezi

D) o’simliklar metomorfozi

23. Qaysi erada fotosintezni amalga oshira oladigan bakteriyalar va ko’k yashil suvo’tlarining qadiingi vakillari bo’lgan sodda organizmlar vujudga kelgan?

A)paleozoy B)proterazoy C)arxey D)inezazoy

24. Quyidagi aromorfozlami paydo bo’lgan eralari bilan moslang? a-arxey b-proterazoy c-paleozoy d-mezazoy

Lhaqiqiy o’simliklar vujudga kelishi

2.ko’p hujayrali suvo’tlarining paydo bo’lishi


Bilim


Harakat


Nadja



D) fiziologik etiologik biokimyoviy morfologik lOTranspitasiya bu

A) gaz almashinish B) suv buglatish C) suv so'rilishi D) BvaC javoblar to'gri


11 .Urug'i tinim davriga ega bo'lgan bir yillik o'simliklar

A) efemeroidlar B) edafotoplar C) ekotoplar D) efemerlar


12. Piyozboshi, tugunagi, ildizpoyasi tinim davriga ega bo'lgan

o'simliklar

A) efemeroidlar B) edafotoplar C) ekotoplar D) efemerlar

13. Qaysi orgonizmlar tanasidagi suv kamayishi natijasida anabioz holatga o'tadi?

A) flinariya, batsidiya, manna

B) gnu ,yomg'ir chuvalchangi, porfira

C) filafora , usneya , nosorog D)balsidiya , usneya , ulva

Sutka davoinida yil fasllari bilan bog’liq holda mavsumiy hamda geografik zonallik jihatdan o’zganivchan omil ga xos belgilar nechta?

n)0” C dan pastlasa suv muzlaydi; m) u tirik organizmlar tanasining 66,6%ini tashkil etadi; l)sianobakteriyalaming issiq suv lia\zalarida yashashi; k)kserofitlar ushbu omil kam bo'lgan muhitda o'sadi; j)fototaksis u bilan bog'liq

A)1 ta B)4 ta C)3 ta D)2 ta

14. Gtioterm^isuv manbasidaharorat? "C A)24 B)40 Cj-Qi^:D)l5^ 2T

15. Quyidagilardan |pykilpter|i (a) va gomoyotenn(b) bayvonlarga jijraiing.' .

l)skat; 2)&bra; ;3)k^’lbuqa; 4)dik-dtk: 5)aspid; 6)kutora; i;;; 7)gomotsby; ^jpovituxa; 9)scinga; I0)assi3iyu "

A)a-10, 5; b-6,3 B)a-3,1, 6; b-2,7

C)a-5.7; b-4,2 D)a-1.9; b-4,8,7

16. Quyidagilardan fiziologik(I). inorfologik(II) va biokimyoviy(III) moslanishlami ajrating.

a) o’simliklaming muzlashida himoyalovchi vosita borligi;

b) urug’ning tinim davrini o'tashi; c)kaktus bargining tikonga aylanishi: d)transpiratsiya; e)sitoplazmaning ivib qohnasligi uchun o'siinlikning moslanishi; f)lishayniklarda anabioz holat; g)turkiston archasining yerbag'irlab o’sishi

.'Xil-a^e; ll-g,c; lll-b,f B)I-d,b; Il-g,c; Ill-e,a C)l-g,c,f; ll-b.g,c lll-d,a D)l-f,b; Il-c; lll-d,e

17.Sovuq sharotlardagi o’siinliklaming qor bilan qoplanishi nimaga sabab bo'ladi?

A)sovuq olib, havo isigach qurib qolishiga Bjbarglari va poyasi suv bilan ta'ininlanishiga

C) sovuq ta’siridan himoyalanishiga

D) sovuq ta’sirini kuchayishiga

418.Kovul...

