4 – laboratoriya jumíSÍ. Sanaat robotlarín pultli basqaríW. Sanaat robotlaríNÍŃ HÁreket sistemalaríNÍŃ mexanikasín izertlew

---

4 – LABORATORIYA JUMÍSÍ. 
SANAAT ROBOTLARÍN PULTLI BASQARÍW. SANAAT 
ROBOTLARÍNÍŃ HÁREKET SISTEMALARÍNÍŃ MEXANIKASÍN 
IZERTLEW.
 
I. Jumıstan maqset: Sanaat robotlarınıń háreket sistemaların háreketke keltiriwde 
isletiletuǵın rele hám basqa apparatlar menen tanısıw. 
II. Teoriylıq bólim. 
Rele 
– elektr signalı tásirinde elektr úskenelerin elektr tarmaǵına 
avtomatikalıq tárizde jalǵaytuǵın yamasa úzetuǵın apparat esaplanadı. Bunda biz 
kishi kernew járdeminde úlken kernewlerde isleytuǵın úskenelerdi de 
basqarıwımız múmkin. Mısalı arduinonıń 5V kernewi arqalı 220V li kernewde 
isleytuǵın úskenelerdi tarmaqqa jalǵap úziwimiz múmkin. 
Tómende biz 5V li derek tiykarında isleytuǵın releni arduino járdeminde 
basqarıwdı úyrenemiz. 1-súwretde releniń ulıwma kórinisi keltirilgen.
1-
súwret. Releniń ulıwma kórinisi. 
Bul jerde 1, 2, 3, 4, 5 ler releniń ayaqshaları bolıp, releniń 3 shi ayaǵı ishki 
tárepten releniń ishinde jaylasqan kontakka jalǵanǵan boladı, sırtqı tárepden 3 shi 
ayaqqa elektr dereginiń bir ushı jalǵanadı. Releniń 5 shi ayaǵına elektr derekke 
jalǵanıwı kerek bolǵan elektr úskene (lampochka, samallatqısh, DC motor hám t.b. 
) dıń bir ushı jalǵanadı. Elektr derek hám elektr úskenediń qalǵan ushları bir-birine 
jalǵanadı. Relening 1 shi hám 2 shi ayaqları arqalı keliwshi signal tásirinde releniń 
ishindegi kontakt releniń 3 shi hám 5 shi ayaqların jalǵaydı yamasa úzedi. Rele 
jalǵanbaǵan waqıtta releniń ishindegi kontakqa 4 shi ayaqqa jalǵanǵan boladı. 
Releniń 3 - ayaǵına arduinonıń 5V tin, 5 - ayaǵına bolsa sol derekte isley 
alatuǵın (5V de isleytuǵın basqa apparatlardı: svetadiod, DC motor hám t.b.) 
apparatlardıń “+” tárepin, apparatlardıń “-“ tárepine GND di jalǵap isletsek boladı. 
Releni arduino járdeminde basqarip joqarı kernewli úskenelrni basqarıw 
múmkin tómende onıń jalǵanıw súwreti keltirilgen. 

---

Bunıń ushın: 
arduinonıń 5V ayaǵın releniń 1 (VCC) ayaǵına jalǵanadı.
arduinonıń GND ayaǵın releniń 2 (GND) ayaǵına jalǵanadı.
arduinonıń pin ayaǵın releniń IN ayaǵına jalǵanadı. 
hám relemiz jumıs jaǵdayına tayyar endi arduinoǵa programmanı jazıp júklewimiz 
kerek. 
1-Tapsırma: Rele jalǵanǵanda Serial portda “Rele jalǵandı” degen 
úzilgende bolsa “Rele úzildi” degen jazıw shıqsın hám rele 1 s dawamında úzilip-
jalǵanıp tursın. 
 
 
 
 
 
 
 

---

2-Tapsırma: Knopkanı basqanda rele iske tússin. 
3-Tapsırma: Kúndiz jaqtılıq muǵdarın ólsheymiz hám egerde jaqtılıq 
muǵdarı biz ólshegen muǵdardan tómen bolǵanda lamochka jansın (yaǵnıy rele 
jalǵansın) keri jaǵdayda óshsin (yaǵnıy rele úzilsin). 
III. Jumıstıń orınlanıw tártibi: 
1.
Arduino platasın kompyuterge jalǵaw. 
2.
Berilgen kórsetpeler boyınsha arduino platasın jumısqa tayyarlaw. 
3.
Sxemanı jıynaw hám programmanı kirgiziw. 
4.
Programmanı arduino platasına júklew. 
5.
Nátiyjelerdi alıw. 
 

---

Ózbetinshe islew ushın tapsırmalar. 
1.
2 knopkadan paydalanǵan halda, 1-sin basqanda rele jalǵansın, 2-sin basqanda rele 
úzilsin. 
2.
Serial port arqalı releniń óship janıwın basqarıń. 
3.
Releni aralıqtan kodlar járdeminde basqariń, yaǵnıy 1 nomerin jiberseńiz rele 
jalǵansın, 0 nomerin jiberseńiz rele úzilsin