4 Amaliy mashg‘ulot yong‘inlarni oldini olish asoslari
Download 268.18 Kb. Pdf ko'rish
|
4- амалиёт ХФХ
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ishlab chiqarishda yong‘in xavfini baholash.
- Savollar
|
4 Amaliy mashg‘ulot YONG‘INLARNI OLDINI OLISH ASOSLARI Yong‘inlarni oldini olishning umumiy masalalari. YOng‘inlarni oldini olish yong‘inga qarshi texnikaning tarkibiy qismi hisoblanadi va yong‘in va portlashlardan ogohlantirishda ishlatiladigan tashkiliy va texnik chora-tadbirlarning yagona kompleksi sifatida namoyon bo‘ladi. Bu tadbirlar kompleksi tarkibiga quyidagilar kiradi: texnologik jarayonni olib borish vaqtida ya’ni, korxonani ekspluatatsiya qilish vaqtida amalga oshiriladigan yong‘in xavfsizligi choralari; korxonani loyihalashtirish va qurishda ko‘zda tutiladigan yong‘in xavfsizligi choralari. Yong‘in va portlashlarni bartaraf qilish va undan ogohlantirishning joriy usullarini ishlab chiqish vaqtida yonish va portlash to‘g‘risidagi umumiy nazariy yo‘riqnomalardan, shuningdek, ishlab chiqarishda ro‘y bergan yong‘in va portlashlar sabablari natijalaridan olingan ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, kimyo sanoati korxonalarida ro‘y beradigan ko‘pgina yong‘inlar, portlashlar, o‘t olishlarning asosiy sabablari quyidagilardir: 1) yong‘in xavfsizligi elementar qoidalarining buzilishi; 2) texnologik jarayon rejimining buzilishi; 3) elektr asboblarining, elektr simlarining nosozligi va elektrotexnik qoidalarning buzilishi; 4) o‘z-o‘zidan alangalanish, statik elektr toki, chaqmoq razradlari va boshqa sabablar. Yong‘in xavfsizligi bo‘yicha texnologik jarayonni olib borishning umumiy chora-tadbirlar: xavfli texnologik operatsiyalarni xavfsizlari bilan almashtirish; xavfli texnologik uskuna va qurilmalarni izolyasiyalab joylashtirish; ishlab chiqarish xonalaridagi yonishga moyil va portlovchi moddalar sonini kamaytirish; yonishga moyil aralashmalarni flegmatizatsiyalashtirish, ingibitorlar va inert qo‘shimchalarni qo‘llash; engil yonuvchan moddalarni saqlash va ular bilan inert gaz muhitlarda ishlash; ishlab chiqarishni mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish va muntazamlashtirish; uskunalarni, kommunikatsiyalar va uskunalarning birikkan joylarini, texnologik uskunalarni ortish va tushirib olish joylarini germetiklashtirish; vakuumni qo‘llash; standartlarga qat’iy rioya qilish va belgilangan texnologik rejimni qat’iy ushlash; texnologik uskuna va kommunikatsiyalarni ta’mirlashga to‘xtatishdan oldin va ishga tushirishdan oldin suv bug‘i yoki inert gazlar bilan puflab tozalash; xavfli joylarda alanga chiqishi mumkin bo‘lgan manbalarni yuzaga kelishini oldini olish va boshqalar. Ishlab chiqarishda yong‘in xavfini baholash. Modda va materiallarning yong‘inga xavfliligi ularning konsentratsiyaviy va temperaturaviy alangalanish chegaralari, chaqnash va o‘z-o‘zidan alangalanish temperaturasi yonish va o‘z-o‘zidan yonishga moyilligiga ko‘ra aniqlanadi. Bu ko‘rsatkichlarning texnologik jarayon parametrlari va murojaat etilayotgan moddalarning miqdori bilan taqqoslash ishlab chiqarish yong‘in xavfliligi bo‘yicha qaysi kategoriyaga tegishli ekanligini aniqlashga imkon beradi. Yonuvchan suyuqliklar avariyali to‘qilishi yoki uskunalardan tashlanishi ehtimoli bilan bog‘liq bo‘lgan texnologik operatsiyalarning yong‘inga xavfliligini baholash uchun qanday yonuvchan suyuqliklar, qancha miqdorda va qancha vaqt ichida ularni bug‘lanish vaqtida havo bilan ularning bug‘lari portlashga xavfli nisbatlarni yuzaga keltirishini aniqlash zarur. SHuningdek, hosil bo‘lgan bug‘larni xona (sex)ning butkul xajmi bo‘yicha tarqatish yoki zonali (joydagi) yong‘in xavfliligini baholash bilan chegaralanish kifoya ekanligini hal qilish zarur.