A)efiiner B)goinoyoterm Obargi buralgan D)bo’yi past

19. Quyidagilar orasida inoslanishiga ko’ra “ortiqchasi”ni lanlang. A)yumronqoziq B)tipratikan C)ko’rshapalak D)ping\in

20. Muz kristallari hosil b o’lishiga yo’l qo’ymaydigan murakkab organik modda qaysi?

A)glitserin B)glikoprotein Oglikolipid D)glukoza


21. U nimaki, askarida uchun gidrostatik skelet sanaladi?

A)suv B)kutikula C)solishtiima issiqlik D)muvozanat

22. Sporalar unib chiqishi uchun o’ta zarur bo’lgan omilga xos ma’lumotlar nechta?

n)nasos o'simliklar uchrashi; m)molodilodagi qalin barglar;

s) qurg’oqchilikda yozgi uyquga ketishi; p)qushlaming mgratsiyasi;

t) kungaboqaming quyosh tomonga qarabburilishi; r)yaylov o’simliklarining yostiq hosil qilishi; j)qushlaming issiqqonli bo’lishi; f)kitda teriosti yog’ bo’lishi

A)3 ta B) 2 ta C)4 ta D)6ta

23. Quyidagilar orasidan efemeroidlami ajrating,

l)gulsafsar; 2)qirqquloq; 3)achambiti; 4)lola; 5)yantoq; 6)g’umay; 7)kartoshka; 8)baliqko’z; 9)machin; 10)topinainbur

A) 3,6,7,8 B)l,2,3,4 C)2,4,7,10 D)8,9,I0,2

24. Sahro kalamushida suv tanqisligiga qanday moslanish bor?

A)su\ni zahiralash B) suv buglanishini kamaytirish

C)suv yo’qotilishiga fiziologik chidamlilik D) A va B


25. Lemur...

A) suv tanqis davrda uyqu holatga o'tadi

B) tungi hayot tarziga o’tadi Oyer osti suvlariga yo’l ochadi

D)yog’ shaklida zahiralaydi

26. Etologik moslanish jihatidan uzoq joylarga inigratsiya qiladigah: hayvonlar^ xosbo'lmagan ma'luraotiu loping.

A) asosSii o’tlar bilan oziqlanadi -

B) oldingi va orqa oyoqlar son nisbati ij;

C) taiia inassasiniiig anclia qisqhni yo’qptganda iiv mayjud bo’lsa

. darrovtiklaylolachj. .. '^'v y.;,, ■ D)faot.'''

harakatlanislii orqali o’zlari uchuh quiay yashasli joyini tanlaydilar

27. Quruqlikdagi eng minimal harorat ? "C A)-70 B)-50 0 -80 D)-40

28. To’g’ri ma’lumotlami aniqlang.

1) dengizdagi minimal harorat chuchuk suvdagi minimal haroratdan yuqori hisoblanadi,

2) organizmlar uchun o'rtacha haroart 0 dan 50 C oraIig’ida bo’ladi, 3) geothennal buloqlarda maxsiinal haororat +70 ga teng, 4) dengiz va chuchuk suvdagi maxsiinal liarorat teng bo’lishi mumkin, 5) cho‘l o'simliklarining urug‘lari, qizib yotgan tuproqqa bardoshlidir, 6 ) tulenlarning hayotiy faoliyati 0°C dan +2°C da kechadi

A) 2,4,6 B) 1,5,2 C)4,3,5 D) 1,2,3


29.SUV organizindagi issiqlik muvozanatini ushlab turishi bilan bog’liq to’g’ri jarayonni toping,

A) moddaning organizm bo‘ylab harakatlanishida ishtirok etadi

B) Solishtirma issiqlik sig‘imi, issiqlik o'tkazuvchanligi yuqori

C) to‘qimalaming qizib ketishining oldiri oladi

D) B,C


30.Etologik moslanishlar (a) va Suv tancis davrni anabioz holatida o‘tkazish (b) uchun hosjavoblami loping.

A) a- antilopalar, sayg‘oqlar, b- Tana m£ssasining ancha qismini yo‘qotish va suv mavjudligida uni lez tiklash

B) a- Tungi hayot tarziga o‘tish- Toshbaqa , b- Efemeroidlar


Bilim


Harakat


Natija





1. Tirik organizmlaming fiziologik yoki biologik ko’rsatgichlarini muayyan va doimiy darajada avtomatik tarzda saqlash xusiyasti nima deb ataladi?

A) 0’z-o’zini boshqarish B) Gameostaz

C) himoya funksiyasi D) barchasi

2. Xloroplastlar nima ta’sirida sitoplazmadagi joyini o’zgartiradi? A) yorug’lik B) harorat

C) suvli eritma D) quyosh nuri

3. Bakteriya, bir hujayrali hayvonlar, bir hujayrali suvo’tlar va yuksak o’simliklaming jinsiy hujayralari uchun tashqi omillar ta'siridao’zgarishi .... deyiladi

A) taksis B) metamorfoz

C) ko’payish D) T.J.Y

4.Sodda hayvonlarning nerv sistemasiga xos ta'rifhi toping

A) hayotiy jarayonlari nerv, gumoral, immun sistemalar orqali boshqariladi

B) nerv sistemasi bo'lmaydi, tashqi muhit bilan aloqasi hujayra ichidagi suyuqlik orqali gumoral boshqariladi

C) gumoral sistemasi bo’lmaydi, tashqi muhit bilan aloqasi hujayra ichidagi suyuqlik nerv sistemasi orqali boshqariladi

D) T.J.Y

5.Nerv sistemasi filogenezining birinchi bosqichi qaysi organizmlarda paydo bo’lgan?

A)Bo’shliqichlilarda B) yassi chuvalchanglarda

C) molluskalarda D) halqali chuvalchanglarda

6.3.Stvol tipidagi nerv sistemasi nerv sistemasi filogehezining n^hanchi bb^ichi? - ''l..,,:;

J|) birinchi B) ikkitichi C) uchinchi D) oxirgi bosqtchi

;:|7.NerV|itvoE.5a|M or|ani^ uchun xQs(a) va nimalar orq|i|'" |i

tutashaM(bi'''^|!P' |l i|i 'iipri

A) a- kiprikli chuvalchanglar b-halqa nerv tolalari |f

B) a - kiprikli chuvalchanglar b-ko’ndalang nervlar 1

C) a- halqali chuvalchanglar b- halqa nerv tolalari

D) a- kam tukli chuvalchanglar b- ko'ndalang nervlar

8,So’rg’ichli va tasmasimon chuvalchanglaming nerv sistemasi uchun xos ta’riflami toping

I .tanasining oldingi tomonida bir juft nerv tuguni 2. tanasining oldingi tomonida ikki juft nerv tuguni 3.halqum atrofi nerv halqasi mavjud 4. halqum atrofi nerv halqasi mavjud emas

5. tanasining oldingi va keying tomonida oltita nerv stvoli mavjud

6. tanasining oldingi va keying tomonida to’rtta nerv stvoli mavjud.

A) 1,3,6 B)2,4,6

C) 1,3,5 D) 1,4,6

9. To’gorak chuvalchanglar nerv stvolining tananing qaysi qismida joylashgani yaxshi rivojlangan?

A) yelka va qorin tomonida ikki jufti

B) yelka va oldingi tomoni ikki jufti

C) oldingi va keying tomoni bir jufti

D) yelka va qorin bir jufti

10. Nerv sistemasi filogenezining uchinchi bosqichida qanday shaklli nev sistemasi hosil bo’!di?

A) zanjir B) to’rsimon C)tizimcha D) halqa shaklli

II .Sakkizoyoqning bosh miyasi uchun hos ta'rifni toping


shidan ^


A) Qizilo’ngach atrofida joylashgan oldingi(bosh) nerv

tugunlaridan hosil bo’lgan gangliylaming o'zaro birikishidan

B) Halqum atrofida joylashgan oldingi(bosh) nerv tugunlaridan
hosil bo’lgan gangliylaming o’zaro birikishidan

C) Tananing oldingi va keying tomondagi uch juft nerv tugunining qo’shilishidan

D) T.J.Y

12. Nerv sistemasi filogenezining to’rtinchi bosqichida qaysi tip uchun xos nerv sistemasi hosil bo’ldi?

A) Bosh skeletlilar B) xordalilar

C) Bo’g’imoyoqlilar D) sutemizuvchilar

13. Tuban xordalilarda nerv nayi(a) qaysi nerv sistemasini va undan chiquvchi bir qancha nervlar(b) qaysi nerv sistemasini hosil qiladi?