Temir betonli polda 1 l atseton to‘kilgan; bu vaqtda diametri 1 m yoki 0,72 m g yuzaga ega bo‘lgan ko‘lmak hosil bo‘lgan. Xonadagi temperatura +20° S; atmosfera bosimi 750 mm sim.ust. Atseton bug‘lanishi uchun talab etiladigan vaqtni quyidagi formuladan aniqlaymiz: , g /sek bu yerda r - 50 sm; 2
D - diffuziyalanish koeffitsienti, bunda D 0 = = 0, 105 sm 2 /sek, D t esa D t - 0, 121 sm 2 /sek (t=20 o C) ga teng R nas. – 185 mm. sim. ust. (tablitsadan); V – atmosfera bosimi, mm.sim. ust. Bu qiymatlarni o‘rniga qo‘ysak:
= 0,0144 g /sek 1 l atsetonning bug‘lanish vaqti = 15,4 s (0,792-atseton zichligi) Porlashga xavfli bo‘lgan konsentratsiya qachon va qancha xajmda paydo bo‘lishini aniqlaymiz. Atseton bug‘larining portlovchanlik quyi chegarasi 2,6%, bu esa +20° S da navbatdagi og‘irlik konsentratsiyasiga mos keladi: =
= 62,5 mg/l (g/m 3 ) 1 l bug‘langan atseton yoki 792 g bug‘lar quyidagi xajmda portlashga xavfli konsentratsiyani hosil qilishi mumkin 792:62,5 = 12,6 m
50%-li chidamlilik zahirasi bo‘lgan vaqtda 20° S temperaturada 1 l atseton to‘kilganda 25 m 3 xona yoki
bo‘linma uchun xavflidir deb qabul qilish mumkin. Bu konsentratsiyani hosil qilishga 15 s. vaqt ketadi. 1 xajm.% ga yaqin quyi portlash chegarasiga ega bo‘lgan yonuvchi suyuqliklarning(benzin, oltingugurt uglerodiva boshq.) ayniqsa, zastoynыx joylarda, deyarli qisqa vaqt ichida hosil bo‘lishi mumkin. Xonada temperatura ko‘tarilgan vaqtda portlash xavfliligi tezroq yuzaga kelishi mumkin. Masalan, Naprimer, 40° S temperaturada atsetonning bug‘lanish tezligi 0,0326 g/sek ni tashkil qiladi, ya’ni, 1 l atseton 5,2 s da bug‘lanib ketadi. 3 tablitsada ba’zi yonuvchan suyuqliklarning portlashga xavfli konsentratsiyalari yuzaga kelishi sharoitida 1 l. i bug‘lanishi vaqti to‘g‘risida taxminiy ko‘rsatkichlar keltirilgan.
4.1- masalaning variantlari № Modda
d, m t,
o S
V, l V,
mm.sim.ust. 1.
Atseton 0,8
20 0,5
750 2.
Benzol 1,1
20 1,2
760 3.
n - geksan 0,6
20 0,75
740 4.
Propilen oksidi 1,2
20 1,35
760 5.
Oltingugurt uglerodi 0,44
20 0,5
755 6.
Siklogeksan 0,9
20 0,85
750 7.
Dietil efiri 0,6
20 0,6
760 8.
Atseton 1,2
20 1,3
750 9.
Benzol 0,56
20 0,45
740 10.
n - geksan 0,8
20 0,85
750 11.
Propilen oksidi 1,2
20 1,3
750 12.
Oltingugurt uglerodi 0,9
20 0,9
760 3 13. Siklogeksan 1,1
20 1,1
730 14.
Dietil efiri 2,0
20 2,1
720 15.
Atseton 1,5
20 1,6
760 16.
Benzol 0,85
20 0,8
750 17.
n - geksan 0,7
20 0,7
720 18.
Propilen oksidi 0,95
20 0,9
740 19.
Oltingugurt uglerodi 1,2
20 1,1
760 20.
Siklogeksan 2,0
20 2,0
720 4
10 m 3 havo xajmida va 20 o S da ba’zi yonuvchan suyuqliklar uchun portlashga xavfli bo‘lgan konsentratsiyalarning yuzaga kelishi shartlari
Moddaning nomi Molek ulyar og‘ir-
ligi Zichligi , g/sm 3
To‘yingan bug‘ bosimi mm.sim.ust. Diffuziyalanish koeffitsienti, sm 2 /sek 1l
suyuq- ikdagi
massasi , g 1 m diametrdagi yuzadan
bug‘lanish tezligi, g/sek 1l
uyuqlik- nng
bug‘la-ish vaqti
davomiy- igi,
soat Havodagi bug‘larning quyi
portlash chegarasi Portlash ga xavfli konsentr atsiya
hosil bo‘ladiga n xajm, m 2 Bug‘lanayotg an suyuqlikning talab etilayotgan miqdori va 10 m
3
xajmdagi port-lovchi konsentra- siyani hosil qiluvchi vaqt D 0
D 1
% xajm
Mg/ l l soat Atseton
Benzol n-Geksan Propilen oksidi Oltingugurt uglerodi
Siklogeksan Dietil efiri 58,08 78,12
86,18
58,08 76,14
84,17
74,12
0,792 0,879
0,660
0,83 1,263
0,779
0,714
185,0 85
126,6
448,0 308,0
79,6
442,0
0,105 0,091
0,086
0,105 0,092
0,087
0,094
0,121 0,100
0,099
0,121 0,105
0,101
0,108
792 879
660
830 1263
779
714
0,0144 0,065
0,0120
0,0305 0,0271
0,0074
0,0391
15,4 37,5
15,2
7,6 13,0
29,2
5,0
2,6 1,1
1,25
2,0 1,25
1,33
2,74
62,5 35,6
44,8
48,3 39,4
46,7
84,0
12,6 24,7
14,8
17,2 32,0
16,8
8,5
0,79 0,4
0,67
0,58 0,31
0,6
0,19
12,0 15,0
10,2
4,4 4,0
17,4
5,9
5
1. Ishlab chiqarish korxonasida yong‘in xavfsizligi profilaktikasini olib borish nima uchun zarur? 2. Kimyo sanoati korxonalarida aksariyat g‘ollarda yong‘in , portlash sodir bo‘lishining sabablarini tushuntirib bering. 3. Yong‘in va portlashlardan ogohlantirish usullarini sanab bering. Download 268.18 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|