A) a- periferik b- markaziy B) a- vegetativ b- somatik C)a-markaziy b-periferik D) a-simpatik b-parasimpatik

14. Baliqlar va amfibiyalaming bosh miyasi uchun umumiy bo’lmagan ma'lumotni aniqlang.

1. bosh miya 5 ta bo’limdan iborat 2.miyachasi yaxshi rivojlangan

3. miyachasi yaxshi rivojlanmagan 4.oldingi miya yarimsharlari mavjud 5.nerv sistemasi naysimon 6. Orqa miya umurtqa kanali ichida

A) 1,5,6 B) 2,3,4

C)l,2,6 D) 1,3,4

15. Qushlarning qaysi xususiyatlari uiaming bosh miyasi yaxshi rivojlanganligidan dalolat bera^. , .

1 .xulq atvorining murakkablashmaa^ucliib harakatlanjshi 3.nasli 1 i j^hun-qayg'urishm^tiktining mav^udligi 4.issjqqonli hayvom d%nlipf'' f

I I' Dp,3 ?

16. Qushlarnjng n^y sistemasfning qaystqismmi satlh katta(a) va f qaf si qismi 5ilxshf l|vojlangan(b)

A) a- oldingi miya yarimsharlari b- o’rta miya va oraliq miyaning ko’rish do'mboqlari

B) a-oldingi miyayarimsharlari b-miyacha va oraliq miyaning ko'rish do'mboqlari

C) a- oldingi miya yarimsharlari b- o’rta miya va oraliq miyaning do’mboqosti sohalari

D) a- orqa miya b- o’rta miya va oraliq miyaning ko'rish do’mboqlari

17.0’simliklarvazamburug’lar gumoral boshqarilishi qaysi biologik moddalar orqali amalga oshirilishini toping.

A) fitogarmon, alkaloidlar B) fitoaleksin, alkaloidlar

C) kasntofil, ksantoprotein D) barchasi

18.tirik organizmlarda sodir bo’ladigan fiziologik jarayonlar

yagona mexanizm orqali amalga oshadi

A) nerv B) gumoral

C) neyrogumoral D) immun

19.0rganizmda himoyalanish xususiyatlarining mavjudligi ulaming evolutsiya jarayonida qaysi hususiyatlarini amalga oshishiga imkon beradi?

A) oziqlanish va ayirish

B) yashab qolish va ko'payish

C) harakatlanish va oziq axtarish

D) nafas olish va qon aylanish

20.1mmunitet hayvonlarda nima orqali (a) va o'simliklar va zainburug'larda nima orqali(b) ta'minlanadi

A) a-immun tizimi b- fitonsid va antibiotiklar


Bilim


Harakat


Nalija



4. Quyidagilardan qaysi biri to’g’ri fikmi inkor etadi?

A) qarag’ayda bargi og’izchalari chuqur joylashgan, mumsimon kutikula bilan qoplangan

B) sahro baqasida nafas teshiklarini klapanlar bilan yopilish moslanishi bor

C) yomg’ir chuvalchangi suv tanqisligida uxlaydi

D) suv tanqisligida archada barglaming so’Iinqirab turishi kuzatiladi

5. Noqulay sharoitda hayotiy jarayonlarini vaqtinchalik to’xtata oladigan o’simliklar?

A)funariya, parmeliya B)kovul, palma

C)monster, giasint D)agava, molodilo

6. Moslanish turiga ko’ra kserofitlar nechta guruhga ajratiladi?

A) 2ta B) 3ta C) 4ta D)ajratilmaydi

7. Quyidagilardan to’g’ri bo’lmaganini ajrating.

1 )hasharotlarda suvsizlikka moslanish ayirish mahsulotlarining maksimal suvsizlanishi; 2)efemerlar noqulay davmi umg’ holatda o’tkazadi; 3)kana suv tanqis bo’lsa uxlaydi; 4)tipratikan suv tanqis bo'lgan tungi hayot tarziga o’tadi; 5)kalamushda tuya kabi yog’ zahirasi bor

A) 5 B) 1 C)3 D)to’g’ri javob yo’q

8. Nima uchun siydik kislotani organizmdan chiqarib yuborish ucliun sLiv deyarli talab qilinmaydi.

A) zaharli B)suvda yomon eriydi

C) so’ngi mahsulot D)suvda yaxshi eriydi

9.Sakspvul va archa uchun uratimiy xususiyat ?

A) ^rglarning;inayda qipiqsit^hbo'lislii 1;:

B) ignabarg hqsil qilishi:' : ;

Cjyashash muhiti

D;) namlikka talabi

10. Fiziolbgik adaptaisiyalar sbhini topilig. n)migrntsiya qilish; l)qalin jun; m)glikoproteinlar bo'lishi; s)liayvonlar tanasidan issiqlik ajralishi; t)4 kamerali yiirakning tana haioratiga bog’liqligi; x)modda!ar almashinuvi jadalligining glitseringa bog'liqligi; z)termoregulyatsiya teridagi qon tomirlar kengayishi va torayishi bilan bog'liq;

A)2 ta B) 3 ta C) 4 ta D) 1 ta

11. Mliz kristallari natijasida...

A) hujayra membranasi shikastlanadi

B) luijayra nobud bo'ladi

C) hujayra o’z holatini yo'qotadi

D) barchasi

12. Parazitlar soni bilan yog’ingarchi!ik miqdorini qanday umumlaslitirish inumkin?

A) ikkisi hain o’zgaruvchan ekologik omil

B) yog’inning ko’payishi parazitlar soniga ta’sir ko’rsatadi

C) Limumlashtiruvchi belgisi yo’q

D) ikkisi ham ekologiyaga ta’sir ko'rsatadi

13. sukkulentlar (a) va sklerofiilar (b) hos javobni toping.

A) a- o‘z to‘qimalari va organlarida suvni zaxirada saqlash

b- epidermis to‘qimasi qalin mum qavat yoki mayda tuklar bilan qoplangan bo‘ladi

B) a- Barglardagi barg og‘izchalari kam va kunduzi yopiq bo‘ladi b- siivni zaxirada saqlab turolmaydi

C) a- sitoplazmasi yuqori yopishqoqtikka ega bo‘lgani uchun suvni iishlab tura oladi

b- Agava, aloy, molodilo misol bo'la oladi


to'qirnalar^


D) a- «nasos o‘simliklar», b- suvni zaxirada saqlovchi to‘i

mavjud

14. Nechtasi sukkulent o’simliklar

I) Sutlama, 2) Agava 3) yantoq, 4) Molodilo, 5) shuvoq, 6)
kaktuslar

A)4 B)3 C)5 D)2

15. Poya,sukkulentlar (a) va barg sukkulentlar (b) mos ravishta
juftlang,

I) Agava, 2) shuvoq, 3) kaktuslar 4) aloy, 5) molodilo, 6) yantoq,
7) sutlamalar

A)a-l,2,3b-4,5,7 B)a-3,7 b-1,5

C)b-3,4 a-1,5,7 D)a-3,5b-4,7

16. Sklerofitlar va sukkulentlar nisbatini toping .

I) Sutlama, 2) Agava 3) yantoq, 4) Molodilo, 5) shuvoq, 6)
kaktuslar

A)2,5 B) 1,5 C) 1 D)2

17. To’g’ri javobni toping.

A) Janubiy yarimsharda tog‘ning shimolga qaragan qiyaligiga
ko'proq quyosh nuri tushadi

B) Janubiy yarimsharda tog‘ning janubga qaragan qiyaligiga
kamroq quyosh nuri tushadi

C) Shimoliy yarimsharda tog‘ning janubga qaragan qiyaligiga
ko‘proq quyosh nuri tushadi

D) A,B.C ^


IS lgnabargli 0‘simliklar uchun noto’g’ri moslenishni inkor qilmaydiganini tbptng.

A) Bargiarniiig qdin mumsimon kiitikiila bilaii qoplanishi ; ;

B) Barg og‘izchaIarining tunda pdiilib ya kLinduzi yopilishi

C) Barglarning tangasimon, ignasiinon yoki tikan shaklida bo‘!ishi barg yuzasining kiduayishiga olib keladi

D) Barg og‘izchalarining chuqur joylashuvi

19. Tik qiyaliklarda asosan...

A) «\erox» «phyton» B) «scleros» «phyton»

C) «mesos» «phyton» D) «aeg» «phyton»


20. Hayvonlardagi suv tanqisligiga moslanishlar ko’rsatilmagan javobni toping, 1) tennitlami yerosti suvigacha yo’l ochishi;

2) gambuziya tuxumining suvda urug'lanishi; 3) tog’g’ozlari bannoqiarining orasida parda bo’lishi; 4) gekkonlami kunduzi devor yorig’iga yashirinib yotishi; 5) dengiz masxarabozining o'simliklarga o’xshashligi; 6) kvaksha itbalig’ining rivojlanishi;

7) hasharotlarda nafas teshiklarining klapanlar bilan bekilishi; 8) tuya urkachida yog’ to’planishi; 9) manta tanasining suyri shaklda bo'lishi.

A) 1,4,9 B)2,4,5,8 C) 2, 3, 5, 9 D) 1,7,8

21. 0’simliklardagi suv tanqisligiga moslanishlar noto’g’ri berilgan javobni toping, 1) machin mevasining suv yuqtirmaydigan qobiqqa ega bo’lishi;

2) alp o’simliklarida bargning so’liganligi; 3) qorabaroqning sho’rlangan tuproqda o'sishi; 4) sershox qirqbo’g’im sporofilining boshoqda halqa hosil qiiib joylashganligi; 5) plaunlarda suvni ko’p yo'qotganda ham hayot faoliyatini saqlanishi; 6) otquloqda barg sathining katta bo'tishi;

7) zuhrasoch anteridiysida ko’p xivchinli spennatozoidni yetilishi.

8) sigirquyruqda bargning qalin tuklar bilan qoplanganligi; 9) yaltirboshda vegetatsiya davrining qisqa bo’lishi,

A)2. 5,8. 9 B)l,3, 8, 9 C) 1.4. 6. 7 D)2, 3, 5.6


Bilini


ITarakat


Nalija



C)4, 11,18


D) 5, 8,18


27. Paleozoy erasi perm davriga xos boMgan ma’lumotlami aniqlang

l.Iqlim mo'tadil bo’lib, o’simlik va hayvonlar dengizda tarqalgan

2. Davr oxiriga kelib qisqichbaqa chayonlar kelib chiqqan 3. Korall riflarining hosil bo’lishi avj olgan 4. Quruqlikda sporali o’simliklar orasida baland poyali lepidodendronlar, plaunlar, kalamitlar ko’pIab o’sgan. 5. Quruqlikni ko’pgina qismi dasht, yarim dashtga aylangan. 6. Iqlim burmimcha qumq va sovuq bo’lgan 7. Dengizlar sathi ortib, undayashil, qo’ng’ir, qizil suvo’tlari, boshoyoqli, qorinoyoqli molluskalaming turli tumanligi ortadi. 8.Hayvonlardan ikki palla chig’anoqli, qorinoyoqli, boshoyoqli molluskalar, halqali chuvalchanglar, trilobitlar tarqalgan. 9. Tuproqda organik birikmalaming to’planishi keyinchalik zambumg’lar paydo bo'lishiga imkon yatargan. 10. Sayoz havzalarda ikki yoqlama nafas oluvchi baliqlar, panjaqanotli baliqlar rivojlangan. 1 TAyrim kalamitlami bo’yi 20-25 m ga yetgan 12.Suvda hamda qumqlikda yashovchilaming ko’pchiligi qirila boshlagan, 13.Hisor tog’ tizmalarida esa qumqlikda yashovchi o'simlik sporalari uchrashi aniqlangan. 14.Dastlabki qumqlik o’simliklari psilofitlar paydo bo’lgan 15. Bulutlar, bir-ikki palla chig'anoqli molluskalar kamaygan. 16. Ko’poyoqlilar va dastlabki hasharotlar rivojlangan 17,Sudralib yumvchilar kelib chiqqan 18. Uchuvchi hasharotlar- suvaraklar va ninachilar rivojlanga

A)7,15,12 B) 3,6,1C) 6,12,17 D) 6,4,3

l!-sinf37-$

TO'simlikliimi ko^payjshi va kelgusi avlodni shakll^tirishda

isSirfrok et^jgan orgahlar deyiladi ^ '

A) vegetatii qrganlar Bjgenerativ organlar >

||i) nidimeitt orgaiilar D) jinsiy organlar

2;0*simliklarda qanday kol^^ayishiturlarimaljudligiiji topin^; y 1 .ichkt umgiflanish 2.umg’ orqali 3.spora orqali 4.k^aklaniaii 5.oddiy bo*liriisii 6.tashqi umg’lanish &

A) 1,2,3,4 B)2,3,4,5 C)2,3,5 D)4,5,g|

3. Yuksak o'simliklaming generativ organlariga nimalar kinshini toping.

Lsporangiy 2.barg 3,sporali boshoq 4,poya 5.qubbalar 6,gul

A) 1,2,3,4,5,6 B) 1.3.5,6

0 1,3,4,5,6 D) 2,4,6

4. Bir hujayrali suvo’tlar(a),koloniya bo’lib yashaydigan suvo’t!ar(b),ko’p hujayrali suvo’tlar qanday jinssiz ko’payishini toping

1 .parchalanish 2.bo’linish 3.tallomining bo’laklarga ajralishi

4.zoosporalar orqali

A)a-2b-3,4c-l B)a-2b-l c-3,4

C)a-1 b-2c-4,3 D) a-2 b-4 c-1,3


8.Evolutsiya natijasida nimaning hosil bo’lishi umg’li o’simliklaming umg’lanish jarayoni uchun suvga bo'lgan ehtiyojini yo’qolishiga olib keldi?

A) Chang nayi B) jinsiy organlar

C)ildiz D) barg

9.0chiq umg’lilar gametofitiga xos ma'lumotlami toping Ltugunchaning bo’lmasligi 2. tugunchaning mayjudligi

3.urug’kurtak yopiq holda rivojlanishi 4. umg’kurtak ochiq holda rivojlanishi 5.endospermning gaploid ekanligi 6. endospennning diploid ekanligi

A)l,3,5 B) 1,4,6 C) 1,4,5 D)

2,3,6

10.Yopiq umg’li o’simliklardagi aromorfozlami toping l.o’tkazuvchi naylar 2.yog’ochlik tolalari 3.gul 4. meva

A) 1,2,3,4 B) 2,3,4 C) 1,3,4 D) 3,4

1 TNiina sababli yopiq urug’li o’simliklar o’simliklar dunyosida hukmronlikka ega

Lanatomik tuzilishining mukammalligi 2.morfologik tuzilishining soddaligi 3.hayotiy jarayoniningjadal borishi 4.turli hayotiy shaklga ega bo’lishi

A) 1,2,3,4 B) 1,3,4 C) 2,3,4 D) 3,4

l2.Tirik organizmlar jinsiy ko’payishida niina kuzatiladi?

A) izogainiya, geterogamiya, oogamiya B) spora hosil bo’ladi C) vegetative organlar D) B va C

I l-sinf 38-§

1. Yerda hayotning paydo bo'Kshi va rivojlanishininf dastlabki

erasi bu

A)arxey B)proterpoy ;

C|kaynazoy D) meza^y

2. Arxey erasjdagi qaysi aroraqrfozlar hayvonlarfllogenezida Ithuhimahainiyatga ^a

1. ko’p hujayrali organizmlaming paydo bo’lishi 2.jinsiy ko'payish 3.fotosintez

A) 1,2,3 B)l,3

C)2,3 D) 1,2

3. Bir hujayrali organizmlaming kelib chiqishi ketma-ketligini toping

A) protobionitlar-^prokariotlar-^bir hujayrali eukaroit organizmlar

B) prokariotlar^protobionitlar-^bir hujayrali eukaroit organizmlar

C) protobionitlar->prokariotlar->bir hujayrali prokariot organizinlar

D) B) prokariotlar-^protobionitlar^bir hujayrali prokariot organizmlar


5.Sporangiyda (a) va anteridiy va arxegoniyda(b) nimalar yetiladi I sporalar 2.jinsiy organlar 3.gametalar

A) a-1 b-2,3 B) a-1 b-2 C) a-2 b-1,3 D) a-1 b-3

6. yo’sinlar (a) va qirqquloqlar, qirqbo’g’imlar, plaunlar(b) hayotidaqaysi bo’g’in ustunlik qiladi

A) a- sporofit b- sporofit B) a- gametofit b- sporofit C) a- gametofit b- gametofit D) a- sporofit b- gametofit

7. Evolutsiya jarayonida paydo bo'lgan dastlabki umg'li o’simlikni toping

A) ochiq umg’lilar B) yopiq urug'lilar C) urug’li qirqquloqlar D) urug’li plaunlar


4. ko’p hujayrali nimalardan kelib chiqqan

A) bir hujayrali sodda hay von58rogn

B) bir hujayrali xivchinlilardan

C) ko’p hujayrali xivchinlilardan

D) ko’p hujayrali sodda hayvon58rogn

5. bir hujayrali xivchinlilaming tanasi qanday qavatlar iborat bo’lgan

A) ektodenna mezodenna endoterma

B) .ektoderma mezodenna

C) .mezoderma endotenna

D) . ektoderina endoterma


Bilim


Harakat


Natija





2) gambuziya tuxumining suvda urugManishi; 3) tog’g’ozlari barmoqlarining orasida parda bo’lishi; 4) gekkonlarni kunduzi devor yorig’iga yashirinib yotishi; 5) dengiz masxarabozining o'simliklarga o'xshashligi; 6) kvaksha itbalig’ining rivojlanishi;

7) hasharotlarda nafas teshikiarining klapanlar bilan bekilishi;

8) tuya urkachida yog’ to’planishi; 9) manta tanasining suyri shaklda bo’lishi.

A)l,4,9 B)2,4,5,8 C)2,3,5,9 D)l,7,8

37, Noqulay sharoitlarda organizinlaming hayot faoliyatining juda sekinlashishi yoki to'xtash jarayoniga nima deyiladi?

A) antibioz B) anabioz C) siinbioz D) biogeosenoz


7.Charliz Darvin 1831-1836 yillar oralig’ida Bigl kemasidagi s chog’ida Janubiy va Shiinoliy Amerika hayvonlarini farqi qaysi omil natijasida yuzaga keladi?

A)abiyotik omillar B)tuproq omillari C)harorat D)topografik oinillar


8. sutka davoinida yil fasllari bilan bogMiq holda mavsumiy hainda geograflk zonallik jihatdan o'zgaruvchan oinil (a) tirik organizmlar hayoti va tarqalishiga ta’sir ko‘rsatuvchi oinil (b)

1) harorat, 2) nainlik, 3) tuproq, 4) iqlim A)a-2b-l B)a-2 b-l C)a-lb-4 D)a-lb-3


11-MAVZU: TUPROQ VA TOPOGRAFIK OMILLAR

TTopografik omillarni aniqlang,

a) balandlik; b) iqlim; c) tirik organizmlar;

d) qiyalikning ekspozitsiyasi; e)vaqt; f) qiyalikning tikligi; j)

fotoperiodizm,

A) a, b, c B) d, e, f C) a, d. f D) e, f,j

2. tuproqni biogen va abiogen usulda kelib chiqqan deb aytgan olimni toping.

A) V,I,Vemadskiy B) V.V. Dokuchayev

C) X V. Dokuchayev D) Volkenshtryn

3. edafik oinillarga hos javobni toping.

I) tuproq liosil bo’lishining geologik omillariga relyef. tog‘ jinslari misol bo'ladi 2) yier qobig’ining abiogen va biogen ta'sirida bosilbo’ladi. 3) V.V.;Dokucliaye\' asos solgan. 4) tirik orgfinizmlar hosil bo’lisbtdan avval tuproq bo’lmagan- 5)tuproqni yosliini aniqlash mumkini, 6) riielioratsiyasi- livojlanishi qominiyatlarini o’rganadi, 7) insonnitig xo'jalik faoliyati uiproq hosil qiluvchi oinil hisoblamaydi. 8) ?^'ashn o‘.simliktar tuproqhi yangi organikbirikmalarbilanboyitii bofadi A A) 2.4,5 '"B)1,83'^ C)2.6.3''"''6)4,0"''

4. Qaysi o‘simliklar va hay\ onlar jamoalariga katta ta’sir ko‘rsatadi.

A) balandlik B) qiyalikning tikligi

C) qiyalikning ekspozitsiyasi D) relyefi


5.Dengiz satliidan 3000m (a) 2300in(b) va ISOOin (c) balandlikda harorat to’g’ri berilgan javobni toping.


A) a-8 b-l6 c-27,5
C)a-9 b-!8c-25,5


B)a-6 b-l9c-26,5 D) a-5 b-6 b-26


6, Quyidagi rasmga hos javobni toping qiyalik ekspozitsiyasi

A) bu qiyalik janubiy yarimsharda joylashinagan

B) harorat pasaygan sari mirlanish ortib boradi

C) bosim oilgan sari liarorat ortadi

D) barchasi to’g’ri